نگاه تحلیلگر/ گفت‌وگوی «نامه نیوز» با فلاحت پیشه
آفت تحمیل تحلیل‌های غلط به تیم مذاکره کننده
فلاحت پیشه اصرار به اثرگذاری نیاز اروپا به انرژی در فرایند مذاکرات هسته‌ای را تحلیلی غیرواقع‌بینانه دانست و به شرح آثار تحمیل تحلیل‌های غلط به تیم مذاکره کننده، پرداخت.
به گزارش نامه نیوز، در روزهای اخیر و همزمان با کاهش امیدواری‌ها و خوشبینی‌ها به حصول توافق و احیای برجام، شاهدیم که برخی کارشناسان و رسانه‌های داخلی در ایران دل به زمستان سردی که در اروپا فرا می‌رسد بسته و مدام به تیم مذاکره کننده و دولت توصیه می‌کنند که با در نظر داشتن آن و بحران انرژی در اروپا از مواضع خود در فرایند مذاکرات هسته‌ای پافشاری کند. این گروه باور دارند که نیاز به انرژی دست غرب را بسته و آنها را به ایران نیازمند کرده و در همین راستا دیر یا زود حاضر به پذیرش خواسته‌های ایران خواهند شد!
بسیاری دیگر از کارشناسان اما این نگاه را ساده‌انگارانه می‌دانند. مثلا حشمت الله فلاحت‌پیشه، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «نامه نیوز» این تحلیل را غیرواقعی دانست.
او توضیح داد: «متاسفانه در طول 16 ما اخیر به بهانه‌های مختلف شاهد به تعویق افتادن توافق هسته‌ای بوده‌ایم. عامل اصلی نیز در درجه اول خود آقای بایدن بود که وسوسه شد از سیاست فشار حداکثری ترامپ استفاده کند و امتیازات بیشتری از ایران بگیرد. وقتی هم که نتیجه نگرفت دیدیم که طرفین بعد از دو ماه حول محور یک متن منطقی حرکت کردند.»
وی افزود: «بعد از آن اما مهم‌ترین ضربه را به روند احیای برجام مساله اوکراین زد. پیرو آثار همین مساله است که شاهدیم اخیرا در ایران این بحث مطرح شده که اگر تا دو ماه دیگر ایران توافق را امضا نکند، خواهد توانست امتیازات بیشتری را از آمریکا و اروپا بگیرد.»
این تحلیلگر مسائل بین‌المللی گفت: «دوستانی که این تحلیل را مطرح می‌کنند، روی از راه رسیدن فصل سرما در اروپا و نیاز به انرژی تاکید دارند. به خصوص که روسیه بازی انرژی را با اروپا شروع کرده است. در سوی دیگر نیز محافظه‌کاران و جمهوری خواهان مخالفت برجام و لابی صهیونیستی همین تلاش را انجام می‌دهند، هدف آنها این است که مذاکرات تا انتخابات نوامبر به نتیجه نرسد. هرچند که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که محبوبیت بایدن 9 درصد افزایش یافته، اما این به معنی آن نیست که بایدن بتواند مانع شکست دموکرات‌ها در انتخابات میان دوره‌ای کنگره بشود.»
فلاحت پیشه ادامه داد: «بعد از نوامبر نیز کنگره با اکثریت تازه‌ای مواجه می‌شود که سراشیبی آن به سود جمهوری‌خواهان است و پنج ابزار بایدن را با ناکامی مواجه می‌کند. البته همین جریانات تند در امریکا و لابی صهیونیستی می‌دانند که اگر برجام به نتیجه نرسد، یکی از مهم‌ترین سیاست‌هایی که بایدن بر آن تاکید کرده بود با عدم توفیق مواجه می‌شود و همین هم سبد رای دموکرات‌ها را کاهش خواهد داد.»
این نماینده پیشین مجلس همچنین گفت: «من اولا این موضوع را قبول دارم و بارها تاکید کرده‌ام که نباید به گونه‌ای به تیم مذاکره کننده ایران فشار آورد که نتواند در راستای منافع ملی تصمیم بگیرد. اما در عین حال نباید ، تحلیل‌هایی را به جریان سیاست خارجی کشور تحمیل کرد که تحلیل‌ها اثرگذار، عینی و واقع‌گرایی نیستند؛ مشخصا همین بحث سرما».
او تاکید کرد: «من معتقدم که آنچه در این زمینه بیش از هرچیزی اثر دارد. تغییرات سیاسی در دنیا به ویژه در آمریکا است و نه موضوع زمستان . به این خاطر که همین الان هم ایران به عنوان کشوری که بزرگترین ذخایر گاز دنیا را دارد و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت در دنیا است، در گروه 10 کشور صادرکننده انرژی دنیا قرار ندارد. به عبارت دیگر، تحریم‌هایی که علیه ایران شکل گرفته سهم چند درصدی – از این نظر که از دهه 1960 میلادی سهم ایران بعضا به بیش از 10 درصد هم می‌رسید – ایران کاهش داده و الان ایران کمتر از نیم درصد نفت دنیا را صادر می‌کند و در بین 10 صادرکننده عمده دنیا قرار ندارد.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی خاطر نشان کرد: «به اضافه اینکه اگر ما به کشورهای هدف یعنی آمریکا و اروپا که بیشترین آسیب پذیری را دارند، مورد توجه قرار دهیم؛ ایران در گروه تامین کنندگان جزء آنها هم به حساب نمی‌آید. »
به گفته وی، «از زمان بروز بحران اوکراین همگان سعی کرده‌اند این بحران را به فرصتی برای خود تبدیل کنند. کشورهای مختلف دنیا به ویژه در خلیچ فارس و کشورهایی مثل امارات ، قطر، عربستان و حتی کشورهایی مثل آذربایجان همه سعی کرده‌اند به گونه‌ای کمک کنند که به گونه ای از این فرصت استفاده کنند تا در دنیای پرتلاطم انژی به شدت گران شده به سود سرشار برسند و این فقط ایران بود که در میان این تحلیل‌های غیرواقع‌گرا فرصت‌ها را از دست می‌داد.»
فلاحت پیشه افزود: «به عنوان مثال، عراق که هنوز با مشکل امنیت، نابسامانی سیاسی و ... مواجه است، فروش نفت خود را در این دوران ماهیانه به بیش از 11 میلیارد دلار رساند .جالب اینکه در همین دوران میزان تخفیفی که ایران برای فروش نفت خود به خصوص در شرق آسیا می‌دهد به قدری است که اگر این تخفیف داده نمی‌شود، از محل همین تخفیف‌ها می‌شد یک سال یارانه مردم را پرداخت کرد.»
وی با تاکید بر اینکه «در دنیای امروز سخنرانی‌ها و ادعاها نیستند که جایگاه کشورها را در عرصه جغرافیای سیاسی و اقتصادی دنیا مشخص می‌کنند، بلکه این آمار و ارقام است که این جایگاه‌ها را مشخص می‌کند» گفت: «در طول این ایام تحریم‌ها باعث شده که ایرانی که همواره جزو 4 کشور بزرگ صادرکننده نفت در دنیا بوده، الان در بین 10 کشور تعیین کننده در بازار انرژی دنیا نباشد. از همه مهم‌تر اینکه قراردادهای انرژی معمولا در یک زمان چندماهه قبل از برخورداری از انرژی بسته می‌شوند. یعنی همین الان اروپا و آمریکا قراردادهای انرژی پاییزی خود را منعقد کرده و حتی بخشی از قراردادهای زمستانه را نیز منعقد کرده و سازوکارهایی را در پیش گرفته‌اند که زمستان بدون نفت و گاز ایران و با حداقل نفت و گاز روسیه را پشت سر بگذارند.».
فلاحت پیشه همچنین گفت: «البته حتما در این دوره سختی‌های زیادی را پشت سر خواهند گذاشت اما اینکه ما در کشورمان یک تصمیم استراتژیک را منوط به زمستانی کنیم که در اروپا فرا می‌رسد، یک اشتباه است. آن زمستانی که از راه می‌رسد این است که همچون فرصت سوزی در بحران اوکراین، ایرانی که می‌توانست ماهیانه میلیون‌ها دلار صادرات انرژی داشته باشد، مجبور شد انرژی خود را با بیشترین تخفیف ها به بازیگران فرصت طلب دنیای اقتصاد بفروشد و از این محل متاسفانه کاسبان تحریم در ایران و خارج بهره‌مند شدند. طبیعتا اگر تحریم‌ها برداشته شود، همه چیز شفاف شده و نیاز به لاپوشانی یا اینکه نفت ایران به اسم شرکت و کشورهای دیگر فروخته شود و همچنین نیازی نیست که خارج از شرکت ملی نفت ایران، دستگاه‌های دیگری نفت بفروشند و همه این نفت که فروخته می‌شود، وارد هزنیه شده و محل هزینه کرد آن طبق قوانین فرادستی مشخص خواهد بود و طبیعتا امکان سوءاستفاده از بین خواهد رفت. فراموش نکنیم که بزرگترین سوءاستفاده های مالی چند دهه اخیر توسط کسانی صورت گرفته که از بازار تحریم ایران و عراق و دیگر کشورهای سودهای کلانی را به جیب زده و برای خود لابی‌های عظیم سیاسی و اقتصادی ایجاد کنند.».
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در پایان تاکید کرد: «الان باید برای این همه منابع نفت و گاز ایران که گرفتار نوعی لابی گری غیرشفاف است، دل بسوزانیم و مانع از دست رفتن فرصت ها شویم».
وی افزود: «نکته آخر اینکه، ربط دادن نفت به زمستان کل ماجرای برجام نیست. دو هزار تحریم ایران باید در احیای برجام تعیین تکلیف شود. این دو هزار تحریم فرصت‌هایی را از کشور ما می‌رباید که بسیار بیشتر از فرصت فروش نفت است . به عنوان مثال همین حالا اروپا هیچ برنامه‌ای برای خرید گاز از ایران ندارد . دلیلش هم این است که این امارات، قطر و عربستان هستند که بر سر مخازن خود و مخازن مشترک بزرگترین قراردادها را با کشورهای دنیا بسته اند و عمدتا از مخازن مشترکی که ما توان بهره‌برداری از آن را نداریم، بهره‌برداری کرده و جایگزین می‌شوند برای گاز روسیه در اروپا. در همین شرایط ایران که گرفتار تحریم‌های مختلف است، نمی‌تواند در زمینه فناوری انرژی و اقتصاد دنیا ضعف‌هایی داشته باشد و این‌ها واقعیاتی است که باید به آن توجه کنیم.»