آتش‌بس لبنان؛ شاید وقتی دیگر!
با صدورحکم بازداشت نتانیاهو در دادگاه کیفری بین المللی و سلب مشروعیت از او برای امضا و اجرای یک توافق آتش بس، از یک سو و پایان ریاست جمهوری بایدن تا کمتر از دو ماه دیگر، بسیار بعید است که در این نزدیکی ها در دوران ریاست بایدن و با طرفیت نتانیاهو تحقق یابد.
جمیله کدیور در یادداشتی نوشت: در حالی که با سفر آموس هوخشتاین، فرستاده ویژه جو بایدن به بیروت و تل آویو و گفتگو با مقامات دو طرف پیرامون آتش‌بسی مبتنی بر پیشنهاد آمریکا، تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس میان حزب‌الله و اسرائیل به جریان افتاد، آمریکا در ۲۰نوامبر (۳۰آبان) قطعنامه پیشنهادی ۱۰عضوغیر دائم شورای امنیت برای برقراری «آتش‌بس فوری، بدون قید و شرط و دائمی» در غزه را وتو کرد.
این چهارمین مرتبه بود که آمریکا با استفاده از حق وتو، مانع تصویب قطعنامه آتش‌بس در غزه می شد. به موازات این دو اتفاق، سنای آمریکا هم در ۲۱ نوامبر (اول آذر) سه پیشنهادی را که توسط برنی سندرز، سناتور مستقل و تعدادی از دموکرات های منتقد در مورد جلوگیری از فروش گلوله‌های تانک، عدم فروش خمپاره و کاربرد تسلیحات آمریکایی از سوی اسرائیل به سنا ارائه شد، رد کرد. دولت بایدن که با جلوگیری از فروش تسلیحات به اسرائیل به شدت مخالف است، به نمایندگان دموکرات مجلس سنا علیه این پیشنهاد ها فشار وارد آورده بود.
همه این اقدامات پس از آن صورت گرفت که با پایان مهلت ۳۰ روزه دولت بایدن به نتانیاهو برای بهبود وضعیت غیرنظامیان در غزه، اعلام شد اسرائیل قوانین آمریکا را در زمینه کمک های بشردوستانه به غزه نقض نکرده است. وزارتخانه های دفاع و خارجه ایالات متحده در۱۶اکتبر( ۲۵مهر) به اسرائیل هشدار داده بودند که اگر وضعیت انسانی در غزه طی ۳۰روز بهبود نیابد، ممکن است ارسال کمک‌های نظامی به این کشور متوقف شود که این اتفاق هم نیفتاد.
هوخشتاین که بارها به لبنان و اسرائیل سفر و طرح‌هایی هم برای حل اختلافات دو طرف قبل از آغاز عملیات چند لایه اسرائیل در ۱۷سپتامبر و بعد از آن پیشنهاد کرده بود، بعد از شروع عملیات چند مرحله ای اسرائیل و انفجار پیجرها و حمله به وسایل ارتباطی و فرماندهان نظامی و رهبران سیاسی و کادرهای عادی حزب الله، سفرهایش به لبنان متوقف شد. انگار آمریکا، مترصد فرصت بود تا اسرائیل تا جایی که امکان دارد لبنان و حزب‌الله را هدف قرار دهد و تضعیف کند.
با فرسایشی شدن جنگ و احیای دوباره قدرت حزب الله و حملات متقابل حزب الله به قلب اسرائیل و نه فقط مناطق مرزی، فرستاده ویژه آمریکا مجدد راهی منطقه شد و به گفته سازمان رادیو و تلویزیون اسرائیل، هوخشتاین، اسرائیلی‌ها و لبنانی‌ها را تحت فشار قرار داده و به آنها گفته بود زمان دستیابی به توافق فرا رسیده است. در چنین بستری، هوخشتاین، با پیشنهاد جدیدی از سوی آمریکا برای برقراری آتش بس بین لبنان و اسرائیل وارد منطقه شد تا در آخرین هفته های ریاست جمهوری بایدن بتواند دستاوردی برای او کسب کند.
بر اساس گزارش رسانه های اسرائیل، پیشنهاد مزبور شامل تعهد هر دو طرف (اسرائیل و حزب الله) به قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت و در عین حال تضمین حق دفاع از خود (برای اسرائیل)، عقب‌نشینی حزب‌الله به سمت شمال رودخانه لیطانی، استقرار ارتش لبنان و نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در جنوب آن برای کنترل این منطقه، ممانعت از ایجاد مجدد مواضع حزب‌الله و منع انتقال تسلیحات از سوریه برای حزب‌الله است.
در این پیشنهاد آمده است که پس از توافق آتش‌بس، ارتش اسرائیل ظرف ۷روز از جنوب لبنان خارج و ارتش لبنان جایگزین آن می‌شود و آمریکا و کشور دیگری بر این روند خروج نظارت خواهند کرد. براساس این پیشنهاد، هرگونه فروش سلاح به لبنان یا تولید آن در داخل، تحت نظارت دولت لبنان خواهد بود و ظرف ۶۰روز پس از امضای توافق آتش بس، لبنان باید هر گروه نظامی غیر رسمی در جنوب لبنان را خلع سلاح کند و بر از بین بردن تأسیسات غیر رسمی تولید سلاح نظارت داشته باشد.
هوخشتاین پس از دیدار با مقامات لبنان و اسرائیل تاکید کرده که مذاکراتش سازنده بوده و در مذاکرات آتش‌بس پیشرفت حاصل شده است. البته مشابه این خوش بینی کاذب، در دورهای مکرر قبلی مذاکرات آتش بس غزه هم بین طرف های گفتگو کننده در قاهره و دوحه وجود داشت و از سوی آمریکا به افکار عمومی تزریق می شد.
با توجه به فرسایشی شدن جنگ، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی برای کاهش فشارزیادی که بر سربازان ذخیره ارتش وارد شده، در ظاهر، با پایان جنگ لبنان موافقت کرده بود؛ البته با شروط خودش برای حفظ حق آزادی عمل در لبنان. نتانیاهو اخیرا گفته بود: «مهمترین چیز، معامله‌ای که روی کاغذ نوشته می‌شود، نیست. حتی اگر سندی وجود داشته باشد، هر چند درخور و معتبر، باید امنیت ما در شمال تضمین شود. تا آن زمان به طور سیستماتیک عملیات علیه حملات حزب‌الله ادامه خواهد داشت. حتی اگر آتش بسی وجود داشته باشد، هیچ کس نمی‌تواند آن را تضمین کند. واکنش ما، یک واکنش پیشگیرانه، یک واکنش در پی حمله و تلاش برای ممانعت از تقویت حزب‌الله در آینده است. ما اجازه نخواهیم داد حزب‌الله به وضعیتی که در ۶اکتبر ۲۰۲۳داشت، بازگردد.»
یسرائیل کاتز، وزیر جدید دفاع هم متعهد شد که ارتش تا دستیابی به تمام اهداف اسرائیل به جنگ ادامه خواهد داد. کاتز گفت : «ما هیچ آتش‌بسی برقرار نخواهیم کرد، پای خود را از روی گاز برنخواهیم داشت و به هیچ ترتیبی که شامل دستیابی به اهداف جنگ نباشد، اجازه نخواهیم داد.» او این اهداف را «خلع سلاح حزب‌الله، بیرون راندن آن از رودخانه لیطانی و مهمتر از همه، ایجاد شرایط برای ساکنان شمال اسرائیل برای بازگشت سالم به خانه‌های خود» برشمرد. این اظهارات تنها چند روز پس از آن بیان شد که کاتز ادعا کرد که «اسرائیل حزب الله را در میدان نبرد شکست داده است»!
برخی رسانه های عبری هم از اقدامات رژیم صهیونیستی برای خالی سازی جنوب لبنان از سکنه و ایجاد منطقه حائل در آن خبر دادند.
به این ترتیب، تکلیف برخی نکات مهم اختلافی مربوط به پیشنهاد آمریکا برای آتش‌بس همچون آزادی دفاع از خود (اسرائیل) و آزادی عمل و حق حمله به حزب‌الله حتی پس از توافق آتش‌بس و ترسیم مرزها و اعضای کمیته نظارت بر اجرای آتش بس همچنان محل مناقشه است. لبنان با رد موارد فوق، تاکید کرده مرزها اساسا ترسیم شده است. خواست طرف لبنانی حفظ حاکمیت لبنان، حفظ مرزهای بین‌المللی آن و بازگردادن آوارگان به روستاهای محل سکونت خود و اجرای قطعنامه ۱۷۰۱بدون شروط و مفاد جدید است. لبنان با حضور آلمان و بریتانیا در کمیته نظارت مخالف است، در حالی که اسرائیل نسبت به حضور فرانسه ابراز مخالفت کرده است .
شیخ «نعیم قاسم» دبیرکل حزب‌الله لبنان هم در آخرین سخنانش در ۲۰نوامبر ( ۳۰آبان) تأکید کرد که «آتش‌بس، به پاسخ اسرائیل به توافق پیشنهادی بستگی دارد. ما تحت دو سقف مذاکره می‌کنیم: توقف جنگ و حفظ حاکمیت لبنان. به این معنا که دشمن اسرائیلی حق ندارد حقی را نقض کند ، بجنگد و حتی یک ساعت تحت هر عنوانی وارد خاک لبنان شود.» شیخ نعیم قاسم با تاکید بر اینکه «حزب‌الله در میدان باقی خواهد ماند، چه مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد، چه نه»، اعلام کرد: «ما دو نبرد را پشت سر گذاشتیم؛ نخست حمایت از غزه و دوم مقابله با تجاوز اسرائیل علیه لبنان؛ تلاش کردیم ضمن پشتیبانی از غزه، شرایط لبنان را نیز مدنظر قرار دهیم.»
با توجه به اظهارنظرهای طرف لبنانی، ملاحظات حزب‌الله و دولت لبنان درباره توافق پیشنهادی، هماهنگ شده و مقامات لبنانی و حزب‌الله صریحا مخالفت خود را با هرگونه شرطی که حاکمیت لبنان را نقض کند، اعلام کرده‌اند. حزب‌الله حاضر نیست بند مرتبط با «آزادی عمل اشغالگران» در لبنان و «نظارت رژیم صهیونیستی و آمریکا در جنوب لبنان» را وارد هرگونه توافق حل و فصل کند. حزب‌الله حاضر به اضافه شدن اصلاحیه‌ای به قطعنامه ۱۷۰۱نیست و خواهان اجرای فوری توافق بعد از موافقت طرفین است. رئیس پارلمان لبنان هم گفته در پیشنهاد توافق آتش‌بس هیچ بندی در مورد آزادی تردد ارتش این رژیم در لبنان و استقرار نیروهای چند ملیتی یا غیر آنها در این کشور مطرح نشده است.
قابل ذکر است که اسرائیل از زمان صدورقطعنامه۱۷۰۱ درسال۲۰۰۶، این قطعنامه را ۴۰ هزار بار نقض و به حریم زمینی و هوایی و دریایی لبنان تجاوز کرده است. برای همین نمی شود نسبت به تعهد اسرائیل نسبت به اجرای قطعنامه یا عدم نقض آن بعد از امضای توافق آتش بس بین طرفین هم امیدی داشت. در حالی که فرستاده ویژه آمریکا از حصول پیشرفت در مذاکرات آتش‌بس صحبت کرده، نسبت به موفقیت این مذاکرات، تردید است و شواهد حکایت از آن دارد که آتش بس در لبنان همچنان دور از دسترس است. به رغم اظهارات خوش بینانه مقامات لبنانی و فرستاده ویژه رئیس جمهوری آمریکا، اظهارنظری از سوی نخست وزیر اسرائیل پس از ملاقات او با فرستاده ویژه بایدن نشده و هوخشتاین بدون دستیابی به توافقی منطقه را به سمت واشنگتن ترک کرده است.
با صدورحکم بازداشت نتانیاهو در دادگاه کیفری بین المللی به اتهام ارتکاب جنایت های جنگی و جنایت علیه بشریت در غزه و سلب مشروعیت از او برای امضا و اجرای یک توافق آتش بس، از یک سو و پایان ریاست جمهوری بایدن تا کمتر از دو ماه دیگر، بسیار بعید است که آتش بسی در این نزدیکی ها در دوران ریاست بایدن و با طرفیت نتانیاهو تحقق یابد.
منبع: اطلاعات
دیدگاه تان را بنویسید