اکونومیست:
چرا بسیاری از کشور‌های جهان در مقابل روسیه نمی‌ایستند؟
اکونومیست نوشت: افزایش قیمت مواد غذایی و سابقه ریاکاری و خودخواهی غرب راهی از پیش نمی‌برد.
هنگامی که رهبران دو دموکراسی بزرگ جهان در ۱۱ آوریل جلسه‌ای مجازی برگزار کردند، نارندرا مودی، نخست وزیر هند از جو بایدن نقل قول کرد: "دموکراسی‌ها می‌توانند ارائه دهنده راهکار باشند". اما وقتی صحبت از جنگ در اوکراین شد، دموکراسی‌ها چیزی برای ارائه نداشتند.
در ادامه این مطلب آمده است: هنگامی که رهبران دو دموکراسی بزرگ جهان در ۱۱ آوریل جلسه‌ای مجازی برگزار کردند، نارندرا مودی، نخست وزیر هند از جو بایدن نقل قول کرد: "دموکراسی‌ها می‌توانند ارائه دهنده راهکار باشند". اما وقتی صحبت از جنگ در اوکراین شد، دموکراسی‌ها چیزی برای ارائه نداشتند. هر دو سیاستمدار نگران وضعیت اسفبار غیرنظامیان اوکراینی بودند. اگرچه آقای بایدن هیچ شکی نداشت که چه کسی مقصر این رنج است. با این حال آقای مودی در این خصوص مردد بود. او به جای اشاره به روسیه، خواستار "تحقیق مستقل" در مورد اوضاع شهر بوچا اوکراین شد.
هند شاید ناراضی‌ترین کشور در کمپین غرب برای مجازات ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، به دلیل حمله به اوکراین باشد. اما هند تنها کشور این لیست نیست. در آسیا، خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین، حتی متحدان و مشتریان دیرینه آمریکا مخالفت‌هایی با اعمال تحریم علیه روسیه دیده می‌شود.
کمتر کشوری به اندازه پاکستان گستاخ بوده است؛ پاکستانی که در زمان عمران خان، نخست وزیر برکنار شده، پس از رأی گیری سازمان ملل متحد در ۲ مارس برای ابراز تأسف از تهاجم روسیه، با این کشور توافق تجاری امضا کرد. اما بسیاری از کشور‌ها به دلیل انگیزه‌های تجاری، تعهدات ایدئولوژیک، جاه طلبی‌های استراتژیک یا ترس از انتقاد یا مجازات آشکار روسیه خودداری می‌کنند. به عنوان مثال، ترکیه برای این کار دلایل اقتصادی دارد؛ ۴۵ درصد گاز این کشور از روسیه خریداری می‌شود. وزیر امور خارجه ترکیه در ۱۳ مارس اعلام کرد که در حال مذاکره با روسیه برای خروج ده‌ها تن از ساکنان ترکیه از شهر ماریوپل اوکراین است که توسط بمب‌های روسیه در حال نابودی است.
هند دلایل زیادی برای اجتناب از دشمنی با روسیه دارد: سنت بی طرفی در درگیری‌های جهانی، اولویت استراتژیک آن برای مقابله با چین و وابستگی اش به تجهیزات نظامی روسیه، از جمله این دلایل است.
سنجش میزان مقاومت کشور‌های مخالف با تحریم غرب علیه مسکو دشوار است. اهمیت ژئوپلیتیک ۴۰ کشور مخالف یا ممتنع با قطعنامه سازمان ملل بیشتر از اهمیت اقتصادی آنهاست. این ۴۰ کشور روی هم رفته یک چهارم تولید ناخالص داخلی و ۲۰ درصد از صادرات روسیه را تشکیل می‌دهند. با این حال آن‌ها برای اقتصاد روسیه خیلی مهم نیستند. میانگین تولید ناخالص داخلی آن‌ها به ازای هر نفر حدود یک سوم میانگین جهانی است که این امر نشان می‌دهد آن‌ها ممکن است تقاضای بیشتری از یک چهارم صادرات روسیه را که در حال حاضر مصرف می‌کنند، نداشته باشند.
در ظاهر، روسیه چندین هفته انزوا در سازمان ملل را تجربه کرده است. روسیه قبل از رای گیری هشدار داده بود که حتی رای ممتنع نیز اقدامی غیردوستانه تلقی می‌شود. الگوی آرای ممتنع تا حدی نشان دهنده این نگرانی است که تحریم‌های روسیه باعث افزایش قیمت مواد غذایی و انرژی می‌شود. یک دیپلمات اروپایی می‌گوید: "دو فیل با هم دعوا می‌کنند و بچه‌های کوچک آسیب می‌بینند. "
یک اعتراض مهم منتقدان این است که غرب بر روی یک درگیری اروپایی که یک نگرانی واقعی جهانی به شمار نمی‌آید وسواس دارد، در حالی که درگیری‌ها و نقض حقوق بشر را در جا‌های دیگر کم اهمیت جلوه می‌دهد یا نادیده می‌گیرد. از نظر این منتقدان، ناسازگاری خودپسندانه با مسائل حقوقی بین‌الملل، مشکل قدرت‌های بزرگ است.
در سال‌های اخیر، بی‌میلی کشور‌های ثروتمند برای سرمایه‌گذاری در کاهش تغییرات آب‌وهوایی و توزیع آهسته و نابرابر واکسن‌های کووید-۱۹ و جنبش غیرمتعهدها، دوباره جان گرفته است. به گفته یکی از کارشناسان اروپایی، یک روند اساسی در سازمان ملل طی چند سال گذشته شکل گرفته و آن این است که بسیاری از کشور‌های جهان به طور فزاینده‌ای در بیان انتقادات از غرب هماهنگ شده‌اند. او ادامه می‌دهد که این کشور‌ها "بیشتر از آنچه در دوران پس از جنگ سرد بود، احساس وحدت می‌کنند.
با توجه به جنگ آمریکا در عراق و بمباران لیبی به رهبری ناتو در سال ۲۰۱۱، که دیکتاتور این کشور، معمر قذافی را سرنگون کرد، خاورمیانه و ترکیه، نگرانی غرب درخصوص مسئله اوکراین را خودخواهانه و ریاکارانه می‌داند. استقبال گرم اروپا از پناهندگان اوکراینی، در مقایسه با پناهندگان سوری، باعث شگفتی شده است. این نوع نگرانی‌ها از دیرباز در میان کشور‌های عربی وجود داشته است.
زمانی که سفیر عراق در سازمان ملل متحد با استناد به «پیشینه تاریخی» کشورش از محکومیت تهاجم روسیه امتناع کرد، برخی از دیپلمات‌ها غافلگیر شدند. حتی عربستان سعودی و امارات متحده عربی علیرغم اینکه روابط ضعیفی با روسیه دارند، هزینه ایستادن در کنار غرب را بیشتر از سود آن ارزیابی کرده اند. آن‌ها نمی‌خواهند با شریک حیاتی شان در اوپک دشمنی کنند. علاوه بر این، آن‌ها این را فرصتی برای ارسال سیگنال می‌بینند. عربستان و امارات برای مقابله با مشکلات موجود در حیاط خلوت خود از آمریکا کمک بیشتری می‌خواهند. یک مقام عرب خطاب به غربی‌ها می‌گوید: «اگر شما در کنار ما نباشید، ما هم در کنار شما نخواهیم بود.» در خاورمیانه، تنها اسرائیل و لیبی به حذف روسیه از شورای حقوق بشر رأی دادند. رای ممتنع کشور‌های حاشیه خلیج فارس برای دیپلمات‌های غربی ناامیدکننده بود.
تبلیغات روسیه در منطقه به نارضایتی از غرب دامن می‌زند. رسانه‌های دولتی روسیه، مانند سرویس عربی شبکه آرتی یا نسخه ترکی اسپوتنیک، بسیار پرطرفدار هستند. یک سفیر غربی در اردن می‌گوید: «هر بار که تلویزیون را روشن می‌کنم، یک روسی ادعای جنگ را مطرح می‌کند. در حالی که شبکه‌های بزرگ عربی، که خبرنگار در اوکراین دارند، از بازگویی وحشت‌های جنگ ابایی نداشته و پوشش آن‌ها اغلب با برداشت‌های طرفدار روسیه یا ضد غرب آمیخته می‌شود. ماه گذشته اسکای نیوز عربی، مستقر در امارات، بخشی را در مورد چگونگی تلاش کشور‌های غربی "دورو" برای "شیطان سازی" از پوتین منتشر کرد.»
دشمن دیوانه من
غیر از کوبا، نیکاراگوئه و ونزوئلا، کشور‌های آمریکای لاتین از دو قطعنامه اول سازمان ملل در محکومیت روسیه حمایت کردند. اما چندین کشور، از جمله برزیل و مکزیک، از اخراج روسیه از شورای حقوق بشر خودداری کردند. در اوایل فوریه، رئیس‌جمهور آرژانتین، آلبرتو فرناندز، در دیدار با پوتین این استراتژی را تأیید کرد. فرناندز با اشاره به صندوق بین‌المللی پول به پوتین گفت: «من مصمم هستم که آرژانتین نباید به این میزان به صندوق و ایالات متحده وابسته باشد، باید راه را برای کشور‌های دیگر باز کند و روسیه جایگاه بسیار مهمی در این میان دارد.»
در اواخر مارس، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، اظهار داشت که برخی کشور‌ها «هرگز دهکده جهانی تحت فرمان کلانتر آمریکایی را نمی‌پذیرند.» او با اشاره به آرژانتین، برزیل و مکزیک، افزود: «این کشور‌ها نمی‌خواهند در موقعیتی قرار بگیرند که عمو سام به آن‌ها دستور دهد چه کاری انجام دهند.» در ۵ آوریل روسیه آرژانتین را به فهرست ۵۲ "کشور دوست" که با آن‌ها پرواز‌های مستقیم را از سر خواهد گرفت، اضافه کرد. با این حال، آرژانتین که ریاست فعلی شورای حقوق بشر سازمان ملل را به عهده دارد، به حذف روسیه رای داد.
ژایر بولسونارو، رئیس جمهور قدرتمند برزیل، از تحسین آقای پوتین و "ویژگی‌های مردانه" او ابایی ندارد. آقای بولسونارو همچنین در ماه فوریه به مسکو سفر و از روابط دو کشور استقبال کرد. برزیل تهاجم روسیه را محکوم کرد، اما آقای بولسونارو گفته است که نمی‌تواند روابط خود را با روسیه قطع کند. بولسونارو اکنون می‌گوید برزیل در درگیری‌ها بی‌طرف می‌ماند. به طور مشابه، مکزیک، علیرغم محکوم کردن تهاجم، سیاست دیرینه عدم مداخله را در دستورکار دارد.
در آفریقا نیز اوضاع به همین شکل است. تقریباً نیمی از کشور‌های آفریقایی - ۲۵ کشور از ۵۴ کشور- به اولین رای گیری سازمان ملل رای ممتنع دادند. تاریخ استعمار در این قاره باعث می‌شود که برخی از کشور‌ها از حمایت غرب دلسرد شده باشند.
در جنوب آفریقا، بسیاری از کشور‌ها روسیه را جانشین اتحاد جماهیر شوروی می‌دانند. در سال ۲۰۱۵، چهره‌های برجسته کنگره ملی آفریقا مقاله‌ای در زمینه سیاست خارجی منتشر کردند که در آن از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ابراز تاسف کردند، زیرا «توازن نیرو‌ها را به نفع امپریالیسم تغییر داده بود.»
اسلحه در آن سوی دریا
در بخش‌هایی از آفریقا، حمایت از روسیه نشان‌دهنده موفقیت آن در گسترش نفوذ در این قاره از طریق فروش سلاح یا تأمین مزدوران است. اسلحه‌های اجاره‌ای روسی در پنج کشور از ۱۷ کشور آفریقایی که در اولین رای گیری سازمان ملل رای ممتنع دادند، دیده شده است. این کشور‌ها شامل جمهوری آفریقای مرکزی، ماداگاسکار، مالی، موزامبیک و سودان می‌شود. بسیاری دیگر از ممتنع‌ها از خریداران تسلیحات روسی هستند. بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط مؤسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم، این کشور‌ها شامل الجزایر، آنگولا، سودان و اوگاندا می‌شوند.
با ادامه یافتن درگیری ها، ممکن است برخی کشور‌ها به فکر ترمیم روابط با غرب بیفتند. این می‌تواند در مورد پاکستان صدق کند، به ویژه اکنون که آقای خان در یک رأی عدم اعتماد از قدرت برکنار شده است. تجارت با روسیه برای پاکستان بی معنی است. ژنرال قمر باجوا، فرمانده کل قوای پاکستان، اخیراً به طرز شگفت‌آوری به سمت غرب متمایل شده است. او در یک سخنرانی در ۲ آوریل از چین خواست تا مشکلات مرزی خود با هند را برطرف کند و سپس تاکید کرد که "تجاوز" روسیه به اوکراین قابل چشم پوشی نیست و "باید فوراً متوقف شود". او همچنین خاطرنشان کرد که جنگ اوکراین نشان داد که چگونه یک کشور کوچکتر می‌تواند با داشتن روحیه قوی‌تر و استفاده هوشمندانه از فناوری ساده از خود دفاع کند - کنایه‌ای از مبارزه پاکستان با هند، همسایه بزرگترش.
غرب نگاه ویژه‌ای به هند دارد. روسیه با وجود تولید ناخالص داخلی بالا، به سختی یک درصد از تجارت هند را تشکیل می‌دهد. تجارت با هند برای غرب اهمیت بالایی برخوردار است. بر اساس قانون تحریم کشور‌هایی که «معاملات مهم» با روسیه انجام می‌دهند، آمریکا در سال ۲۰۱۸ چین و ترکیه را به دلیل خرید سامانه دفاع موشکی اس-۴۰۰ تحریم کرد. هند همین سیستم را خریداری کرد، اما دولت بایدن تا کنون از این سوال که آیا همان استاندارد را بر هند هم اعمال خواهد کرد یا خیر، طفره رفته است. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، در یک کنفرانس مطبوعاتی پس از دیدار مقامات آمریکایی و هندی در ۱۱ آوریل، در پاسخ به سوالی درباره چنین تحریم‌هایی گفت: ما هنوز تصمیمی نگرفته‌ایم. در همین حال، هند نه تنها از انتقاد از روسیه خودداری می‌کند، بلکه خرید نفت از روسیه را افزایش می‌دهد.
استراتژی آقای بایدن جذب هند به جای تحت فشار قرار دادن آن است؛ رویکردی که به نظر می‌رسد تا کنون ثمره کمی داشته است. سوبرهمانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند در مواجهه با سوال خبرنگاران در مورد اینکه چرا هند برای کاهش وابستگی به روسیه حرکت نمی‌کند، به طعنه از خبرنگاران به خاطر "توصیه‌ها و پیشنهادات" تشکر کرد و پاسخ داد: "باور کنید، ما درک درستی از آنچه به نفع ماست داریم و می‌دانیم چگونه از آن‌ها محافظت کنیم.»
منبع: انتخاب