گفتمان و کنش‌های رئیسی متمرکز بر طبقه فرودست است

گروه سیاست نامه نیوز – دولت رئیسی هنوز اول راه و با مشکلات و چالش‌های بسیاری مواجه است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها نیز بازیابی سرمایه اجتماعی است که طی سال‌های گذشه و به دلایل مختلف ریزش داشته است. برخی معتقدند که رئیسی برای حل این مساله باید بتواند طی اقداماتی نظر طبقه متوسط را جلب کند اما برخی هم فکر می‌کنند که این کار برای رئیسی و دولت او دشوار است. ضمن اینکه به نظر می‌رسد رئیس دولت سیزدهم و همکارانش انتخاب خود را کرده و با تمرکز بر طبقه فرودست کار بازیابی سرمایه اجتماعی را شروع کرده‌اند. 

غلامرضا ظریفیان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب از جمله تحلیلگرانی است که اینطور فکر می‌کند. او در گفت‌وگویی با «نامه‌نیوز» جامعه هدف رئیسی در راستای بازیابی سرمایه اجتماعی را طبقه فرودست دانست و گفت: «جهت‌گیری گفتمان آقای رئیسی به سوی طبقات فرودست  است و نوع کنش‌های او در ایام پس از ریاست جمهوری نیز حکایت از همین امر دارد».

وی در عین حال بازگرداندن اعتماد عمومی را «خیلی سخت» توصیف کرد و گفت: «کاهش اعتماد عمومی  در یک بازه زمانی کوتاه رخ نداده و طبیعی است که برگشت این سرمایه اجتماعی به سرعت صورت نمی‌گیرد. با توجه به اینکه دولت برای تحقق وعده‌های خود به زمان و منابع لازم نیاز دارد نیز می‌توان گفت که تا آن زمان سپری نشود و منابع لازم تامین نشود، دولت آقای رئیسی نمی‌تواند در زمینه افزایش اعتماد عمومی کاری از پیش ببرد».

ظریفیان درباره اینکه دولت چطور می‌تواند سرمایه اجتماعی ریزش کرده را ترمیم کند، گفت: « دولت باید از مسائل محسوس جامعه شروع کرده و به سوی نیازهای جدی تر و اساسی تر برود. الان مهم‌ترین مساله جامعه بحث کرونا است و آسیب‌هایی که اعتماد اجتماعی در رابطه با پیشگیری از کرونا خورده به نحوی است که اگر دولت رئیسی بتواند از یک طرف مساله واکسن را حل کند و از طرف دیگر مساله درمان را به شکلی اطمینان بخشی رفع و رجوع کند؛ گام اولیه برای ترمیم سرمایه اجتماعی را برداشته است. این در واقعی علامتی است مبنی بر اینکه دولت ظرفیت مواجهه با بحران‌ها و عمل به وعده‌ها را دارد».

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در پاسخ به اینکه آیا دولت با این ترکیب کابینه قادر به چنین کاری است؟ و آیا طبقه فردوست که هدف اول اوست خواهد پذیرفت که با این افراد می‌توان کاری کرد؟ گفت: «به هرحال وعده وعیدهایی داده شده است. مثلا در زمینه واکسن سازی وعده‌های بسیاری مطرح شد که حاصلی هم نداشت.  کسانی که این وعده‌ها را دادند هم در اصلی‌ترین بخش دولت مشغول به کار هستند لذا اگر بتوانند حداقل با واردات واکسن و دارو، یا  تجهیز بیمارستان‌ها و ... اقداماتی انجام دهد، حداقل یک گام برداشته و تا حدی رضایت ایجاد خواهند کرد».

وی افزود: «از آنجایی که طبقه فرودست خیلی عمیق وارد بحث کابینه نمی‌شود و بیشتر عمل می‌خواهد. این مساله خیلی چالش ساز نیست. اگر این کابینه بتواند گام‌های موثری را بردارد، طبقه فرودست جلب می‌شود. این طبقه همچنان در انتظار است و تصور می‌کند که با وجود سخت بودن، ممکن است که اتفاق مثبتی رخ دهد. ضمن اینکه نباید پیش‌داوری کرد. به هرحال کابینه تازه شروع به کار کرده و ادعاهایی دارد. میانگین کابینه حاکی از آن است که تجربه کافی وجود ندارد و ترکیب ادعاها و ضعف تجربه نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند اما چون جامعه با مشکلات بسیاری مواجه است، بهتر است که پیش داوری نکرده و امیدوار باشیم که بتواند به وعده های خود عمل کند تا حداقل بخشی از بار بر دوش جامعه برداشته شود».

ظریفیان در ادامه گفت: «البته جامعه بعد از جان با مساله نان رو به رو است. الان می‌بینیم که هم قیمت ارز افزایش یافته و هم تورم به شکل روزانه افزوده می‌شود، حل این مشکلات بحث پیچیده و سنگینی است و باید دید که رئیسی می‌تواند اقدام مثبتی کرده و مقدمات رفع این مشکلات را فراهم کند یا خیر. ضمن اینکه اقدامات او نباید به صورت تبلیغی و با سیاست‌های موسمی باشد. همچنین با بگیر و ببند نمی‌توان در این زمینه اقدام موثری کرد و اقدامات دولت باید بر اصول و چارچوب مشخصی متکی باشد».

وی درباره اینکه انتظار طبقه متوسط از دولت چیست و رئیسی چطور می‌تواند نظر این بخش را جلب کند، نیز گفت: «آنچه گفته شد مشکلاتی است که همه جامعه و به خصوص طبقه فرودست با آن درگیر است. طبقه‌ای که بر شکل دهی افکار عمومی خیلی اثرگذار است اما طبقه متوسط است. این طبقه غیر از آنچه گفته شد، نیازها و انتظاراتی در رابطه با سبک زندگی، آزادی‌هایی مدنی و اجتماعی و ... دارد. رسیدگی به این انتظارات اما برای دولت آقای رئیسی خیلی سخت است و آن را با پارادوکس‌هایی مواجه می‌کند. مثلا همین دیروز دیدیم که طبقه متوسط در فضای مجازی به اخراج یک استاد فلسفه و معتبر واکنش نشان داد. درست است که این موضوعات مستقیما ربطی به دولت رئیسی ندارد اما این انگاره را در ذهن طبقه متوسط ایجاد می‌کند که اینگونه مسائل در دوره رئیسی رخ می‌دهد».