واکنش مجلس به بازگشت بخشی از معافیت‌های هسته ای توسط آمریکا
فارس/ رئیس مرکز پژوهش های مجلس در واکنش به بازگشت بخشی از معافیت‌های هسته ای ایران توسط آمریکا گفت: فلسفه صدور معافیت‌های هسته ای، محدود ساختن برنامه هسته ای ایران بوده و فقط یک اقدام صوری و نمایشی است.
بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در گفت‌و‌گو با فارس، در تحلیل اقدام اخیر آمریکا در بازگرداندن معافیت‌های مربوط به همکاری‌های بین‌المللی در زمینه برنامه هسته ای ایران پیش از آغاز دور نهم مذاکرات وین، تاکید کرد: علیرغم اینکه برخی این اقدام را نشانه حسن نیت دولت بایدن در زمینه رفع تحریم‌ها تفسیر کرده‌اند، ولی واقعیت آن است که بازگشت معافیت‌های هستهای به معنای رفع تحریم‌ها نیست.
وی در توضیح این نکته گفت: این موضوعی است که سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در توئیت خود به آن اشاره کرده است. کما اینکه وزارت خارجه آمریکا هم به تصریح در بیانیه‌اش گفته این تصمیم «به مثابه اعطای یک امتیاز به ایران یا نشانه‌ای در جهت دستیابی به تفاهمی درباره بازگشت به برجام نیست»؛ در واقع، طبق آنچه در این بیانیه آمده است، بازگشت این معافیت‌ها - حتی در صورت عدم دستیابی به توافق در وین- یک گام فنی در راستای منافع حیاتی ایالات متحده آمریکا و محدود ساختن برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران است.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس خاطرنشان کرد: در گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با عنوان «مذاکرات وین، تقابل اراده‌ها و جنگ روایت‌ها» نیز به این مسئله اشاره شده است که در این کارزار باید ضمن مقابله با روایت‌سازی دشمن، شاخص‌های دقیقی برای میزان موفقیت در دستیابی به اهداف خود و سنجش اقدامات دشمن داشته باشیم.
* ایران در وین، بدنبال توافقی برای رفع موثر و سنجش‌پذیر تحریم‌هاست
نگاهداری تاکید کرد: آنچه ایران در وین به دنبال آن است، توافقی برای رفع تحریم‌ها به طور مؤثر، سنجش پذیر، قابل راستی‌آزمایی و پایدار است. بنابراین، تنها آن دسته از اقداماتی مورد استقبال قرار خواهد گرفت که دارای انتفاع ملموسی برای جمهوری اسلامی ایران باشد.
وی گفت: از نگاه آمریکا، فلسفه صدور معافیت‌های هستهای پس از امضای توافق هستهای در سال 2015 با این ادعا بوده که به لحاظ فنی، شرایطی فراهم شود که در قالب همکاری بین المللی و محدودیت‌هایی که در برجام در نظر گرفته شده، برنامه هستهای ایران ماهیت اشاعه‌ای نداشته باشد و استفاده از آن به عنوان اهرم فشاری علیه غرب امکان‌پذیر نباشد. به عنوان مثال، یکی از معافیت‌های پنجگانه هستهای، مربوط به «تبادل اورانیوم مازاد بر 300 کیلوگرم، در ازای دریافت کیک زرد از روسیه» است، اما دولت ترامپ یکسال بعد از خروج از برجام، این معافیت را لغو کرد.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: نگاه آمریکا در آن برهه این بود که با توجه به محدودیت برجام برای نگهداری حجم معینی از ذخایر اورانیوم با غنای 3.67 درصد، در صورت لغو این معافیت و عدم امکان صادرات اورانیوم غنی شده به روسیه، ایران مجبور خواهد بود تولید اورانیوم با غنای پایین را نیز متوقف کند؛ با این حال، ایران در سال 2019 در واکنش به خروج آمریکا از برجام و لغو این معافیت اعلام کرد دیگر خود را متعهد به رعایت محدودیت «نگهداری ذخایر اورانیوم غنی‌شده» نمی‌داند.
نگاهداری ادامه داد: طبق آخرین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه نوامبر، ذخایر اورانیوم غنی شده جمهوری اسلامی ایران چیزی در حدود 3 هزار کیلوگرم است. به همین دلیل، دولت بایدن به این جمع‌بندی رسید که لغو معافیت‌ها در دوره ترامپ اقدام نادرستی بوده و نتایج معکوسی به همراه داشته است. علاوه بر این، بازگشت این معافیت‌ها یک اقدام ضروری در مذاکرات فنی در وین برای بازگشت وضعیت برنامه هستهای ایران به شرایط قبل از آغاز گام‌های کاهش تعهدات و اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌هاست.
وی افزود: به عبارت دیگر، بازگشت معافیت‌های هستهای شرط لازم برای تبادل مجدد مواد غنی شده و کاهش سطح ذخایر ایران تا سقف 300 کیلوگرم، یعنی یک دهم میزان فعلی است و در نبود آن، امکان بحث و مذاکره درباره جابجایی اورانیوم غنی شده وجود ندارد.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در ادامه گفت: همانطور که مقام معظم رهبری فرموده‌اند باید نیات و اهداف دشمن به دقت مورد شناسایی قرار گیرد. در غیر این صورت، تحلیل‌های ناقص از اقدامات آمریکا می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های نادرست منتهی شود. در این موضوع نیز به وضوح روشن است که بازگشت معافیت‌های هستهای بیش از آنکه به سود جمهوری اسلامی ایران باشد، اقدامی در جهت منافع ملی آمریکاست، لذا نباید به اشتباه چنین تصور شود که آمریکا امتیازی به ایران داده است.