شطرنج ایران و آمریکا |صبر استراتژیک یا فشار،کدام پیروز است؟

مذاکرات هسته ای بین ایران و غرب بار دیگر تبدیل به بحث روز محافل سیاسی و رسانه های دنیا شده است. سفر اخیر جو بایدن به رم و دیدار با مقامات تروئیکای اروپا (آنگلا مرکل، بوریس جانسون و امانوئل مکرون) و بحثشان درباره برجام و مذاکره با ایران باعث شد بسیاری بار دیگر به مساله هسته ای ایران توجه کنند.

با این حال، مشخص است که مذاکرات هسته ای که قرار است در ادامه نشست وین برگزار شود، دچار یک گره شده است. این گره را به خوبی با مشاهده رفتار سیاسی مقامات کشور خودمان و آمریکا می توانیم درک کنیم.

موضع ایران؛ عجله ای نیست!

اما مساله دقیقا کجا است؟ مساله اصلی "زمان" است. آنطور که حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در تازه‌ترین اظهارات خود تصریح کرده، در صورتی که مساله صِرف بازگشت (به برجام) باشد، ایران اشتیاق زیادی برای بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای ندارد. اما دلیل این بی میلی چیست؟ پایگاه خبری رای الیوم در گزارشی سعی کرده به این پرسش پاسخ دهد.

رای الیوم در این رابطه می نویسد: "همانطور که می‌دانیم، ایران در دوره قبل برای کاهش تحریم‌ها تلاش زیادی کرد و پس از روی کار آمدن بایدن هم دانستند که دولت جدید شکست استراتژی فشار حداکثری ترامپ را درک کرده و آن را شکست خورده می‌داند، پس ممکن نیست به آن بازگردد. به این ترتیب، ایرانی‌ها با اطمینان می‌دانند که دولت بایدن گزینه‌های محدودی دارد. از سوی دیگر با توجه به اینکه ایالات متحده به تنهایی از توافق هسته‌ای خارج شده و این بار قصد بازگشت را دارد، طبق ارزیابی‌های ایران، واشنگتن باید بهایی را بپردازد.

ایرانی‌ها می‌دانند آنچه باعث حساسیت بیشتر دولت آمریکا شده، توافق امضا شده بین تهران و چین و به موازات آن، برنامه‌های هسته‌ای ایران است، هر چند که واشنگتن به صورت علنی این دغدغه‌های خود را اعلام نمی کند. از این رو، مسئولان ایرانی به این مساله به عنوان اوراق مهمی برای بالا بردن سقف خواسته‌های خود حتی فراتر از توافق سال ۲۰۱۵ نگاه می‌کنند." (اینجا بخوانید).

بنابراین، اگر تحلیل رای الیوم درست باشد باید بگوییم ایران به دنبال این است که بازگشت آمریکا به برجام را پرهزینه کند تا دیگر به فکر نقض تعهد خود نیفتاده و با بازگشت احتمالی جمهوری خواهان، برجام مجددا گوشت قربانی نشود.

تاکید ایران بر تعهد دادن آمریکا در مورد عدم نقض برجام دقیقا به همین علت بوده و است.

موضع آمریکا؛ فشار متقابل و ایجاد هیاهو

اما واکنش آمریکا به این حرکت ایران چیست؟ بررسی اظهارات مقامات آمریکا نشان می دهد آنها یک بازی "فشار متقابل" را راه انداخته اند. کافی است به اظهارات اخیر جو بایدن توجه کنید. بایدن در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ گفت: "همچنان داریم از نتایج تصمیم بسیار بد ترامپ در خروج از برجام رنج می‌بریم."

او با این اظهار نظر کاملا قبول کرد که علت اصلی به هم خوردن برجام اقدام نابخردانه ترامپ و آمریکا بوده است. با این حال، حاضر نشد تبعات اظهار نظر خود را بپردازد و بلافاصله شروع به تهدید ایران کرد و گفت که واشنگتن به  اقدامات ایران علیه منافع آمریکا از جمله حملات پهپادی، پاسخ می‌دهد.

سیاست "فشار متقابل" آمریکا را به نحو بهتری در اظهارات اخیر آنتونی بلینکن (وزیر امور خارجه آمریکا) مشاهده می کنیم. بلینکن در گفتگو با مجری برنامه (face the nation) شبکه CBS در رابطه با مذاکرات هسته ای احتمالی با ایران گفت: ما همچنان در صورت لزوم، گزینه‌های دیگری را بررسی می کنیم؛ البته در صورتی که ایران آماده تعامل سریع و با حسن نیت نباشد و مذاکراتی را که در ژوئن متوقف شد، ادامه ندهد. اگر بتوانیم به پایبندی متقابل برگردیم، هر دو کشور در اسرع وقت به توافق برمی گردند."

بلینکن در پاسخ به پرسش مجری در رابطه با اقدام‌ نظامی علیه ایران هم گفت: "قبلا هم گفته ایم. همه گزینه ها روی میز است." بلینکن البته تاکید کرد که همه چیز به ایران بستگی دارد. او گفت: "ایران گفته اواخر نوامبر به مذاکرات بازمی گردد. خواهیم دید که آیا آنها واقعاً این کار را انجام می‌دهند یا خیر. این امر بسیار مهم خواهد بود."

بلینکن با این اظهار نظر سعی دارد فشار را از روی آمریکا بردارد و ایران را مسئول به هم خوردن برجام بداند. مقصود از "فشار متقابل" دقیقا همین است. آمریکا به دنبال این است که از تک ایران فرار کند و آن را با یک پاتک پاسخ دهد. بایدن و بلینکن سعی دارند فشار ایران را با فشار پاسخ دهند تا ایران هزینه بیشتری بعد از نابودی برجام بپردازد.

باید دید سرانجام این بازی چه می شود و کدام یک از طرفین پیروز این شطرنج بزرگ خواهند شد.

منبع: خبر فوری