آیا اتفاقات ورزشگاه نقش جهان روابط ایران و عربستان را تیره می کند؟

خبر فوری نوشت: اتفاقات مربوط به بازی سپاهان و الاتحاد و لغو بازی به بهانۀ وجود تندیس شهید سلیمانی در ورزشگاه نقش جهان اصفهان (اینجا بخوانید)، بسیاری را در مورد آیندۀ روابط تهران و ریاض بدبین کرد.

اگرچه روابط دو کشور در یک سال اخیر بهبود یافته و دو طرف به بازگشایی کنسولگری در کشورهای هم مبادرت ورزیدند اما هنوز مسائل حل نشدۀ زیادی وجود دارد و این مسائل ممکن است به زودی دردسر ساز شوند.

به نظر می رسد مسالۀ تندیس شهید سلیمایی در ورزشگاه نقش جهان بروز و نمود یک مشکل جدی و قدیمی باشد. این مساله قبلا هم یک بار دیگر اتفاق افتاده و باعث لغو نشست خبری مشترک ایران و سعودی ها شده بود.

با این حال، در آن روز، همه مشتاق از سرگیری روابط بودند و گمان داشتند این مسائل جزئیاتی بی اهمیت اند که به زودی فراموش خواهند شد. با این حال، امروز مشخص شد که مشکلی جدی در روابط تهران و ریاض به وجود آمده که اگر حل نشود ممکن است به زودی به قطع مجدد روابط دوجانبه بینجامد.

اما مشکل کجاست و چقدر جدی است؟ در این گزارش قصد داریم مروری بر این مساله داشته باشیم.

مشکلات عربستان و ایران/ بحرانی یا زودگذر؟

مهم ترین مساله و معضل در روابط ایران و عربستان عدم حل و شفافیت برخی مسائل است.

ایران و عربستان تصمیم گرفتند از قطع کامل روابط عقب نشینی کرده و حداقل کنسولگری های دوجانبه را بازگشایی کنند و یا حج تمتع را از سربگیرند. این دو کشور عزم حل برخی مشکلات سیاسی دیگر را هم داشتند و در این مسیر گام های مهمی برداشتند. جنگ یمن یکی از مهم ترین اختلافات دوجانبه بود که تا حدی به پایان رسید، هر چند هنوز جزئیاتی حل نشده باقی مانده و دیپلمات های طرف های درگیر باید روی آن به توافق برسند.

با این حال، برخی مسائل حل نشده نیز وجود دارند که می توانند بالقوه میان ایران و عربستان شکاف ایجاد کنند. عربستان سعودی به دنبال طرح صلح اسرائیل و فلسطین است.

بن سلمان سعی دارد طرف های فلسطینی را راضی به صلح با رژیم صهیونیستی کرده و از آن سو، از اسرائیل چند امتیاز برای گروه های فلسطینی بگیرد تا بتواند هم عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل را اعلام کند و هم زمینه ساز افزایش قدرت استراتژیک ریاض در غرب آسیا و خاورمیانه شود.

این در حالی است که ایران بارها اعلام کرده مخالف عادی سازی روابط با اسرائیل است و از طرح صلح فلسطین و رژیم صهیونیستی حمایت نمی کند. به همین دلیل، در صورت جدی شدن طرح بن سلمان، احتمالا اختلافات ایران و عربستان زیاد شود.

شاید به همین دلیل باشد که عربستان سعودی از طرح صلح همه جانبه با ایران حمایت نکرد. عربستان سعودی تصمیم گرفت فقط در سطح سیاسی و آن هم به صورت محدود، روابط خود را با ایران عادی کند اما اختلافات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی ورزشی دو کشور هنوز به قوت قبل باقی است.

بن سلمان سعی دارد طرف های فلسطینی را راضی به صلح با رژیم صهیونیستی کرده و از آن سو، از اسرائیل چند امتیاز برای گروه های فلسطینی بگیرد تا بتواند هم عادی سازی روابط عربستان با اسرائیل را اعلام کند و هم زمینه ساز افزایش قدرت استراتژیک ریاض در غرب آسیا و خاورمیانه شود

برگزاری مسابقات فوتبال در زمین های دو طرف یک نمونۀ بارز از مشکلات دوجانبه هستند. اگرچه ایران و عربستان از اسفند سال گذشته گفتگوهای صلح خود را به صورت علنی آغاز کردند اما اقدام عربستان بعد از برگزاری قرعه کشی لیگ قهرمانان آسیا و همگروه شدن الهلال و نساجی و پرسپولیس و النصر و سپاهان و الاتحاد همه را شوکه کرد.

عربستان از AFC خواست بازی با سه تیم ایرانی را در زمین بی طرف بیندازد. کنفدراسیون فوتبال آسیا خواستۀ عربستانی ها را قبول نکرد اما این مساله از تعجب بسیاری از ناظران و سیاستمداران ایرانی کم نکرد؛ ناظرانی که خوشبینانه گمان داشتند روابط ایران و عربستان عادی شده است و به هیچ وجه منتظر درخواست عربستان از AFC نبودند. اقدام عربستانی ها نشان داد که اختلافات ایران و عربستان هنوز باقی است و ریاض فقط تصمیم گرفته از قطع کامل روابط کوتاه آمده و برخی مشکلات عمیق سیاسی را حل کند و عزمی برای عادی سازی روابط در همۀ حوزه ها ندارد.