پیام تاریخی عبدالله اوجالان برای خلع سلاح «پ ک ک»/ دلالتهای امنیتی برای ایران
عبدالله اوجالان، رهبر پکک محتمل است پیامی در خصوص خلع سلاح این گروه صادر کند که میتواند تبعات امنیتی برای ایران داشته باشد.
![پیام تاریخی عبدالله اوجالان برای خلع سلاح «پ ک ک»/ دلالتهای امنیتی برای ایران](https://cdn.namehnews.com/thumbnail/xjuY5kliD7Vx/Z16wE4UvYwwq6tR2EOJTejTxKx9DXqK3YfgsjFmQFUEqxj9CcAcsr3Bs2cue3t0ZsExF6rkFCxci7j_MFQFH4QSaF2ozSUgjx5JIMESgw4E,/1960930_247.jpg)
برخی کارشناسان معتقد هستند ممکن است در نتیجه خلع سلاح «پ ک ک» برخی از جنگجویان آنها به گروه تروریستی «پژاک» (گفته میشود شاخه پ ک پ در ایران) ملحق شوند.
چند روز پیش تونسر باکرهان، نماینده پارلمان ترکیه و یکی از روسای «حزب دموکراسی و برابری خلقها» در جمع فراکسیون پارلمانی حزبش گفت که اوجالان به زودی با هدف رسیدن به «حل ریشەای و دائمی مشکل کردها و ساختن ترکیه دموکراتیک» فراخوانی منتشر خواهد کرد.
اعلام این خبر در آستانه بیست و ششمین سالگرد دستگیری عبدالله اوجالان، رهبر گروه تروریستی «حزب کارگران کردستان» یا پکک صورت گرفت.
اوجالان ۲۶ سال پیش دستگیر شد و از آن زمان تحت شرایط امنیتی شدید در زندانی در جزیره امرالی ترکیه نگهداری میشود.
نمایندگان حزب کُردی دموکراسی و برابری (DEM) اعلام کردهاند که در دو ملاقات طولانی با اوجالان، به نتایج تازهای دست یافتهاند و رهبر پ. ک. ک بدانها اعلام کرده که در حال آمادهسازی یک متن است.
انتظار میرود در این «پیام تاریخی» اوجالان مسیر مبارزه مسلحانه پکک و احزاب همسویش را در منطقه به کلی تغییر بدهد. همچنین به نظر میرسد در این پیام او خواهان پایان مبارزه مسلحانه، خلع سلاح و تبدیل پکک به یک حزب سیاسی در ترکیه بشود.
پیش از اعلام خبر «پیام تاریخی» اوجالان، سخنگوی حزب کارگران کردستان (پکک) به بی بیسی گفته بود که پکک به طور مشروط حاضر است ابتکار عمل عبدالله اوجالان برای آغاز روندی سیاسی در جهت صلح با دولت ترکیه را بپذیرد.
زاگرس هیوا، سخنگوی پکک گفت شرط آنها این است که «عبدالله اوجالان آزاد شود، امکان فعالیت آزادانه را داشته باشد و تضمینهایی درباره سلامت و امنیت او داده شود تا بتواند شخصا موضوع را از میدان خشونت و درگیری به حوزه قضایی و سیاسی هدایت کند.»
رجب طیب اردوغان رهبر حزب عدالت و توسعه (AKP) و رییس جمهور ترکیه و شریک سیاسی او در ائتلاف جمهور یعنی دولت باغچلی رهبر راست افراطی حزب حرکت ملی گرا (MHP) معتقدند که پیام جدید اوجالان، اوضاع شمال سوریه را نیز تغییر خواهد داد و موجب آن خواهد شد که نهادهای اقماری پ. ک. ک در سوریه نیز برچیده شوند.
اردوغان همچنین تهدید کرده که اگر نیروهای پ. ک. ک سلاحهای خود را بر زمین نگذارند، با هجوم نظامی گسترده روبهرو خواهند شد.
هاکان فیدان وزیر امور خارجه کابینه اردوغان نیز اعلام کرده که ترکیه میخواهد این مساله بدون خونریزی و خشونت به پایان برسد. اگر نه ابایی از حملات گسترده ندارد.
تغییر موضع تاریخی «حزب حرکت ملی» ترکیه
در اوایل آبان ماه، یکی از قدیمیترین سیاستمداران راست افراطی در ترکیه به نام دولت باحچلی (باغچلی) که رهبری «حزب حرکت ملی» را نیز در دست دارد، در اظهارنظری دور از انتظار گفت که اگر پکک منحل شود، این چشمانداز وجود خواهد داشت که اوجالان هم آزاد شود. آقای باحچلی همان کسی است که سالها خواستار بازگشت مجازات اعدام به ترکیه بود تا به گفته او، اوجالان «به شکل شایسته به سزای اعمالش برسد».
دولت باحچلی از متحدان کلیدی رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه است و تغییر دراماتیک مواضعش در قبال عبدالله اوجالان، چراغ سبز حکومت ترکیه برای توافق صلح با کردها تفسیر شد. از آبان ماه تا امروز، نمایندگان حزب دموکراسی و برابری خلقها که اقلیت کرد ترکیه را در پارلمان این کشور نمایندگی میکنند، چندین بار با عبدالله اوجالان در زندان «امرالی» ملاقات کردهاند. این در حالی است که بعد از شکست آخرین دور مذاکرات صلح و از سرگیری کارزار نظامی پکک در ترکیه در سال ۲۰۱۵، چنین ملاقاتهایی برای آقای اوجالان ممنوع بود.
موضع حزب دموکراتیک خلقها (HDP)
دمیر چلیک، نماینده شهر موش در مجلس ترکیه از حزب دموکراتیک خلقها با ارزیابی بیانیه مشترک هیئت امرالی – هیئت حکومتی و پیام عبدالله اوجالان بیان میدارد که پیام عبدالله اوجالان، پیام خلع سلاح نیست. او معتقد است که این پیام تنها برای باز کردن مسیر سیاست دموکراتیک منتشر شده است. به گفته او، پیش شرطهای دهگانهای قبل از خلع سلاح وجود دارد که اگر حکومت ترکیه و کنگره جوامع کرد در راستای این ۱۰ ماده عمل کنند، در کنفرانس بهار پیشرو، پ. ک. ک و جوامع کرد در یک زمان مشخص تصمیم به خلع سلاح خواهند گرفت.
دمیر چلیک، عضو حزب دموکراتیک خلقها: پیام منتشر شده عبدالله اوجالان در چند روز اخیر، پیام خلع سلاح پ. ک. ک نیست.
صلاح الدین دمیرتاش، رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلقها نیز با انتقاد از سیاستهای دوگانه حکومت ترکیه، بر ۱۰ ماده پیشنهادی تأکید میکند و انجام خلع سلاح را منوط به اقدامات حکومت در این زمینه میداند.
از سوی دیگر «کنگره جوامع کرد» (KCK) خلع سلاح «پ ک ک» را منوط به خلع سلاح دولت در خصوص کردها دانسته است.
موضع «دوران کالکان» عضو ترک تبار شورای رهبری این کنگره در خصوص خلع سلاح پ. ک. ک، موضع مخالفت این کنگره را آشکار میکند؛ چرا که خلع سلاح شدن پ. ک. ک را منوط به خلع سلاح شدن دولت ترکیه نسبت به کردها میداند. وی اظهار داشته است که کردها سلاح خود را زمین نمیگذارند.
همچنین «مصطفی کاراسو»، عضو شورای رهبری این کنگره نیز در اظهار نظری بیان میدارد که شرایط خاورمیانه، اجازه خلع سلاح شدن پ. ک. ک را نمیدهد. با توجه به درگیریهای موجود در منطقه، با انجام شدن خلع سلاح، موجودیت کردها به خطر خواهد افتاد.
این در حالی است که رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه ابراز امیدواری کرد نیروهای پکک از این خواسته عبدالله اوجالان پیروی کنند و گامهای لازم را بردارند. وی تاکید کرد «آنهایی که باید سلاحهای خود را زمین بگذارند، اعضای این سازمان تروریستی هستند»، اما اگر فکر میکنند که نیروهای امنیتی ما باید خلع سلاح شوند «خیالی خام است.»
تحولات سوریه و مساله کردی
کردهای دنبالهروی اندیشههای سیاسی اوجالان به رغم شکستهای نظامیاش در ترکیه در سال ۲۰۱۵، در کشور سوریه، موفق شدند به مدت بیش از یک دهه، یک حکومت محلی برپا کنند.
رهبران «تشکیلات خودگردان شمال و شرق سوریه» (موسوم به روژآوا) اوجالان را رهبر معنوی خود میخوانند و میگویند که این تشکیلات را بر پایه نظریههای سیاسی او اداره میکنند. در این راستا، یکی از تحلیلگران روزنامه حریت اعلام کرده «مقام امنیتی نزدیک به ابراهیم کالن، در جزیره ایمرالی با اوجالان صحبت کرده و از او پرسیده است: آیا کردهای سوریه از نظرات تو تبعیت خواهند کرد؟ اوجالان چنین پاسخی داده است: بله. مظلوم عبدی مانند فرزند معنوی من است و زمانی که دستوری بدهم حتماً عمل خواهد کرد. اما در مورد فرماندهان پ. ک. ک در کوهستان قندیل، مطمئن نیستم».
کردهای دنبالهروی اندیشههای سیاسی اوجالان به رغم شکستهای نظامیاش در ترکیه در سال ۲۰۱۵، در کشور سوریه، موفق شدند به مدت بیش از یک دهه، یک حکومت محلی برپا کنند
این تشکیلات که یک سال بعد از آغاز جنگ داخلی سوریه تاسیس شد، به مدت ۱۲ سال، یک سوم از خاک سوریه را اداره کرده است. در این مدت نیروی نظامی این حکومت محلی به نام «یگانهای مدافع خلق»، مورد حمایت مالی و نظامی آمریکا قرار داشتند.
با وجود این «مظلوم عبدی» فرمانده کل شبهنظامیان موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» (قسد)، ضمن تایید حضور اعضای پ ک ک در این گروه، این مساله را در راستای مبارزه با داعش خوانده است و نیروهای دموکراتیک را بخشی از «پ ک ک» ندانسته است.
با سقوط دولت بشار اسد در سوریه مساله کردهای سوریه در کانون توجهات قرار گرفت. کردهای مورد حمایت آمریکا با مواضع ترامپ و بازیگری فعالتر ترکیه در سوریه اظهار نگرانی در خصوص آینده خود دارد.
این موضوع ادامه حیات سیاسی یک تشکیلات خودگردان محلی به رهبری هواداران عبدالله اوجالان در سوریه، از هر زمان دیگری دشوارتر شده است. کردهای سوریه اصرار دارند که در آینده سیاسی سوریه، خودمختاری آنها باید تضمین شود. اما موضع ترکیه و ارتباط نزدیک آنکارا با احمد شرع، رئیسجمهور موقت سوریه، چنین آیندهای را تهدید میکند.
در حال حاضر نیز درگیریهایی میان نیروهای قسد و گروههای مسلح وابسته به ترکیه در شمال سوریه در جریان است. البته اخیرا با میانجیگری آمریکایی ها، آتش بس موقتی بین طرفین برقرار شده است. پیشتر روزنامه «حریت» گزارش داده بود که ترکیه و رهبری جدید در دمشق میتوانند حملهای را علیه نیروهای کرد مورد حمایت آمریکا آغاز کنند، مگر اینکه این نیروها با میل خود با ارتش سوریه ادغام شوند.
حکومت جدید سوریه نیز به صراحت اعلام کرده است که خودمختاری کردها در این کشور باید پایان یابد. این دولت خواهان انحلال پکک در سوریه است و میگوید اعضای آن باید بهطور فردی در ارتش سوریه ادغام شوند
حکومت جدید سوریه نیز به صراحت اعلام کرده است که خودمختاری کردها در این کشور باید پایان یابد. این دولت خواهان انحلال پکک در سوریه است و میگوید اعضای آن باید بهطور فردی در ارتش سوریه ادغام شوند.
طی یک سال گذشته نیز ارتش ترکیه علاوه بر حملات بیامان به کردهای سوریه در روژآوا، پایگاههای پکک را در مناطقی مانند کوهستان قندیل در نزدیکی مرز عراق و ایران، یا کوهستان سنجار در نزدیکی مرز عراق و سوریه هدف قرار داده است.
تحت شرایط جدید منطقهای و به ویژه سوریه، حلیل کاراولی، پژوهشگر ارشد در مرکز مشترک «مؤسسه آسیای مرکزی–قفقاز» و «برنامه مطالعات جاده ابریشم»، انگیزه اصلی عقبنشینی احتمالی عبدالله اوجالان را تلاشی برای حفظ دستاوردهای کردهای سوریه میداند؛ دستاوردهایی که به نظر میرسد به دلیل خصومت ترکیه با روژآوا در آستانه نابودی قرار گرفتهاند.
کاراولی اخیرا در مقالهای در نشریه «فارین افرز»، نوشت که سقوط اسد، پکک را در آستانه نابودی کامل قرار داده است. او میگوید: «چشمانداز ژئوپولتیک منطقه کاملا به ضرر پکک تغییر کرده است.» این کارشناس سیاست ترکیه میگوید که پکک در این کشور از نظر نظامی شکست خورده و مراکز این گروه در کوهستانهای اقلیم کردستان عراق نیز به شدت از حملات یک سال اخیر ترکیه آسیب دیدهاند.
تغییر رویکرد نیروهای دموکراتیک سوریه؟
از زمان سرنگونی نظام بشار اسد، دولت جدید سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه مذاکراتی را انجام دادهاند، اما تاکنون به توافقی رسمی دست نیافتهاند. با این حال، به گفته «مرهف ابو قصره» وزیر دفاع سوریه و احمد الشرع، دمشق ترجیح میدهد موضوع قسد از طریق مذاکرات حلوفصل شود و نه از طریق اقدامات نظامی.
از سوی دیگر، «مظلوم عبدی» فرمانده کل شبهنظامیان موسوم به «نیروهای دموکراتیک سوریه» (قسد)، در گفتوگو با پایگاه خبری «نورث پرس» تأکید کرد که نیروهای قسد از هر تلاشی که در جهت تحقق ثبات و وحدت ملی سوریه باشد، حمایت میکنند.
وی خاطرنشان کرد که تلاشها برای فراهمسازی زمینهای مناسب جهت مذاکره با دولت سوریه در دمشق همچنان ادامه دارند و گفتوگوی جدی و هدفمند بهترین راه برای دستیابی به راهحلهایی است که منافع عالی ملی را تأمین کند. نقاطی از توافق با دمشق حاصل شده است، اما همچنان برخی مسائل دیگر در حال مذاکره است.
وی بر تعهد قسد به وحدت و تمامیت ارضی سوریه بر اساس عدالت و برابری میان تمامی شهروندان، فارغ از تبعیض یا سهمیهبندیهای سیاسی، تأکید کرد.
عبدی در ادامه ضمن استقبال از سفر احمد الشرع به شهر عفرین، که عمدتاً جمعیت کُردنشین دارد، این اقدام را گامی مهم در راستای تشویق بازگشت امن ساکنان بومی و تقویت گفتوگو دانست و او را به بازدید از دیگر شهرهای شمال شرق سوریه دعوت کرد.
وی درباره درخواست دولت جدید سوریه از قسد مبنی بر خروج نیروهای غیرسوری از صفوف این گروه، واگذاری پروندههای امنیتی به دمشق، از جمله تحویل زندانیان گروه تروریستی داعش به دولت سوریه و بازگشت نهادهای دولتی به مناطق شمال و شرق سوریه، نیز اعلام کرد که قسد برای همکاری در این زمینه آمادگی دارد، زیرا بر این باور است که حفاظت از منطقه و مبارزه با تروریسم یک مسؤولیت ملی بوده و نیازمند هماهنگی سطح بالایی میان تمامی طرفها برای تضمین امنیت و ثبات سوریه است.
وی همچنین تأکید کرد که قسد به دنبال راهحلی ملی است که تمامی سوریها بر آن توافق داشته باشند و هیئت این گروه قصد دارد بار دیگر به دمشق سفر کند تا درباره برنامهای مشخص برای اجرای توافقات در حال مذاکره گفتوگو کند.
عبدی پیشتر نیز در گفتوگو با «بی بی سی» در خصوص این پرسش که آیا شما بخشی از پ. ک. ک هستید؟ گفته بود: «خیر. در شرایطی که کوبانی مورد حمله داعش قرار گرفت؛ ما از همه کمک خواستیم. هم نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان عراق به داد ما رسیدند و هم نیروهای پ. ک. ک. بعد از جنگ، پیشمرگها رفتند، اما برخی از اعضای پ. ک. ک ماندند. اگر شرایط صلح تثبیت شود ما میتوانیم از آنها بخواهیم منطقه را ترک کنند. چنین چیزی پیچیده نیست».
ایران و تحولات جدید منطقه و مساله کردی
ایران در تحولات سوریه و مرتبط به کردهای سوری نقشی نداشته است. حمایت ایران از بشار اسد و منافع آمریکا در حمایت از کردهای سوریه از یک سو و نگرانی تهران از تیرگی روابط با ترکیه، رویکرد ایران در قضیه کردی را تحلیل میکند.
ایران در تحولات سوریه و مرتبط به کردهای سوری نقشی نداشته است. حمایت ایران از بشار اسد و منافع آمریکا در حمایت از کردهای سوریه از یک سو و نگرانی تهران از تیرگی روابط با ترکیه، رویکرد ایران در قضیه کردی را تحلیل میکند
ضمن اینکه وابستگی گروه پژاک به «پ ک ک» از نگرانیهای امنیتی ایران به شمار میرود که لزوم اشتراک نظر با ترکیه و عراق و خاصه اقلیم کردستان عراق را میطلبد.
در این راستا، ایران در طول این سالها سعی کرد با عدم مداخله جدی در معادلات شرق فرات از اصطکاک سیاسی، دیپلماتیک، امنیتی، نظامی و دفاعی با ترکیه و همچنین آمریکا جلوگیری کند و به نحوی وارد نقاط حساس و خطوط قرمز آنکارا پیرامون کردها نشود.
از سوی دیگر حضور اسرائیل در اقلیم یکی از نگرانی اصلی در ارتباط با موضوع کردی است. در این راستا و بر اساس توافق امنیتی ایران و دولت عراق، مقرر است اردوگاههای کومله به دور از مرزها رانده شود و تروریستهای ضدایرانی به ایران مسترد شوند.
در راستای تحولات سوریه، سفرهای مقامات ترکیه به ایران نیز قابل توجه است که به نظر میرسد محور اصلی آن موضوع کردها باشد. در این زمینه ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت) روز یکشنبه ۹ فوریه (۲۱ بهمنماه) در تهران با همتایان ایرانی خود دیدار و گفتوگو کرد.
بر اساس گزارش خبرگزاری آناتولی ترکیه، کالین با اسماعیل خطیب، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، و علیاکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، دیدار داشته است.
به گزارش سایت "حریتدیلی"، منابع امنیتی تأکید کردهاند که مذاکرات بین مقامات اطلاعاتی ترکیه و ایران عمدتاً بر مبارزه با تروریسم، بهویژه علیه گروه پکک و داعش متمرکز بوده است. علاوه بر این، آنها چالشهای مشترک، تحولات سوریه و آتشبس میان اسرائیل و حماس را نیز مورد بحث قرار دادهاند.
به ادعای دویچه وله آلمان، ترکیه مدتهاست از ایران خواسته تا همکاری فعالتری در مقابله با پکک داشته باشد، زیرا این گروه در خاک ایران نیز حضور دارد. آنکارا همچنین بر لزوم هماهنگی درباره فعالیتها و پایگاههای پکک در شمال عراق، بهویژه در استان سلیمانیه که ایران در آن منطقه نفوذ قابلتوجهی بر مقامات محلی دارد، تأکید کرده است.
همچنین هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۵ در جمع خبرنگاران داخلی و خارجی فعال در ترکیه درباره ادعاهای مربوط به دیدار احتمالی اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه با مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای کرد سوریه، اظهار نظر کرد.
هاکان فیدان مدعی است: «برخی بازیگرانی در داخل ایران در مورد پ. ک. ک اندیشههای متفاوتی دارند، ما این را میدانیم، رویکرد ایران در قبال پ. ک. ک را به دلیل حساسیت روابطمان زیاد مورد بحث قرار ندادیم. انتظار ما نه تنها از ایران بلکه از کشورهای دیگر این است که از عناصر و ساختارهای مسلح دشمن ما حمایت نکنند. ما از عناصر مسلح علیه هیچ کشوری حمایت نمیکنیم.»
در راستای این تحولات نیز شاهد سفر «مجید تخت روانچی»، معاون وزیر امور خارجه ایران به اقلیم کردستان عراق بودیم. وی در این سفر با «مسرور بارزانی» نخستوزیر اقلیم کردستان عراق و «مسعود بارزانی» رییس حزب دموکرات کردستان عراق در اربیل دیدار کرد.
بر اساس اعلام خبرگزاری آناتولی، نخستوزیر اقلیم کردستان عراق با انتشار پیامی در ایکس اعلام کرد که در این دیدار مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه مورد بررسی قرار گرفتهاند.
هنوز جزئیاتی از این سفر منتشر نشده است ولی به نظر میرسد این سفر بی ارتباط به پیام احتمالی اوجالان و تاثیرات آن بر موضوع کردها در منطقه باشد.
«اسماعیل کوثری» عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در سال ۱۳۹۰ گفته بود: دلایلی حتمی و قطعی درباره حضور گروهک تروریستی پژاک (پ. ک. ک) در شمال عراق وجود دارد. در چندین نقطه هم مرز با ترکیه و هم مرز با ایران، مناطقی در اختیار این گروهک قرار دارد. گروهک تروریستی پژاک در مناطق هم مرز ایران در منطقه "خنیره" و "ارتفاعات قندیل" و "ارتفاعات آسوس" مستقر هستند، که این مناطق دقیقا شناسایی شده است.
برخی کارشناسان معتقد هستند ممکن است در نتیجه خلع سلاح «پ ک ک» برخی از جنگجویان آنها به گروه تروریستی «پژاک» (گفته میشود شاخه پ ک پ در ایران) ملحق شوند.
در خصوص گروه تروریستی «پژاک» سعد الله زارعی در سال ۱۳۹۰ و در مقالهای در کیهان نوشته بود: «برخلاف آنچه که تبلیغ میشود «پژاک» - که در درگیریهای اخیر فعالتر از بقیه گروهکهای ضدانقلاب بود- بخشی از PKK نیست کما اینکه برخلاف آنچه آمریکاییها ادعا مینمایند، شاخه ایرانی PKK هم نیست. پ. ک. ک واقعا نماینده سیاسی کردهای ترکیه است و از پشتیبانی بخش زیادی از کردهای ترکیه استفاده میکند و سابقهای چند ده ساله دارد.
پ. ک. ک اگرچه به دلیل ارتکاب به جنایات و توسل به شیوههای غیرانسانی یک گروه مردود به حساب میآید ولی بالاخره دارای خط مشی و چارچوب معین و استراتژیهای اعلام شده است در حالیکه هیچکدام از این خصوصیات در مورد پژاک صدق نمیکند. پژاک از پشتیبانی کردهای ایران برخوردار نیست و حتی نتوانسته در روستاهای نزدیک مرز برای خود پایگاه و جان پناه بدست آورد و لذا در موارد متعدد اقدام به قتل یا گروگان گیری روستاییان بی پناه کرد حاشیه مرز کرده است. برخلاف PKK، پژاک از حمایت خارجی برخوردار است. آمریکاییها رسما از این گروهک حمایت میکنند.»
منبع: تابناک
دیدگاه تان را بنویسید