گرفتاری‌های سیاست خارجی

گروه سیاست نامه نیوز، توجه عموم مردم به ناآرامی‌های اخیر است و دیگر کمتر کسی اخبار حول محور مذاکرات و احیای برجام را پیگیری می‌کند. البته خبر زیادی هم در این حوزه نیست غیر از اظهارنظرهای متناقض طرفین. یکی می‌گوید که طرف مقابل پیام داده و خواهان تسریع است اما دیگری می‌گوید که نه میلی به مذاکره دارد و نه آن را در اولویت قرا داده است! تحریم‌های جدیدی که پشت سر هم علیه ایران وضع می‌کنند هم که جای خود دارد. چنانچه به نظر می‌رسد، ایران در نتیجه فشارهایی که آمریکا و طرف غربی به بهانه مسائل داخلی اخیر در ایران، بهانه ارائه پهپاد به روسیه و ... وارد می‌کنند؛ در یک موضع تدافعی قرار گرفته است. 

در عین حال شاهدیم که طرف ایرانی همچنان بر مواضع قبلی خود ایستاده و حاضر به عقب نشینی از خواسته‌هایش نیست. در نتیجه هنوز هم برخی مقامات آمریکایی از جمله ند پرایس و رابرت مالی از مطالبات فرابرجامی ایران می‌گویند و آن را مانع اصلی تحقق توافق می‌دانند! 

از طرف دیگر مقامات ایرانی می‌گویند که آمریکایی‌ها چند بار پیغام و پسغام فرستاده و خواهان تسریع روند گفت‌وگوها شده‌اند. طرف مقابل اما این را تکذیب کرده و حتی می‌گوید که بر مذاکرات تمرکز ندارد و دنبال حمایت از معترضان در ایران است! 

در این شرایط است که تحلیلگران حتی گروه خوشبین‌تر ، نسبت به حصول توافق و احیای برجام تردید کرده‌اند. درست است که طرفین هنوز از ریل دیپلماسی خارج نشده و پایان مذاکرات را رسما اعلام نکرده و نمی‌کنند اما اینکه با رویه موجود به جایی برسند هم بعید به نظر می‌رسد. 

در واقع چشم‌انداز مبهمی که این مذاکرات دارد به این زودی‌ها شفاف نخواهد شد. حداقل تا انتخابات امریکا و فروکش ناآرامی‌ها در ایران، یا حتی روشن شدن تکلیف این ماجرای ارائه پهپاد به روسیه که مورد تایید ایران و روسیه نیست. 

یکی از دلایل پیچیدگی این شرایط و تعلیق عملی مذاکرات می‌تواند همین طرح چند موضوع هم زمان باشد . رسیدگی به همه این موارد قطعا دشوار است و نیاز به زمان و دقت کافی دارد. ضمن اینکه هر قدر هم برخی تجمعات علیه جمهوری اسلامی در کشورهای غربی را کم‌شمار یا مایه رسوایی بدانند، نمی‌توان آثار ان را نادیده گرفت. این وضعیت اصلا به نفع ایران نیست و بدیهی است که طرف غربی مذاکرات نیز سرگرم شدن ایران به مسائل داخلی، حواشی پیرامون پهپاد و بلاتکلیفی احیای برجام را به نفع خود می‌داند و از این فرصت و وقتی که خریده می‌شود به نفع خود بهره خواهد برد. 

در باب درگیر شدن ایران با موضوعات متعدد باید این را هم در نظر داشت که پای ایران حتی به مناقشه قره‌باغ هم کشیده شده است. ایران مجبور شده که هم در سطح دیپلماتیک اخطار و هشدار دهد و هم از لحاظ سخت‌افزاری، نیروهای خود را برای برگزاری مانورهای نظامی به مرزهای شمالی بفرستد؛ این موضوع جبهه دیگری در دیپلماسی ایران است که فشارهای زیادی را برای ایران به همراه دارد. اوضاع به نحوی است که برخی از کارشناسان و تحلیلگران نگران هستند حتی ارمنستان با فشار روس‌ها تن به مصالحه دهد و یک شکست روی دست ما بگذارد. 

از طرف دیگر تنش‌هایی که بین ایران و عربستان وجود دارد و بلاتکلیف ماندن مذاکرات تهران و ریاض را هم نباید نادیده گرفت. 

مقامات ایران از جمله آقای وزیر خارجه در این شرایط همه تلاش خود را به کار می‌گیرند که امیدواری بیشتری تزریق کرده و یک فضای خوشبینانه ترسیم کنند اما جدای از این مواضع اعلامی باید به شرایط واقعی و مواضع رسمی و غیر اعلامی نیز دقت داشت. بر پایه این واقعیت‌ها است که معلوم می‌شود ایران در سیاست خارجی خود یک سر دارد و هزار سودا. از برجام گرفته تا مناقشه با ریاض و قره‌باغ و احتمال درگیر شدن با شورای امنیت به خاطر پهپادها گرفته تا مسائل داخلی و ناآرامی‌های اخیر یا باقی ماندن در لیست سیاه FATF در شرایطی که حتی پاکستان هم از آن خارج شده است.