معمای عجیب قیمت موز / موز در ایران گران‌تر از آلمان!
خراسان: به تازگی ویدئویی در شبکه‌های اجتماعی پربازدید شده که یک سوال قابل تامل درباره تفاوت قیمت موز در ایران و آلمان را مطرح می‌کند.
در این ویدئو چنین ادعا می‌شود: «یک معمای ساده. آقای ... از ایران و آقای ... از آلمان هر دو می‌روند پیش آقای ... در هند تا موز وارد کنند. با قیمت یکسانی موز‌ها را خریداری می‌کنند و برای حمل‌ونقل به کشتی می‌سپارند. ایران، چون به هند نزدیک‌تر است، پول کمتری برای هزینه حمل‌ونقل پرداخت می‌کند، اما واردکننده آلمانی باید ۲ برابر پول بدهد تا موزهایش به آلمان برسد. بابت هر تریلی محموله موز، واردکننده ایرانی از بندرعباس تا تهران حدودا ۱۵ میلیون تومان باید بدهد و برای هر تریلی حمل موز از بندر هامبورگ تا فرانکفورت حدودا ۲ هزار یورو یا ۸۰ میلیون تومان باید هزینه شود. اجاره یک میوه‌فروشی در ایران ماهی ۲۰۰ میلیون تومان و در آلمان ۲۰ هزار یورو (۸۰۰ میلیون تومان) است. ۱۰ تا کارگر در ایران نفری ۶ میلیون و کلا ۶۰ میلیون تومان در ماه حقوق می‌گیرند و ۱۰ کارگر آلمانی نفری ۲۵۰۰ یورو (۱۰۰ میلیون تومان) و سر جمع ماهانه یک میلیارد تومان حقوق می‌گیرند. هزینه آب و برق و گاز و دیگر وسایل لازم هم بماند. حالا سوال این جاست، کسی می‌داند چطور می‌شود موزی که با قیمت یکسانی خریداری شده و هزینه تمام شده‌اش در ایران حدودا یک دهم آلمان است، چطور در ایران گران‌تر از آلمان فروخته می‌شود؟ قیمت هر کیلو موز وارداتی از هنددر ایران ۵۵ تا ۶۰ هزار تومان است و در آلمان کمتر از ۹۰ سنت به عبارتی با دلار ۴۰ هزارتومان، ۳۸ هزار تومان است».
در ادامه به بررسی این ادعا پرداختیم و موضوع را با «رضا نورانی» رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی و عضو کمیسیون کشاورزی اتاق ایران در میان گذاشتیم و نظرش را جویا شدیم.
آیا واقعا قیمت موز در آلمان کمتر از یک دلار است؟
بعضی از کاربران در واکنش به این ادعا در کامنت‌هایی گفته بودند که موز در آلمان بسیار گران‌تر و تقریبا ۲ دلار است. مثلا کاربری نوشته بود: «چرا دروغ می‌گویید؟ در آلمان میوه خیلی گران‌تر از ایران است»، یا کاربر دیگری هم نوشته: «موز در آلمان در ارزان‌ترین شکل ممکن کمتر از ۱.۸ دلار نیست یعنی با دلار ۴۰ تومان می‌شه ۷۲ هزار تومان که البته با احتساب این رقم باز هم در ایران نسبت به آلمان خیلی ارزون‌تره». به یک ایرانی که چندین سال در آلمان زندگی می‌کند، درباره قیمت موز در ایران پیام می‌دهم و او پاسخ می‌دهد: «قیمت موز در آلمان به یورو هست. الان کیلویی ۹۹ سنت هست یعنی زیر یک یورو.»
کاذب بودن قیمت موز در بازار
با «رضا نورانی»، رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی تماس می‌گیرم. او درباره گران‌تر بودن قیمت موز در ایران نسبت به آلمان که هزینه تمام شده‌اش طبق ادعای مطرح شده در شبکه‌های اجتماعی ۱۰ برابر ماست، می‌گوید: «قبل از پاسخ به سوال شما، باید بگویم که موز هندی که در این ادعا مطرح شده، در داخل میادین عمده فروشی ایران بین کیلویی ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان و در مغازه‌ها هم حدود ۴۷ یا ۴۸ هزار تا ۵۰ هزار تومان فروخته می‌شود. موز ۶۰ هزار تومانی در بازار، موز اکوادور است که در میادین عمده فروشی، ۵۰ تا ۵۵ هزار تومان و در بازار بین ۶۰ تا ۶۵ هزار تومان است که البته گران است و من دفاع نمی‌کنم از این که موز این قیمت را دارد. موز کلا نسبت به گذشته خیلی گران شده است و الان هم این قیمتی که در بازار ایران هست، یک قیمت کاذب است. این اطلاعات را لازم بود به شما بدهم که وقتی موز هند را مقیاس می‌گذارید، موز هند از نظر کیفیتی درجه ۲ است. موز اکوادور و فیلیپین درجه یک است، اما موز هندی خیلی جالب نیست. از نظر رنگ، اندازه و ... مشکل دارد و اگر شما استاندارد بخواهید، موز اکوادور است و فیلیپین».
رانت‌ها عامل گرانی موز در ایران
عضو کمیسیون کشاورزی اتاق ایران درباره دلایل گران‌تر بودن موز در ایران نسبت به آلمان می‌گوید: «موز در هر جای دنیا که بخواهد به هر کشوری وارد شود، فکر می‌کنم که کیلویی بیشتر از یک دلار تمام نشود، نه یک یورو، یک دلار. یعنی شما از هرجای دنیا بخواهید موز وارد کنید، تا بنادر تقریبا ۸۰ سنت و ۱۰ یا ۱۵ سنت هم هزینه‌های گمرکی و حمل‌ونقل و ... تا وارد بازار شود، باید به آن اضافه کرد، اما متاسفانه یک مقدار برنامه‌ریزی که وزارت جهاد کشاورزی برای واردات موز کرده است که موز را در مقابل صادرات سیب درختی قرار داده، باعث شده یک عده‌ای از همین رانت‌ها استفاده کنند. یعنی اگر قرار است موز در سبد خانوار قرار بگیرد، باید وارداتش را آزاد کنند، چون قیمت آن در بازار فعلی، واقعی نیست».
«نورانی» درباره جزئیات رانتی که از آن سخن گفت، این طور توضیح می‌دهد: «در چند وقت اخیر هم همین طور بود. یک عده می‌آیند حواله کاغذی واردات موزشان را می‌فروشند، تقریبا کانتینری ۶۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان می‌گیرند و این مسئله برمصرف کننده موز فشار وارد می‌کند. این ماجرا باعث شده که قیمت مصنوعی در بازار موز ایجاد شود».
رابطه کاهش صادرات سیب و افزایش قیمت موز!
«هر کسی می‌خواهد موز وارد ایران کند باید مجوز صادرات سیب درختی داشته باشد و صادرکننده باشد. در مقابل صادرات سیب، وزارت جهاد کشاورزی مجوز واردات موز را می‌دهد؛ بنابراین سیب درختی را آقای ایکس صادر کرده، آقای دیگری می‌رود مجوزش را می‌خرد و موز وارد می‌کند و این یعنی همه صادرکنندگان سیب، وارد کننده موز نیستند». از رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی درباره دلیل این بخشنامه می‌پرسم که می‌گوید: «یک زمانی تولید سیب درختی ایران بالا و مصرف کننده کم بود. به دلیل این که برای افزایش صادرات تشویق کنند، چنین بخشنامه‌ای صادر شد که همان زمان هم مشکل ساز شد. اما الان شما خودتان در بازار هم می‌بینید که سیب درختی هم قیمتش بالاست، چون تولید سیب امسال نسبت به سال گذشته خیلی پایین آمده است، بنابراین باید این ماجرا به روز و تجدید نظر شود تا این فشار روی مصرف کننده موز ایجاد نشود».