سیاست خارجی هوشمند و متوازن؛ دریچه‌ای به جهان آینده
با شکل‌گیری دولت مردمی و تحول خواه جناب آقای دکتر رئیسی، دستگاه دیپلماسی در انتخابی جدید و مبتنی بر درک درست از تحولات نظام بین‌المللی، توسعه گسترده روابط با همه کشورهای دنیا با اولویت «نگاه به آسیا» و «همسایه محوری» را پیگیری نموده است. رویکرد راهبردی «نگاه به آسیا»قطعاً به معنای نفی ارتباط با سایر مناطق جغرافیایی نخواهد بود و جمهوری اسلامی ایران تمامی تلاش خود را برای توسعه روابط با همه مناطق جهان همچنان ادامه خواهد داد.
روزنامه ایران نوشت: نظام بین‌المللی در حال تحول و دگرگونی قابل توجهی است که به موازات این دگرگونی، سیاست خارجی کشورها نیز متأثر خواهد شد. گذار نظام بین‌المللی از سیستم تک‌قطبی به سوی جهانی چندقطبی، هرچند ممکن است به‌صورت تدریجی و آرام صورت پذیرد، اما چنین گذاری یک روند اجتناب‌ناپذیر (طبیعی و تاریخی) است. پیروزی انقلاب اسلامی ایران در دوران نظام دوقطبی و متعاقباً اتخاذ سیاست خارجی «نه شرقی و نه غربی» الگوی نوینی از سیاست خارجی مستقل و عدم وابستگی به بلوک‌های قدرت جهانی را پیش روی دولت‌ها و ملت‌ها قرار داد. این شعار برگرفته از روح استقلال‌خواهی ملت ایران در انقلاب شکوهمند اسلامی و نیز سیاست خارجی غیروابسته بوده است و تاکنون جمهوری اسلامی ایران سیاست خارجی خود را به هیچ کشور و بلوکی متعهد و محدود نکرده و نخواهد ساخت.
با شکل‌گیری دولت مردمی و تحول خواه جناب آقای دکتر رئیسی، دستگاه دیپلماسی در انتخابی جدید و مبتنی بر درک درست از تحولات نظام بین‌المللی، توسعه گسترده روابط با همه کشورهای دنیا با اولویت «نگاه به آسیا» و «همسایه محوری» را پیگیری نموده است. رویکرد راهبردی «نگاه به آسیا»قطعاً به معنای نفی ارتباط با سایر مناطق جغرافیایی نخواهد بود و جمهوری اسلامی ایران تمامی تلاش خود را برای توسعه روابط با همه مناطق جهان همچنان ادامه خواهد داد.
در سایه دکترین سیاست خارجی متوازن، دیپلماسی پویا و تعامل هوشمند و نیز با استفاده از فرصت تغییر در معادلات جهانی، جمهوری اسلامی ایران بیش از پیش به یک کنشگر فعال، مستقل و تأثیرگذار تبدیل شده که در چهارچوب سیاست خارجی خود، نه اقماری را برای خویش می‌طلبد و نه قمر پیرامونی سایر قدرت‌های نظام بین‌الملل خواهد شد. در این راستا، جمهوری اسلامی ایران ضمن حفظ منافع ملی، خواهان ایجاد روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی با همه کشورها و با همسایگان بوده و بر تشنج‌زدایی و تأمین امنیت دسته جمعی در منطقه، حل بحران‌های منطقه‌ای و مبارزه با حرکت‌های تروریستی و تفکرات افراطی تأکید دارد. تلاش برای برقراری عدالت و برابری در نظام بین‌المللی و مبارزه با تحریم‌های غیر قانونی یک جانبه علیه ملت‌ها از جمله راهبردهای اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. تداوم اعمال تحریم‌های امریکا علیه ایران به‌رغم تحمیل هزینه‌های سنگین بر کشور و ملت، مانع و رادعی در مقابل راهبرد صحیح سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نبوده و نخواهد بود. بدیهی است در راستای برقراری عدالت در نظام بین‌الملل، جمهوری اسلامی ایران تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی امریکا علیه ایران و سایر دولت‌ها و ملت‌ها را که تنها در راستای رسیدن به مقاصد سیاسی طراحی شده‌اند قویاً محکوم نموده و برای بی‌اثر کردن آن از مسیر اجرای سریع و مؤثر برنامه توسعه پایدار اقتصادی و همزمان، به موازات مذاکرات وزارت امور خارجه ازمسیر مذاکره برای رفع تحریم‌ها اقدام نموده است.
لازم است که دولت رئیس جمهور بایدن که ادعای تفاوت جدی با سلف خود دارد از سیاست‌های یکجانبه فشار حداکثری دولت ترامپ فاصله گرفته و راهبرد جدیدی را که مبتنی بر تعامل و احترام به ملت‌ها باشد در پیش گیرد، دولت امریکا بهتر است به این واقعیت توجه کند که سیاست «فشار حداکثری» ترامپ نیز با مقاومت ملت بزرگ ایران به «شکست حداکثری» انجامیده است. ایالات متحده بهتر است سیاست‌های شکست خورده و نادرست خود را اصلاح نماید.
راهبرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برقراری صلح، ثبات و امنیت و احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها است. اعتقاد راسخ داریم دخالت قدرت‌های فرامنطقه‌ای عامل ایجاد اختلافات، تنش و گسترش تروریسم و افراط گرایی در برخی مناطق بوده و پایان مداخلات و اشغالگری بازیگران فرامنطقه‌ای می‌تواند نقطه عطفی در راستای برقراری صلح و ثبات محسوب گردد. کشورهای منطقه ما از طریق راهبرد همگرایی منطقه‌ای، ظرفیت لازم برای حل و فصل مسالمت‌آمیز مشکلات بدون مداخله خارجی از طریق گفت‌و‌گو و ساز کارهای منطقه‌ای را دارند. در این راستا، تلاش جمهوری اسلامی ایران ایجاد یک چهارچوب همکاری‌های جامع سیاسی و اقتصادی میان کشورهای پیرامونی خلیج فارس برای افزایش همگرایی مبتنی بر احترام متقابل و منافع مشترک است. جمهوری اسلامی ایران همواره مسیر معاضدت و همیاری را با کشورهای منطقه برگزیده است و در این چهارچوب از ابتکار آقای آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل برای گفت‌و‌گو و همکاری منطقه‌ای استقبال می‌نماید.
تردیدی وجود ندارد که سردار شهید قاسم سلیمانی، قهرمان مبارزه و مقابله با تروریسم و افراط گرایی در منطقه بوده و ملت‌های منطقه نیز همواره از این قهرمان شهید به عنوان یک فرد آزاده و بزرگ تجلیل و تکریم نموده‌اند. ژنرال سلیمانی در مبارزه با پدیده شوم تروریسم و بازگرداندن امنیت و حفظ حرمت انسان فارغ از نژاد، دین و مذهب نقش بی‌نظیری ایفا نمود.
جمهوری اسلامی ایران از مسیر فتوای شرعی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و همچنین مسیر دیپلماتیک همواره تأکید کرده که به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست. پرونده‌سازی کاذب نسبت به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تنها انگیزه سیاسی داشته و با هدف ایران هراسی صورت می‌گیرد. ایران به عنوان بانی طرح «خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای» شناخته می‌شود. در حالی که رژیم اشغالگر صهیونیستی که عضو هیچ کدام از معاهدات عدم اشاعه و نظارت‌های بین‌المللی در حوزه هسته‌ای نبوده و تاریخچه سیاه، طولانی و آشکاری از نقض قوانین و مقررات بین‌المللی و تجاوز به حقوق ملت‌ها و تروریسم را داشته و زرادخانه بزرگی از امکانات و تسلیحات هسته‌ای را جمع کرده است، نمی‌تواند درباره فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران اظهار نظر کند اما اکنون این مسأله به یکی از طنزهای تلخ تاریخی دنیای سیاست تبدیل شده است.
موضع جمهوری اسلامی ایران درخصوص روند مذاکره رفع تحریم، کاملاً شفاف و مشخص است. پیام واضح جمهوری اسلامی ایران این است که به روند مذاکره و دیپلماسی برای رسیدن به توافق خوب، قوی و پایدار متعهد است. جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به ایده‌های هماهنگ کننده اتحادیه اروپا، نظرات و مواضع سازنده خود را برای هموارسازی مسیر دستیابی به توافق اعلام نمود که به اذعان طرف‌های مقابل، این نظرات سازنده، معقول و منطقی بوده و در صورت واقع‌بینی امریکا، توافق در کوتاه‌ترین زمان، دست‌یافتنی است.
جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به توافقی که تضمین‌کننده منافع اقتصادی ملت ایران ناشی از اجرای توافق برجام باشد، جدی است و تاکنون بیشترین ابتکارات را در طول مذاکرات ارائه کرده است. توپ در زمین امریکا بوده و این بر عهده واشنگتن است که باید تصمیم سیاسی خود را برای به نتیجه رساندن مذاکرات و توافق در آینده نزدیک اتخاذ کند. ما همچنان به تعامل سازنده ادامه می‌دهیم و از میز مذاکره فاصله نمی‌گیریم. ما مذاکره را برای مذاکره نخواستیم بلکه برای دستیابی به نتیجه رضایت بخش و ملموس می‌خواهیم. همان‌گونه که پیش‌تر گفته شد جمهوری اسلامی ایران در کنار تلاش متین، قوی و فعال دیپلماتیک برای لغو تحریم‌های غیرقانونی، همزمان برنامه مؤثری برای خنثی‌سازی تحریم‌ها در راستای توسعه پایدار سیاسی و اقتصادی در اختیار دارد.
در پایان بار دیگر تأکید می‌کنم که توافق در مذاکرات به‌منظور رفع تحریم‌های غیرقانونی، ممکن و قابل دسترسی است البته اگر اراده سیاسی و واقع بینی لازم در طرف مقابل وجود داشته باشد. ما همچنان با برخورداری از اراده واقعی و حسن‌نیت تلاش خواهیم کرد تا به توافقی خوب، پایدار و دارای منافع اقتصادی برای مردم کشورمان دست یابیم.
حسین امیرعبداللهیان