شیفت تاریخی پکن از شرق به غرب/ اتحاد چین و آمریکا و انزوای روسیه

خبر فوری نوشت: وزیر امور خارجه چین بعد از یک دهه تغییر کرد. کین گانگ، سفیر سابق چین در آمریکا وزیر امور خارجه جدید این کشور شد و جانشین وانگ یی گردید. این اتفاق نشان می دهد که احتمالا قرار است در سیاست خارجه چین تغییراتی به وجود آید.

کین گانگ در یادداشتی که هفته گذشته نوشت و در نشریات آمریکایی منتشر کرد، مواضع سیاسی و دیپلماتیک خود را به خوبی روشن کرد (اینجا بخوانید). گانگ در یادداشت مهم خود که تنها چند روز پیش از انتخابش به عنوان وزیر امور خارجه منتشر شد، بر مواضع زیر تاکید کرد:

الف. چین ترجیح می دهد با آمریکا رابطه حسنه داشته باشد چرا که این‌ دو کشور منافع و آینده مشترک دارند.

ب‌. اکنون نوبت آمریکایی ها است که یا دشمنی با چین را انتخاب کنند یا برای ساختن جهانی بهتر با پکن دوست باشند.

ج. چین جنگ روسیه را قویا محکوم می کند و به هیچ وجه در کنار پوتین و ماجراجویی هایش  نمی ایستد.

د. چین قصد جنگ با تایوان و ژاپن را ندارد و اختلافات مرزی را از طریق گفتگوهای سیاسی حل خواهد کرد. سیاست چین توسعه اقتصادی از طریق نفوذ دیپلماتیک است و قصدی برای ماجراجویی های نظامی ندارد.

آنچه کین گانگ بیش از همه بر آن تاکید دارد عبارت "آینده مشترک" با آمریکا است. چین هیچگاه از این ادبیات برای توصیف آمریکا استفاده نمی کرد اما یادداشت وزیر امور خارجه جدید چین نشان می دهد که پکن حداقل در سیاست های ضد آمریکایی اش تغییر ایجاد کرده است.

شیفت دیپلماتیک چین از روسیه به آمریکا

روابط چین و آمریکا در ۱۰ سال اخیر به شدت پرفراز و نشیب بوده است. این روابط در سه سال اخیر بدتر هم شده است. پکن و واشنگتن در مورد تایوان دچار اختلاف عمیق شده و چین تا آستانه حمله به تایوان هم پیش رفت. با این حال، شی جین پینگ ترجیح داد تا زمان پایان جنگ روسیه صبر کند. پیروزی روسیه بر اوکراین به پکن چراغ سبز نشان می داد که به تایوان حمله کند. در واقع، پکن در دو سال اخیر منتظر نتیجه رقابت روسیه و غرب بوده است. با آغاز جنگ اوکراین، محافظه کاری پکن بیشتر هم شد. اگر روسیه جنگ را پیروز می شد، چین سیاستی دیگر را پیش می گرفت و حتی به تایوان حمله می کرد اما حالا با مشخص شدن ضعف روسیه در تصرف اوکراین، پکن در حال تغییر تصمیم نهایی خود است. چین ترجیح می دهد با طرف برنده متحد شود و غرب و آمریکا برنده فعلی جنگ هستند.

تغییر وزیر امور خارجه چین پس از یک دهه نشان از این تغییر سیاست دارد. وانگ یی اگرچه سیاستمداری محافظه کار بود اما نزد آمریکایی ها به چهره ای مرموز بدل شده بود و به همین دلیل، همواره از او فاصله می گرفتند. کین گانگ بر خلاف سلف خود چهره ای نسبتا موجه نزد آمریکایی ها دارد. او سفیر چین در آمریکا بوده است. نحوه تعامل با غربی ها را بلد است و به خصوص روابط نسبتا خوبی با رسانه ها دارد و حتی برخی پایگاه های تحلیلی نسبتا تندرو مانند نشنال اینترست، یادداشت های او را منتشر می کنند. انتخاب او به عنوان وزیر امور خارجه چین نشان می دهد که پکن قرار است حداقل تا مدتی با آمریکا از در صلح وارد شود.

دوستی پکن و واشنگتن موقت است

البته نباید فراموش کرد که این روابط حسنه احتمالی موقتی خواهد بود. چین بزرگترین رقیب آمریکا است. همانطور که آمریکا و شوروی هرگز به دوستان مشترک تبدیل نشدند، چین و آمریکا هم دوستانی پایدار نخواهند بود. تغییر نتیجه جنگ اوکراین و روسیه، به قدرت رسیدن یک تندرو جمهوری خواه مانند ترامپ در آمریکا، وقوع یک اتفاق غیرمترقبه در تایوان، وقوع یک جنگ ناخواسته یا بحرانی جهانی و... همه و همه عواملی هستند که می توانند دوستی مصلحتی و موقتی چین و آمریکا را به هم بزنند. ضمن اینکه نباید فراموش کرد هنوز درخواست دوستی چینی ها توسط آمریکایی ها پذیرفته نشده و آنها همچنان نگران قدرت چین هستند. پکن در حال فتح قله های اقتصادی جهان است و آمریکایی ها نسبت به این واقعیت بیمناک هستند. با این حال، به نظر می رسد وقوع بحران در اوکراین و اوج گیری دشمنی با روسیه، بایدن را به سمت دوستی با چین ببرد.