راه دشوار اردوغان از ملازگرد تا استانبول؛ عسل شیرین یا شربت تلخ؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، سخنان رئیس جمهور ترکیه در ملازگرد در مورد انتخابات آتی ترکیه، توجه رسانه های این کشور را به سوی خود جلب کرد. اردوغان پس از زیارت قبور امرای سلجوقی، وعده داد که حزب او در انتخابات آتی پیروز خواهد شد و شهرداری آنکارا و استانبول را از چنگ مخالفین در می آورد.

اردوغان امسال نیز به سنت چند سال اخیر، در سالگرد نبرد ملازگرد، به استان کردنشین موش سفر کرد و در میدنی که نبرد تاریخی در آنجا روی داده بو د، سخنرانی کرد. از زمانی که اردوغان با ملی گرایان ائتلاف کرده، هر سال یاد نبرد ملازگرد را گرامی نگه می دارد. همان نبردی که بین نیروهای امپراتوری سلجوقی به فرماندهی آلپ ارسلان و نیروهای امپراتوری بیزانس به فرماندهی رومانوس بود که در 26 آگوست سال 1071 میلادی رخ داد. این نبرد، یکی از تأثیرگذارترین نبردهای تاریخ و شروعی برای ترک سازی آناتولی بود.

اردوغان و شریک او یعنی دولت باغچلی رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی، در اخلاط به زیارت قبور فرماندهان و امرای سلجوقی رفتند و عکس گرفتند. سپس برای سخنرانی، به ملازگرد و به مکانی سنتی رفتند که تمام جزئیات سازماندهی و دکورسازی آن به دست «انجمن تیراندازان» انجام شده و بلال اردوغان پسر رئیس جمهور، موسس و همه کاره این انجمن است.

تحلیلگران ترکیه امروز در روزنامه های چاپ آنکارا و استانبول، به این موضوع اشاره کردند که اردوغان در ملازگرد از تلاش برای شکست مخالفین در استانبول و آنکارا صحبت کرد، اما حاضر نشد درباره تورم و بحران اقتصادی چیزی بگوید.

احمد تاشگتیرن از تحلیلگران محافظه کار ترکیه، به بررسی مسیر سخت و دشوار اردوغان برای پیروزی در استانبول و آنکارا پرداخته و به نکاتی اشاره کرده که نشان دهنده شرایط سخت حزب حاکم ترکیه برای انتخابات 12 فروردین سال آتی است.

راهِ دشوار اردوغان

پرداختن به کار سیاست کار و حکمرانی، کار بسیار سخت و دشواری است. بدون شک، یکی از افرادی که به عمیق ترین شکل ممکن، زیر بار سنگین مشکلات دنیای سیاست قرار گرفته، رئیس جمهور اردوغان است.

افزایش 750 واحدی نرخ بهره بانکی و صدور مجوز 25 درصد، یک اقدام شگرف و حساس بود که می تواند گوشه ای از شرایط سخت او را به ما نشان دهد. چرا که این تصمیم، با مواضع دینی، سیاسی و اقتصادی او در مورد نرخ سود و مدیریت بانک مرکزی، در تضاد کامل است و او مجبور شده اقدامی انجام دهد که بارها در مورد تبعات منفی و خطرناک آن سخنرانی کرده بود!

اردوغان به عنوان یک سیاستمدار مسلمان و محافظه کار، همواره در مورد ربا و سود بانکی موضعی اصولی داشته و بر اساس تعالیم قرآنی، از ضرورت «منع ربا» صحبت کرده است.

هر کسی نامی از افزایش سود بانکی می آورد، با خشم و عتاب اردوغان روبرو می شد و او را سر جای خود می نشاند. اما همان اردوغان، حالا خیلی آرام و بی سر و صدا به نرخ بهره ای رضایت داده که هیچ کس نمی توانست آن را پیش بینی کند.

تعیین نرخ بهره 25 درصد به معنای پذیرش این واقعیت است که رویکرد اصولی او نتیجه ای نداشته و حالا برای حفظ قدرت، موضع خود را تغییر داده است. علاوه بر ابعاد دینی و شخصیتی، باید به این نکته نیز اشاره کنیم که اردوغان، همواره مدعی بود که یک اقتصاددان است و برای مناظره با اقتصاددانان مشکلی ندارد. اما او نهایتاً قبول کرد که تمام سخنان اقتصادی اش غلط بوده و ناچار شده در برابر همان اقتصاددانانی تسلیم شود که روزگاری به آنها طعنه و تشر می زد و آنها را نزول خوار و عامل و دست نشانده بانک ها و سرمایه داران می دانست.

حالا بگذریم از طرح این موضوع که داماد اردوغان یعنی برات آلبایراک و رفیق او نورالدین نباتی، در پناه حمایت شخص رئیس جمهور، تا چه اندازه با ندانم کاری خود به اقتصاد ترکیه لطمه زدند.

اردوغان چندین بار به صورت بی سابقه، روسای بانک مرکزی را عوض کرد و آشکارا می گفت به دنبال رئیسی می گردد که حرف گوش کن باشد و هر چه رئیس جمهور بگوید، بدون چون و چرا اجرا کند!

این تصمیمات اردوغان، پیامدها و هزینه بسیار سنگینی برای اقتصاد کشور داشت. اما حالا، سکان اقتصاد و بانک مرکزی را به مهمت شیمشک وزیر دارایی و خانم حافظه غایه رئیس بانک مرکزی سپرده و به خودش اجازه نمی دهد در کارشان دخالت کند.

آنها هم نه تنها نرخ سود را بالا بردند بلکه با کنار زدن آدم های اردوغان و سپردن مسئولیت به افرادی همچون جودت آکچای، خدیجه قاراخان و فاتح قاراخان، نشان دادند که اردوغان را متوجه خطاهای قبلی اش کرده اند.

این است که این دو سوال مهم، ذهن همه را مشغول کرده است: اول این که چگونه تیم جدید اقتصادی، توانست رئیس جمهور را در مورد فهم غلط معادله سود و تورم اقناع کند؟ دوم، مگر اردوغان بارها نگفته بود «افکار من تغییر نکرده است»، آیا حالا به امید این که «ممکن است پول از خارج بیاید و ما را نجات دهد» ناچار شده با تصمیمات جدید موافقت کند؟ بدیهی است که پاسخ به هر سوال پیامدهای متفاوتی برای آینده سیاست های اقتصادی فعلی خواهد داشت.

احتمالاً رئیس بانک مرکزی به اردوغان هشدار داده و به او گفته «اگر نرخ بهره را بالا نبریم، به زودی فاجعه اقتصادی روی می دهد». در هر صورت، در پشت پرده اتفاقات مهمی روی داده و آشکار است که این روزها، رئیس جمهور ترکیه سخت ترین لحظات حیات سیاسی خود را پشت سر می گذارد. اما مسیر سخت تر، انتخابات شهرداری ها است که در 31 مارس 2024 برگزار خواهد شد.

چرا انتخابات 2024 برای اردوغان دشوار است؟

اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری وعده داد که تورم را تک رقمی خواهد کرد. اما حتی بر اساس آمارهای خوشبینانه دولت، در آغاز سال نوی میلادی هم، تورم بالای 60 درصد خواهد بود و مردم غرق فقر و ناتوانی در تامین هزینه های سنگین زندگی خواهند ماند.

برنامه اقتصادی دولت برای سال 2024 میلادی نیز، شربت بسیار تلخی است که در ترکیبات آن، ریاضت اقتصادی و تحمل تورم وجود دارد و اگر روزنه امیدی برای بهبود اوضاع باشد، تا اوایل 2025 میلادی طول خواهد کشید.

خوب، در این صورت، سرنوشت انتخابات محلی 31 مارس 2024 چه خواهد شد؟ حزب عدالت و توسعه، همواره عادت کرده قبل از انتخابات، به مردم ترکیه عسل بدهد و نه شربت تلخ! هرگز رسم طیب بیگ این نبوده که با شرایط دشوار به انتخابات برود. او همواره در آستانه انتخابات پول خرج کرده تا کام مردم، ولو به شکل موقت شیرین شود و دوباره به حزب او رای دهند.

اما حالا که طیب بیگ با شور و هیجان فضای روانی جامعه را طوری تهییج می کند که گویی، حتماً شهرداری های آنکارا و استانبول را پس می گیرد، با کدام پشتوانه اقتصادی به چنین هدفی خواهد رسید؟

در این سیاست های اقتصادی قبل از مارس 2024 چه اتفاقی می افتد تا خیال مردم راحت شود؟ باید دید آیا تیم مهمت شیمشک، به سفارش اردوغان، مجموعه ای قرص مُسکن اقتصادی برای پیروزی در استانبول و آنکارا آماده کرده یا اردوغان مجبور است برای نخستین بار به مردم بگوید: مردم! شرایط سختی داریم و ناچارید حالا حالاها شربت تلخ ریاضت اقتصادی را بنوشید.