روحی صفت: سیاست تهران در قبال طالبان ملتمسانه است

رویداد۲۴ نوشت: محسن روحی صفت کارشناس مسائل بین‌الملل و معاون پیشین دفتر مطالعات وزارت خارجه با اشاره به تنش اخیر میان ایران و طالبان بر سر حقابه هیرمند، به رویداد۲۴ می‌گوید: سیاستی که ایران در موضوع طالبان و حقابه هیرمند در پیش گرفته، شیوه‌ای نیست که پاسخ لازم و دستاوردی که می‌خواهیم را داشته باشد. موضوع افغانستان مسئله پیچیده‌ای است که نیازمند سیاست و درایت است. این درایت در گذشته وجود داشته که موجب بسته شدن قرارداد هیرمند شده است و اجرای آن هم پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد زیرا هم افغانستان پیچیده است و هم اینکه روابط دو کشور با یک بک‌گراند متعددی بوده است. موضوع اصلا ساده نیست که بگوییم ما همسایه هستیم و طبق قراردادی که داریم، باید اجرا شود. 

وی ادامه داد: در زمان شاه نیز که قرارداد هیرمند را بستند، یکسری موضوعات و زمینه‌های مختلفی ایجاد شد که در آن کانتکس شرایط، قرارداد امضا شد و اگر آن جو را لحاظ نکنیم، پاسخی که می‌خواهیم را هم دریافت نمی‌کنیم. من همواره گفتم سیاست آبی ما خصوصا برای سیستان و بلوچستان باید به صورت خوداتکا باشد که بتواند از دریای عمان، آب آشامیدنی را تامین کند و مصرف آب را مدیریت کند. 

روحی صفت با بیان اینکه به همان شکلی که آب در تهران مصرف می‌شود، به همان شکل هم در سیستان و بلوچستان مصرف می‌شود، گفت: در حالی که شرایط دو استان کاملا متفاوت است. در اطراف تهران ۵ سد داریم، اما در سیستان و بلوچستان با کمبود آب مواجه هستیم، خب چرا نوع نگهداری و مصرف آب در دو استان باید یکی باشد؟ به جای اینکه دنبال آب در افغانستان بگردیم، جلوی تبخیر آبی که در چاه‌ها است را بگیرید. 

این کارشناس بین الملل می‌گوید: زمانی که افغانستان ببیند خوداتکا هستیم، آن زمان علاقمند می‌شود آبی که وجود دارد را به ایران بدهد و سپس نیازهایش مانند خرید انرژی از ایران را تامین کند. ما از روی نیاز نمی‌توانیم درخواست کنیم. طرف مقابل باید احساس کند که دست ما پر است و از در نیاز آب نمی‌خواهیم بلکه از در معامله آب می‌خواهیم. اما اگر دستمان را از روی نیاز به طرف مقابل دراز کنیم، چیزی عاید ما نخواهد شد.

روحی صفت با بیان اینکه ۵ دولت در افغانستان تغییر کرده، گفت: در ۵۰ سال گذشته و با تغییر ۵ دولت، سیاست‌های این کشور در خصوص آب در قبال ایران تغییری نکرده است. این موضوع یک سیاست فراحکومتی درباره افغانستان است. از همین رو این تفکر اشتباه است که فکر کنیم که اگر اشرف غنی بود سیاست آبی افغانستان متفاوت از حامد کرزی یا کمونیست‌ها یا طالب‌ها بود. این یک سیاست است که اگر قرار است وارد یک مذاکره شوید، نباید از سر نیاز وارد شوید؛ باید کاملا برگ‌های برنده را در دست داشته باشید، بعد وارد گفتگو شوید.

معاون پیشین دفتر مطالعات وزارت خارجه با اشاره به جوابیه امیرعبدالهیان وزیرخارجه ایران به بیانیه طالبان در خصوص حقابه هیرمند، گفت: این جوابیه ملتمسانه بود و با التماس نمی‌توانیم آبی بگیریم. باید از موضع قدرت ورود کنیم و موضع قدرت هم موضع نظامی نیست. موضع قدرت، اقتصاد است نه ابزار نظامی. ایران در این مدت هم هیچگاه یک موضع قدرتمند در قبال طالبان نداشته است و سیاست تهران در قبال طالب‌ها سیاستی نیست که جواب دهد. قدرت در تکنولوژی است که پول داشته باشی و آب شیرین‌کن بگذاری. همانطور که قطر و امارات و بحرین و... اقدام کردند. این کشور‌ها مگر رودخانه و کوه دارند؟ آب شیرین‌کن گذاشته‌اند و آبشان را تامین می‌کنند. سیستان و بلوچستان هم اندازه یک کشور است، خب برایشان آب شیرین‌کن بگذارید. ما آب را از عمان برای کارخانه‌ها در یزد کشیده‌ایم، خب سیستان که بغل دریای عمان است، چرا برایش این کار را نمی‌کنید؟ متاسفانه اراده‌ای وجود ندارد. قبلا بودجه آن هم تخصیص داده شده بود، اما بودجه را صرف امور دیگری کردند.