دلیل حادثه انفجار گرگان چه بود؟ | سرنگونی پهپاد یا سقوط موشک!
مردم گرگان با حادثه‌ای شبیه به موشک‌باران صبح روز دوشنبه خود را آغاز کردند. اخبار رسمی در توضیح این حادثه ضد و نقیض است اما دو سناریو درباره آن محتمل است. رویداد۲۴ در این گزارش همه اظهارنظرها را کنار هم گذاشته و با توجه به سخنان ضد و نقیض، بررسی کرده که دلیل حادثه انفجار گرگان چه بوده است.
رویداد۲۴ نوشت: صبح امروز (دوشنبه) صدای انفجار‌های متعددی در گرگان شنیده شد. دقایقی بعد گزارش‌های تصویری از سقوط اشیای عجیبی بر نقاط مختلف شهر گرگان منتشر شد. چندین شی ناشناس شبیه به خمپاره در مناطق مسکونی و زراعی گرگان سقوط کرد و خسارت‌هایی به بار آورد و یک شی ناشناس بزرگ در یکی از خیابان‌ها سقوط کرد.
اخبار رسمی درباره حادثه گرگان چه می‌گوید؟
از دقایق اولیه انفجار اخبار ضد و نقیض از تریبون‌های رسمی کشور منتشر شد. خبرگزاری تسنیم نزدیک به سپاه شی بزرگ سرنگون شده را «یک پهپاد کوچک» خواند. دقایقی بعد ایرنا، ارگان اطلاع رسانی دولت این خبر را تایید کرد و نوشت «صدای انفجار ناشی از سقوط پهپاد در یک منطقه مسکونی در گرگان بوده است.»
سناریوی سقوط یک پهپاد با توجه به تعدد مکان‌های سقوط اشیای ناشناس، درست به نظر نمی‌رسید. فرمانده انتظامی گلستان در اولین اظهارنظر خود بدون اشاره به ماهیت شی سرنگون شده اعلام کرد «چند شی ناشناس در ۸ نقطهٔ گرگان سقوط کرده است.»
خبرگزاری فارس اولین خبر از جزییات حادثه را به نقل از یک منبع آگاه منتشر کرد و سقوط پهپاد را تکذیب کرد. این رسانه نزدیک به سپاه نوشت «حادثهٔ گرگان در فرایند آزمایش موشک وزارت دفاع رخ داده و اخبار منتشر‌شده دربارهٔ ساقط شدن پهپاد صحت ندارد.»
به گزارش فارس، «در فرایند آزمایش این موشک سرجنگی منحرف می‌شود و به محلی غیر از مکان معین‌شده برخورد می‌کند. سر جنگی این موشک قابلیت چند‌تکه‌شدن برای اصابت به اهداف مختلف را دارد که همین امر منجر به برداشت اشتباه و تلقی ۸ انفجار را ایجاد کرده است. خوشبختانه این حادثه تلفاتی نداشته است.»
این گزارش درحالی سقوط پهپاد را تکذیب می‌کرد که معاون سیاسی استاندار گلستان همزمان در گفتگو با ایرنا سقوط پهپاد را تایید کرده بود! سیدعلی مهاجر معاون سیاسی استاندار گلستان گفت پهپاد حوالی ساعت ۹صبح ساقط شده و تکه‌های آن در مناطقی از شهر گرگان سقوط کرده و شایعه ساقط شدن ۸ فروند پهپاد کذب است. به گفته این مقام استانداری گلستان، در اثر سقوط این پهپاد در مناطق مسکونی دو شهروند مجروح شدند.
صابرین نیوز دیگر رسانه نزدیک به نهادهای نظامی و امنیتی هم به طور تلویحی خبر خبرگزاری فارس درباره منحرف شدن یک موشک آزمایشی را تکذیب کرد و با انتشار یک ویدئو از «لحظه شلیک به شی ناشناس در آسمان گرگان» خبر داد. با این حال سخنگوی وزارت دفاع دقایقی بعد خبر فارس را تایید کرد. سردار طلایی نیک در گفتگو با صداوسیما اعلام کرد «یکی از سامانه‌های آفندی در مرحلهٔ آزمایشی در یک منطقه کویری از مسیر خود منحرف شده و در گرگان سقوط می‌کند.»
او گفت: «در مناطق کویری داخل کشور آزمایش‌های سامانه پهپادی و آفندی انجام می‌شود که در یکی از این آزمون‌های تحقیقاتی یکی از سامانه‌ها دچار نقص و متلاشی شدن شد که در اطراف شهر گرگان سقوط کرده است.»
خبرگزاری دولتی ایرنا هم که ساعتی قبل سقوط پهپاد را تایید کرده بود، در اقدامی عجیب خبرش را تغییر داد و اعلام کرد «حادثه پیش آمده در گرگان بر اثر تست یک سامانه موشکی مجهز به کلاهک بارشی رخ داده است.»
سناریوهای غیررسمی درباره انفجار گرگان
برخی رسانه‌ها از شنبده شدن غرش و شلیک پدافند هوایی و سپس صدای انفجار خبر دادند. دست‌کم دو فیلم وجود دارد که فاصله مکانی انفجار‌ها را به خوبی نشان می‌دهد. انفجار‌ها در نقاطی با فواصل مکانی زیاد رخ داده است.
فیلم انفجار گرگان
از سوی دیگر شهروندان گرگانی تصاویر متعددی از سقوط اشیایی شبیه به «خمپاره» را در شبکه‌های اجتماعی خود منتشر کردند. اما اخبار رسمی تا این لحظه توضیح درستی درباره این اشیای خمپاره شکل نداده است.
تصویر اشیا سقوط کرده در حادثه انفجار گرگان
تنها اشاره مقامات به موضوع خمپاره‌ها، اظهار نظر معاون سیاسی امنیتی استانداری گلستان است که گفته «موضوع خمپاره عمل نکرده در یک بیمارستان گرگان» که همزمان با «ساقط شدن یک پهپاد» در محوطه این بیمارستان مشاهده شده توسط ماموران امنیتی و نظامی در حال بررسی است.
پدافند هوایی ایران به پهپاد شلیک کرده است
دو سناریو در اخبار رسمی منتشر شده که هر کدام به دلایلی می‌تواند قابل اعتنا باشد؛ سناریوی اول سرنگونی یک پهپاد توسط پدافند هوایی ایران است. در این سناریو، اشیای خمپاره شکل باید توسط این پهپاد شلیک شده باشند. این سناریو با توجه به فاصله مکانی سقوط اشیا، منطقی به نظر می‌رسد. در نهایت هم همانطور که صابرین‌نیوز گزارش کرده، این پهپاد توسط پدافند ساقط شده است.
آنچه این سناریو را تقویت می‌کند، شروع انفجار‌ها از شمال گرگان و در نهایت سقوط شی بزرگ‌تر که در این سناریو پهپاد است، در نقطه‌ای جنوبی‌تر یعنی در شهر گرگان است. با این وصف پهپاد از مرزهای شمالی وارد کشور شده، خمپاره‌ها در نقاط شمالی‌تر شلیک کرده و سپس در توسط پدافند شکار شده است.
در این سناریو، پهپاد از مرزهای شمالی به سمت مقصدی در جنوب در حرکت بوده که شکار شده. جنوب گرگان یکی از مهمترین پایگاه‌های فضایی کشور واقع شده است. پایانه فضایی سمنان یکی از مهمترین پایگاه‌های موشکی و سکو‌های پرتاب ماهواره‌بر جمهوری اسلامی ایران است.
احتمال پرتاب موشک آزمایشی در گرگان؟
سناریوی دوم در حال حاضر سناریوی رسمی حاکمیتی است. در این سناریو موشک آزمایشی ایران از «مناطق کویری داخلی کشور» شلیک شده و در منطقه گرگان متلاشی شده و سقوط کرده است. مناطق کویری داخل کشور در جنوب استان گلستان و در نواحی نزدیک به سمنان واقع شده است. بر اساس این سناریو احتمالا آزمایش موشکی باید از همان پایگاه فضایی سمنان صورت گرفته باشد.
برخی رسانه‌ها تصاویری منتشر کرده و مدعی شده‌اند که بدنه اصلی موشکی در مناطق جنگی روستا‌های گرگان سقوط کرده و پیدا شده است. تصاویری منتشر شده که نشان می‌دهد بدنه موشک در جنگل‌های گرگان پیدا شده است.
تصاویری از یکی از انواع موشک‌های ایرانی هم منتشر شده که اشیای خمپاره شکل را توجیه می‌کند. بر اساس این تصاویر، سر جنگی موشک «زلزال بارشی» دارای بمب‌های تعبیه‌شده‌ای است که قبل از اصابت به زمین پخش می‌شوند. به گزارش خبرگزاری میزان، این موشک به وسیله بمب‌های تعبیه شده «اهداف وسیع و گسترده‌ای را منفجر می‌کنند.» این در حالی است که برد موشک‌های زلزال ۳۰۰ کیلومتر است.
در هر دو سناریو پایگاه فضایی سمنان نقش مهمی دارد. این پایگاه پیش از این بارها مورد توجه غرب و اسرائیل قرار گرفته بود. خرداد ۱۴۰۱ وزارت دفاع ایران از برنامه‌ریزی کشور برای سه پرتاب تحقیقاتی ماهواره‌بر ذوالجناح خبر داد.
همزمان با انتشار این خبر، شرکت مکسار تصاویری ماهواره‌ای از «پایانه فضایی امام خمینی» در جنوب شرق سمنان منتشر کرد که نشان می‌داد سکوی این مرکز در حال آماده شدن برای پرتاب یک موشک ماهواره‌بر است.
سناریوی دوم مورد تایید نهادهای رسمی است و به نظر محتمل می‌رسد، اما آنچه روایت حاکمیت از آزمایش موشکی در بیابان‌های مرکزی را با تردید مواجه می‌کند، فاصله مکانی انفجار‌ها و محل آنهاست. انفجار‌های نخست از شمال گرگان شروع شده، بخشی از آن در «ناهارخوران» و مرکز گرگان اتفاق افتاده و بخشی از بدنه هم در همین نقطه سقوط کرده، بخش دیگری از راکت‌ها در «روستای باغ گلبن» در جنوب گرگان پیدا شده و در نهایت بنا به گفته رسانه‌های محلی گرگان، بدنه اصلی موشک در روستای نومل در قسمت جنوبی‌تر روستای باغ گلبن پیدا شده است.
این مسیر حرکت موشک نشان می‌دهد دست‌کم روایت‌های رسمی، از آزمایش در بیابان‌های مرکزی کشور صحت ندارد چرا که موشک از جایی در شمال استان گلستان آغاز به حرکت کرده و در جنوب گرگان سرنگون شده است. اینکه آیا یک موشک از مرزهای شمالی وارد کشور شده و توسط پدافند شکار شده یا خیر چیزی نیست که بتوان بدون اطلاعات دقیق آن را تایید یا تکذیب کرد، اما مسیر حرکت موشک چنین سناریویی را محتمل می‌کند.
مرزهای شمالی ایران حساسیت قابل توجهی دارند. رابطه ایران و ترکمنستان در سال‌های اخیر جالب توجه نبوده است. ترکمنستان به بهانه کرونا و حتی بعد از آن مرزهای تجاری خود را روی ایران بسته بود. به تازگی هم مساله افتتاح سفارتخانه اسرائیل در عشق‌آباد به معضلی در روابط ایران و ترکمنستان تبدیل شد. سفارتخانه اسرائیل تنها بیست و پنج کیلومتر با مرز ایران فاصله دارد و این مساله باعث نگرانی مقامات امنیتی تهران است. به همین دلیل یکی از مواردی که در سناریوها احتمال آن وجود دارد، دخالت اسرائیل و اقدامات آن است.