برجام احیا می‌شود؟ / شرط ایران: قول‌های شفاهی آمریکا باید در متن توافق باشد
«در رابطه با بسته شدن پرونده‌های ایران در پی‌ام‌دی نیز طرف آمریکا شفاها قول داده است در صورتی که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جمع‌بندی برسند، آنها نیز از پیگیری صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام دست خواهند کشید و عملا پرونده‌های ایران در پی‌ام‌دی بسته خواهد شد.»
روز گذشته حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان گفت تا ساعت ۱۲ دوشنبه، ایران آخرین جمع‌بندی خود در رابطه با احیای برجام را به هماهنگ‌کننده اروپایی ارائه خواهد داد، محتوای این جمع‌بندی احتمالا متناسب با تحولات اخیر مذاکرات وین و پیشنهاد اخیر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا خواهد بود. 21 جولای جوزپ بورل اعلام کرد، متنی پیشنهادی آماده کرده است که می‌توان با آن امید داشت طرفین به توافق هسته‌ای بازگردند، بورل در توضیح پیشنهاد خود نوشته بود: «این متن، بهترین توافقی است که آن را ممکن می‌بینم. توافق بی‌نقصی نیست اما در آن به همه عناصر ضروری پرداخته شده است.»
از نظر مسئول سیاست خارجه اروپا در 15 ماه گذشته بر سر هر آنچه می‌شد مذاکره انجام گیرد، گفت‌وگو شده و حال این متن نهایی است که باید طرفین در مورد آن تصمیم سیاسی بگیرند. بورل در مورد متن پیشنهادی خود مدعی بود این متن کامل شامل تعهد بایدن و آمریکا برای دوام‌پذیری توافق است. اما برخلاف این ادعاها با درز برخی جزئیات پیشنهاد‌های بورل به رسانه‌ها مشخص شد در متن وی، برای سه شرط اصلی برجامی ایران، یعنی لغو تحریم‌ها، تضمین‌ها و بسته شدن پرونده PMD راهکاری ارائه نشده است، به همین جهت متن پیشنهادی بورل که به‌نظر می‌رسید با هماهنگی آمریکایی‌ها تنظیم شده است مورد پذیرش طرف ایرانی قرار نگرفت، تا بعد از ارائه این پیشنهاد در هفته دوم مردادماه بار دیگر طرفین درگیر در برجام به وین بازگردند و در رابطه با مسائل اختلافی باقی‌مانده به گفت‌وگو بپردازند.
مطابق اعلام رسمی ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در آخرین دور از گفت‌وگوها که از 13 مرداد آغاز شده، در حل برخی موارد اختلافی پیشرفت نسبی حاصل شده است اما این پیشرفت‌ها به‌طور کامل تامین‌کننده مطالبات قانونی ایران نیست. بعد از اظهارنظر رسمی کنعانی، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان نیز در سخنانی که به‌نوعی تکمیل‌کننده صحبت‌های ناصر کنعانی بود، پیرامون آخرین وضعیت پیشرفت در مذاکرات وین اظهار داشت: «ما در همه مراحل مذاکره در موضوعاتی که می‌توانستیم انعطاف نشان دهیم، نشان دادیم. اکنون نوبت انعطاف طرف آمریکایی است. آنها در دو موضوع شفاها انعطاف خود را نشان دادند. موضوع سوم برای ما مهم است که به مساله تضمین‌ها بازمی‌گردد. روزهای آینده روزهای مهمی برای توافق هسته‌ای است. اگر آمریکا از خود انعطاف نشان دهد در روزهای آینده امکان حصول توافق هست.» هنوز هیچ‌کدام از مقامات رسمی طرفین حاضر در مذاکرات وین پیرامون پیشرفت‌های حاصل در دور اخیر مذاکرات اظهارنظر رسمی و شفاف نداشته‌اند اما آن‌گونه که ما از منابع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کسب اطلاع کرده، دو موردی که امیرعبداللهیان در نشست روز گذشته خود مدعی شده است طرف غربی شفاها انعطاف از خود نشان داده مربوط می‌شود به قول شفاهی آمریکایی‌ها مبنی‌بر تضمین حفظ برجام و بسته شدن پرونده‌های ایران در پی‌ام دی. در دور پایانی مذاکرات طرف غربی در پاسخ به مطالبه ایران مبنی‌بر ارائه تضمین سیاسی، اقتصادی گفته است در صورت بازگشت ایران به برجام جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا نیز در یک سخنرانی رسمی اعلام کند تا زمانی که ایران در برجام باقی بماند آمریکا هم متعهد به اجرای توافق هسته‌ای خواهد ماند. در رابطه با بسته شدن پرونده‌های ایران در پی‌ام‌دی نیز طرف آمریکا شفاها قول داده است در صورتی که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به جمع‌بندی برسند، آنها نیز از پیگیری صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام دست خواهند کشید و عملا پرونده‌های ایران در پی‌ام‌دی بسته خواهد شد.
این دو قول شفاهی آمریکایی‌ها در دور قبلی مذاکرات هسته‌ای تا زمانی که تبدیل به سند مکتوب نشود، عملا دستاوردی برای ایران نخواهد داشت، به همین دلیل به‌نظر می‌رسد پاسخی که قرار است مطابق سخنان روز گذشته حسین امیرعبداللهیان ایران به هماهنگ‌کننده اروپایی در رابطه با آخرین وضعیت مذاکرات برجام داده شود نیز حول این دو موضوع شکل بگیرد و احتمالا طرف ایرانی در پاسخ خود از طرف‌های غربی حاضر در مذاکرات خواهد خواست، برای احیای برجام این دو قول شفاهی داده‌‌شده توسط آمریکا تبدیل به سند مکتوب شود. اگر این پیشنهاد احتمالی از سوی غربی‌ها پذیرفته شود طرفین به احیای برجام خیلی نزدیک خواهند شد، اما اگر این پیشنهاد‌ها رد شود هم باز فرآیند مذاکرات متوقف نخواهد شد، زیرا طرف غربی پلن بی کارآمدی دربرابر ایران جز دستیابی به توافق ندارد و از طرفی اعلام پایان برجام نیز برای همه کشورهای درگیر با توافق هسته‌ای در شرایط کنونی هزینه‌زا خواهد بود.
در یک جمع‌بندی کلی پیش‌بینی می‌شود با توجه به سابقه قبلی مواجهه غربی‌ها با پیشنهاد‌های ایران در آینده نیز مذاکرات هسته‌ای ادامه پیدا کند، مذاکراتی که یک گام جلوتر از گفت‌وگوهای قبلی خواهد بود و محوریتش مساله مکتوب‌سازی قول‌های شفاهی ارائه‌شده توسط آمریکا در رابطه با احیای برجام است.
منبع: فرهیختگان