تبلیغات بی‌اثر رسانه‌های حامی دولت
تلاش دولت و حامیانش برای متقاعد کردن مردم به اینکه سیاست‌های آنها خوب است و جواب می‌دهد و موجب بهبود اوضاع است نافرجام خواهد بود. عاقبت این نافرجامی اما موضوع مهمی است که انتظار می‌رود آقایان در دولت و جریان سیاسی حامی آن، توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند چراکه اگر به رویه فعلی خود اصرار کنند، خواهند دید که چه زود دیر می‌شود و نتیجه سیاست‌های اشتباه در عرصه سیاست خارجی، سیاست داخلی، اقتصاد، مسائل اجتماعی و فرهنگی و… به جایی می‌رسد که دیگر با چند گزارش در مطبوعات تحت مدیریت آنها قابل لاپوشانی نیست.
روزنامه جهان صنعت نوشت: برجام و گمانه‌زنی درباره احیا یا عدم احیای آن کار هر روز روزنامه‌ها شده و در روزهای اخیر به واسطه پاسخی که تهران به پیش‌نویس اروپا داده و نمی‌دانیم دقیقا چیست؛ توجه بیشتری هم معطوف به این موضوع شده است. در عین حال شاهدیم که رسانه‌های مکتوب و غیرمکتوب جریان اصولگرا و حامی دولت یا رسانه‌های رسما دولتی به موازات برشمردن ایرادات طرح اروپایی‌ها، خواسته‌های ایران یا به عبارت دقیق‌تر خطوط قرمز مورد تاکید ایران و… مشغول تعریف و تمجید از عملکرد یک ساله دولت رییسی نیز هستند! دائما دستاوردسازی کرده و از بهبود اوضاع مملکت می‌نویسند. یک روز از رشد اقتصادی، یک روز از افزایش صادرات، یک روز از فروش نفت و گرفتن پول آن و…؛ خلاصه هر روز به نحوی تلاش می‌کنند که افکار عمومی را به اینکه اوضاع فعلی اگر کاملا هم گل و بلبل نباشد، در مسیر آن است؛ متقاعد کنند!
قصد بررسی اینکه با این رویه موفق به جلب نظر مردم خواهد شد یا خیر را نداریم چون پاسخ آن پرواضح است. حتی قصد تشریح دلایل عدم موفقیت در این زمینه را هم نداریم چون آن نیز کاملا عیان است. مساله مورد بررسی در این گزارش آن است که هدف حامیان دولت از این رویکرد چیست؟ آیا در تلاش هستند که خود و مردم و به طور کلی مملکت را بی‌نیاز از برجام معرفی کرده و برای به نتیجه نرسیدن این ابرچالش کشور، مقدمه‌چینی کنند؟
توجیه عدم تغییر سیاست‌ها
صادق زیباکلام استاد دانشگاه و فعال سیاسی اصلاح‌طلب این رویکرد رسانه‌های نزدیک به دولت را صرفا به خاطر پرهیز از برجام و افزایش تعاملات در سیاست خارجی نمی‌داند و کلی‌تر نگاه می‌کند. او به«جهان‌صنعت» گفت: «دولت آقای رییسی تا حدی از نظر پوپولیستی میراث‌دار دولت آقای احمدی‌نژاد است و البته این طبیعی است زیرا بسیاری از مسوولان ارشد این دولت همان همکاران احمدی‌نژاد هستند. یکی از میراث‌های این دولت این است که هر مشکلی را به دولت قبل نسبت دهند و بگویند که ما وارث مشکلات دوره قبل هستیم و شاهدیم که بعضا دنبال محاکمه روحانی و مسوولان دولت هم هستند. از طرف دیگر خودشان را خیلی موفق جلوه می‌دهند و در مطبوعاتی که در اختیار دارند، در صداوسیما و سفرهای استانی مدام از موفقیت‌های خود می‌گویند اما واقعیت این است که مردم عملا شاهد هیچ گشایشی در امور نیستند.»
وی افزود: «به نظر من این کارهای تبلیغاتی دولت آقای رییسی مصداق آب در هاون کوفتن است. نمی‌شود که قیمت‌ها اینطور به نحو سرسام‌آوری رشد کند، بیکاری، تورم، روابط خصمانه با همسایگان و… افزایش پیدا کند و از بهبود اوضاع بگویند. واقعیت این است که دولت سیزدهم در هیچ زمینه مهمی موفقیت نداشته است، چراکه موفقیت در این زمینه‌ها مستلزم تغییر کلی در سیاست‌ها است که آقای رییسی یا توان آن را ندارد یا به آن اعتقادی ندارد.»
زیباکلام گفت: «دولت رییسی هیچ راه دومی ندارد و این تبلیغات نیز هیچ اثری نخواهد داشت. غیر از آقای رییسی و اطرافیان او کسی این حرف‌ها را باور نمی‌کند. مردم با گوشت و پوست خود شرایط را حس کرده و شاهد تورم، بیکاری و نابسامانی و هزار مشکل دیگر هستند و با این حرف‌ها باور نمی‌کنند که وضعیت بهبود پیدا کرده است. من نمی‌دانم که دولت از این تبلیغات چه انتظاری دارد!»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ادامه اصرار رسانه‌های دولت به موفقیت رییسی و همکارانش در یک سال گذشته را نشانه اصرار به استفاده از سیاست‌های فعلی در عرصه‌های مختلف و پرهیز از تغییر آن دانست و گفت: «هر تغییری که بخواهد اصلاحات واقعی- اصلاحات اقتصادی- در کشور ایجاد کند قبل از هر چیزی مستلزم تغییر نگاه ایدئولوژیک در سیاست خارجی است. ما ظرف دو دهه گذشته میلیاردها دلار صرف مساله هسته‌ای کرده‌ایم و دلیلش هم باورهای ایدئولوژیک بوده است. همچنین در منطقه هزینه کلانی می‌کنیم که به خاطر باورهای ایدئولوژیک است. درحالی که این مبالغ اگر صرف رشد و توسعه سیاسی یا کمک به محرومان در داخل کشور می‌شود، آثار قابل توجهی داشت. به اعتقاد من تا این نگاه ایدئولوژیک وجود داشته باشد، هیچ تغییر جدی در داخل کشور نمی‌تواند ایجاد شود.»
وی همچنین گفت: «یک زمانی تندروها همه مشکلاتی که ناشی از نگاه ایدئولوژیک است را به سوءمدیریت آقای روحانی نسبت داده و می‌گفتند که او و وزرایش عرضه مدیریت کشور را ندارند اما الان بیش از یک سال است که آنها کنار رفته‌اند پس باید دید که در این مدت چقدر تغییر ایجاد شده است؟ پاسخ این است که اگر وضعیت بدتر نشده باشد که شده، قطعا بهتر نشده است. لذا به نظر من تا تغییرات ایدئولوژیک ایجاد نشود، ما در یک دور باطل حرکت کرده و شاهد هیچ تغییری در وضعیت اقتصادی و… نیستیم.»
رویکرد تدافعی
علی‌محمد نمازی عضو شورای حزب کارگزاران معتقد است که این رویکرد رسانه‌های اصولگرا یک رویکرد تدافعی است. او در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بیان کرد: «اینکه شاهدیم رسانه‌های حامی دولت این روزها بیشتر بر تعریف و تمجید تمرکز کرده‌اند تا حدی ناشی از آن است که در سالگرد شروع به کار دولت قرار داریم و با همین بهانه به موضوع ورود کرده و در حمایت از دولت یادداشت و گفت‌وگو می‌گیرند یا گزارش می‌نویسند.»
وی افزود: «نکته دوم این است که شاهد نارضایتی‌ها در سطح جامعه هستند. به هرحال مردم ناراحت هستند و اعتراضات و نارضایتی خود را به شکل‌های مختلف و البته مسالمت‌آمیز نشان می‌دهند، تجمعاتی شکل می‌گیرد و این وضعیت دولت را در موضع دفاعی قرار می‌دهد. دولت مجبور است از عملکرد خود و وضعیت موجود دفاع کند لذا معتقدم که این رویکرد رسانه‌های نزدیک به دولت نیز عکس‌العملی و تدافعی است. از طرف دیگر شاهد هستند که نشریات منتقد دولت نیز به مناسبت شروع به کار دولت به انتقاد پرداخته و مطالب قابل توجهی را مورد بررسی قرار داده‌اند. مثلا توجه به وعده‌های دولت و… سبب می‌شود که آنها هم صحبت کنند و به انتظارات موجود پاسخ بدهند.»نمازی ادامه داد: «به نظر من تاکید بر خوب بودن اوضاع در این راستا نیست که مثلا بگویند نیازی به احیای برجام یا روابط حسنه با سایر کشورها نداریم. حتی اگر بگویند هم در ظاهر است و در باطن دولت و آقای رییسی بهتر از همه می‌دانند که با وضعیت موجود نمی‌توان کشور را اداره کرد. نارضایتی در مردم بسیار است و امروز که به شهرستان خودم آمده‌ام در خیابان بازار شاهد نارضایتی و ناراحتی مردم هستم. این گرانی‌ها و شرایط سخت مردم را خسته کرده است.»
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین گفت: «بنابراین معتقدم که دولتی‌ها از موضع ناچاری در رسانه‌های خود دست به تعریف از عملکرد خودشان می‌زنند البته می‌دانند که مردم این حرف‌ها را نمی‌پذیرند اما می‌خواهند که حداقل طرفداران خود را توجیه کنند و آنها را در صحنه نگه دارند. طبیعی است که اگر حرفی نزنند و از عملکرد خود دفاع نکنند، طرفدارانشان که در تنگنا قرار گرفته‌اند نیز ریزش پیدا خواهند کرد لذا ناچار هستند این حرف‌ها را بزنند. آنچه که مهم است اما این است که حرفی برای گفتن ندارند و نمی‌توانند مردم را اقناع کنند.»
نمازی افزود: «وقتی اصلاح‌طلبان سر کار بودند، اینها می‌گفتند که اعداد و ارقامی که ارائه می‌دهید فایده ندارد چون مردم برای قضاوت به سفره‌های خود نگاه می‌کنند. ما هم الان همین را می‌گوییم. مردم البته سه گروه هستند. یک گروه با توجه به آمار و ارقام به ارزیابی می‌پردازند. یک گروه هم آمار را در نظر دارند و هم به سفره خود نگاه می‌کنند. اکثریت جامعه اما در گروه سوم قرار دارند و به سفره خود نگاه می‌کنند. سفره‌ها هم وضعیت بسیار بدی دارد.»
وی تاکید کرد: «بسیاری از مردم اصلا دنبال این نیستند که روزنامه بخوانند و آمار را بررسی کنند. مردم اغلب با در نظر گرفتن سفره‌های خود، عملکرد دولت را بررسی می‌کنند و وضعیت سفره‌ها نیز اصلا قابل دفاع نیست. حتی اگر از دریچه آمار نگاه کنیم هم تورم ۸۰ درصدی اقلام خوراکی اصلا قابل قبول نیست. اگرچه به نظر من خیلی بیش از اینها تورم داشته‌ایم. الان در شرایطی هستیم که نه سرمایه‌گذاری صورت می‌گیرد، نه رشد اقتصادی داریم و… از طرف دیگر نقدینگی رشد می‌کند، نرخ فلاکت بیشتر می‌شود و… یعنی از هر سو که نگاه می‌کنیم، عملکرد دولت قابل دفاع نیست.»
تلاش نافرجام
آن‌طور که کارشناسان می‌گویند و باور دارند، تلاش دولت و حامیانش برای متقاعد کردن مردم به اینکه سیاست‌های آنها خوب است و جواب می‌دهد و موجب بهبود اوضاع است نافرجام خواهد بود. عاقبت این نافرجامی اما موضوع مهمی است که انتظار می‌رود آقایان در دولت و جریان سیاسی حامی آن، توجه ویژه‌ای به آن داشته باشند چراکه اگر به رویه فعلی خود اصرار کنند، خواهند دید که چه زود دیر می‌شود و نتیجه سیاست‌های اشتباه در عرصه سیاست خارجی، سیاست داخلی، اقتصاد، مسائل اجتماعی و فرهنگی و… به جایی می‌رسد که دیگر با چند گزارش در مطبوعات تحت مدیریت آنها قابل لاپوشانی نیست. آن وقت است که شاهد ریزش سبد رای خود و در عین حال فربه شدن طبقه ناراضی خواهند بود.