بهترین زمان مصرف قرص آهن
کم خونی و فقر آهن یکی از مسائل مهم افراد به ویژه در میان زنان و کودکان است. در این مقاله سعی می‌کنیم به مشکلاتی که فقر آهن ایجاد می‌کند بپردازیم.
رویداد۲۴ نوشت: کم خونی و فقر آهن یکی از مسائل مهم افراد به ویژه در میان زنان و کودکان است. این وضعیت به دلیل کمبود آهن معدنی در بدن ایجاد می‌شود. آهن عمدتا در بسیاری از مواد غذایی وجود داشته و اگر هم نباشد شرکت‌ها و صنایع غذایی به آن اضافه می‌کنند. گاهی هم مکمل‌های آهن یا همان قرص آهن به افراد توصیه می‌شود.
چرا وجود آهن برای بدن مهم است؟
عنصر آهن یکی از بخش‌های لازم پروتئین اریتروسیت هموگلوبین خون است که اکسیژن را از ریه‌ها گرفته و آن را به سایر اندام‌های دیگر بدن می‌رسانند.از سوی دیگر بخش مهمی از پروتئین میوگلوبین که اکسیژن خون را تأمین می‌کند را آهن تشکیل می‌دهد همچنین آهن از اجزای میوگلوبین است. به همین دلیل هرگونه کمبود در آهن موجب مشکلات هموگلوبین خون و در نتیجه اکسیژن رسانی به بدن می‌شود.
آهن یک عنصر مهم در رشد بدن، عضلات، استخوان‌ها اعصاب، عملکرد سلول و تولید برخی هورمون‌ها است. همچنین اهمیت وجود آهن برای کمک به متابولیسم یا سوخت و ساز عضلات همبند و سلامت آنها امروزه بسیار گفته شده است.
کمبود آهن چه علائمی دارد؟
کمبود آهن در بدن مانند هر بیماری دیگری علام و نشانه‌هایی از خود بروز می‌دهند که بر اساس آن می‌توان فهمید که بدن یک فرد کمبود این عنصر را دارد. خستگی و کمبود انرژی، نفس‌تنگی، اختلال در تمرکز، ابتلا به بیماری‌ها به طور مکرر، احساس سرما، رنگ‌پریدگی، تپش قلب، سردرد و صدای زنگ در سر، مشکل در بلع، تغییر در طعم غذاها، ریزش مو، ولع برای مصرف یخ یا خاک، بروز زخم در دهان، ناخن‌های قاشقی شکل، ابتلا به سندرم پای بی‌قرار از جمله نشانه‌های کمبود آهن در بدن است.
نشانه‌های قابل مشاهده کمبود آهن
ناخن شکننده، ترک‌های گوشه دهان، ریزش مو، التهاب زبان، پوست رنگ پریده یا زرد غیرعادی، تنفس یا ضربان قلب نامنظم از جمله نشانه‌های فیزیکی و قابل مشاهده کمبود آهن در بدن است.
تمایل به خوردن خاک یا یخ، گل، گچ، سردی دست و پا و نیز احساس همیشگی سرما نیز از جمله دیگر دلایل فقر آهن در بدن است.
چرا بدن کمبود آهن پیدا می‌کند؟
وقتی بدن مقدار زیادی آهن را از دست داده یا به مقدار کافی آهن را مصف نکند بدن دچار کم خونی و فقر آهن خواهد شد.
از دست دادن خون، باداری، زخم‌های گوارشی، ناتوانی در جذب آهن، قاعدگی از جمله دلایل فقر آهن در بدن است. وقتی بدن دچار خونریزی می‌شود گلبول‌های قرمز هم از دست می‌روند با رفتن گلبول‌های قرمز آهن هم از بدن خارج می‌شود.
پریودهای سنگین در برخی از زنان نیز موجب فقر آهن می‌شود به صورت کلی در زمان قاعدگی خون زیادی از دست می‌دهند و به تبع آن آهن هم در بدن آنها از دست می‌رود به همین دلیل همیشه در معرض فقر آهن و کم خونی قرار دارند.
بیماری‌های گوارشی مانند زخم معده، پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولوررکتال به دلیل خون‌ریزی‌های مزمن نیز یکی از عوامل فقر آهن است. از سوی دیگر گاهی اوقات بیماری‌هایی مانند بیماری سلیاک در روده کوچک که آهن غذای هضم شده از طریق جذب می‌شود، اختلال به وجود آورده و این موضوع جذب آهن را دچار اختلال می‌کند.
التهاب معده، مری، زخم معده یا روده، هموروئید، آنژیودیسپلازی، عفونت‌هایی مانند دیورتیکولیت یا تومورهای مری، معده، روده‌ی کوچک یا کولون، خونریزی مزمن بینی، دفع خون از طریق کلیه یا مثانه، اهدای خون مکرر و غیر استاندارد، همولیز درون عروقی، نیز از جمله دلایلی است که موجب از دست دادن خون و آهن می‌شود.
بارداری نیز یکی از دلایلی است که موجب فقر آهن می‌شود؛ چرا که یک ذخایر آهن در بدن یک مادر باردار باید بتواند آهن مورد خود و جنین را تولید کند.
فقر آهن در بدن چه عوارضی دارد؟
به گزارش رویداد۲۴ افسردگی یکی از عوارض کمبود آهن در بدن است.کمبود آهن همچنین می‌تواند سیستم ایمنی را دچار اختلال می‌کند به همین دلیل ریسک عفونت در افردی که دچار فقر آهن می‌شود زیاد است.
عدم آهن کافی در بدن زن باردار موجب تولد نارس یا با وزن کم متولد شود به همین دلیل عمدتا به زنان توصیه به مصرف مکمل آهن می‌شود.
تأثیر فقر آهن بر بیماری‌های قلبی
بیماری‌های قلبی نیز یکی از مشکلات رایج و عوارض ناشی از فقر آهن در بدن است. همانگونه که گفته شد آهن نقش بسیار مهمی در تولید هموگلوبین و گلبلول قرمز دارد. در صورتی که بدن گلبول قرمز کافی به قلب نرساند، قلب برای دریافت مواد غذایی خود خون را به سایر قسمت‌های بدن پمپاژ کرده و همین موضوع موجب فشار زیادتری به خون می‌شود. فشار بییشتر به خون موجب نارسایی، ضربان نامنظم قلب، صداهای اضافی در قلب می‌شود.
کمبود آهن از چه طریقی جبران می‌شود
رفع کمبود آهن در بدن از طرق گوناگونی انجام می‌شود، مصرف مواد غذایی آهن‌دارد، مکمل‌های غذایی، قرص آهن و ... از جمله این راه‌ها است.
بهترین زمان مصرف قرص آهن
جبران آهن از طریق مواد غذایی
مصرف مواد غذایی شامل گوشت قرمز و گوشت مرغ و ماکیان، سبزیجات پربرگ و سبز مانند اسفناج و کلم، میوه خشک مانند کشمش و برگ زردآلو، غذاهای دریایی، غلات و حبوبات، غذاهای غنی شده با آهن، خشکبار از جمله غذاهایی هستند که می‌توانند آهن بدن را تأمین کنند.
مصرف چه غذاهایی مانع جذب آهن می‌شود؟
مصرف میوه‌ها و سبزیجات سرشار از ویتامین C نیز از جمله از راه‌های جبران کمبود آهن در بدن است، چرا که ویتامین C نقش بسیار زیادی در جذب آهن دارد. نوشیدن افراطی چای و قهوه، مصرف زیاد محصولات پر کلسیم مانند لبنیات و غلات سبوس‌‌دار نیز ممکن است مانع جذب آهن شود.
جذب آهن از طریق مصرف قرص آهن
اگر از طریق رژیم غذایی نتوان آهن بدن را جذب کرد، می‌توان از طریق مصرف مکمل یا قرص آهن را جذب کرد. این نکته مهم است که مصرف قرص آهن حتما باید از طریق پزشک ضمن تشخیص فقر آهن در بدن تجویز شود.
انواع نمک‌های آهنی فروس و فریک از جمله فریک آهن، فروس گلوکونات، فروس سولفات و فریک سیترات از جمله پر مصرف‌ترین و محبوب‌ترین مکمل‌ها و قرص‌های آهن است. فرایند جذب نمک فروس نسبت به فریک راحت‌تر است. به دلیل حلالیت بالاتر، جذب نمک‌های آهنی فروس نسبت به آهن فریک برای بدن آسان‌تر است.
البته باید هشدار داد که برخی از مکمل‌های آهن مانند فروس سولفات، کلات بیس گلیسینات آهن، ممکن است موجب اختلالات گوارشی مانند یبوست شود.
پس از تشخیص پزشک و تجویز مصرف مکمل یا قرص آهن، زمان مصرف آن سه ماه بوده و عموما در زمان سه ماه جبران می‌شود. اگرچه ممکن است که بر این زمان توسط پزشک افزوده شود.
عموما توصیه می‌شود که مکمل‌های آهن در بین وعده‌های غذایی مصرف شود. مصرف قرص آهن نباید همراه با چای، قهوه، شیر، سایر غذاها ممکن است مانع از جذب آهن شود.
پزشکان عموما برای مصرف قرص آهن سقف 100 میلی‌گرم تا 200 میلی‌گرم را به صورت روزانه تعیین می‌کنند. اگرچه در برخی افراد دوزهای کمتر و گاه یک روز در میان هم ممکن است کمبود آهن را جبران کند.
زمان مناسب برای مصرف قرص آهن دو ساعت قبل از خواب و با معده خالی است، از سوی دیگر صبح‌ها به صورت ناشتا نیز برای مصرف قرص آهن توصیه می‌شود.