تحلیل «نامه‌نیوز»؛
موضع انتخاباتی خاتمی؛ هم‌نوایی با چپ‌ها، مرزبندی با اپوزیسیون
اگر خاتمی بخواهد بر مشارکت مشروط اصرار بورزد، چه بخواهد و چه نخواهد نتیجه رویکردش نزدیک به اپوزیسیون می‌شود.
گروه سیاست نامه‌نیوز: سخنان اخیر سید محمد خاتمی را باید به نوعی موضع انتخاباتی او در این دوره از انتخابات بدانیم. ماه‌هاست که انتظار می‌رفت خاتمی درباره انتخابات پیش رو اظهارنظر کند اما او ترجیح داد تا اکنون که کمتر از یک ماه به انتخابات باقی است سکوت پیشه کند اما حالا او در پیامی به انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران تقریبا موضع انتخاباتی خود را مشخص کرده است.
خاتمی در بخشی از پیام خود مطرح کرده است: «کسی با انتخابات مخالف است که مخالف انسان، آزادی او و رشد مادی و معنوی او باشد».
او شرط قطعی انتخاباتِ مطلوب را آزادی و تعیین‌کنندگی مردم و نیز رقابتی‌بودن انتخابات دانسته است و نیز تأثیرگذاری رأی مردم. خاتمی همچنین گفته است که «هنوز تا تأمین شرایط و لوازم ومستلزمات انتخابات، به معنی درست کلمه فاصله زیاد داریم».
خاتمی در پایان موضع خود را در قبال براندازی هم روشن کرده و گفته است: «خلاصه آنکه انتخابات آزاد، سالم و رقابتی، کم‌هزینه‌ترین و کوتاه‌ترین راه به سوی جامعه‌ای است که مردم در آن احساس رضایت کنند و بسیاری از مشکلات، به کمک خود مردم حل شود و تهدید و خطرات بیرونی، از بین برود یا کم اثرتر شود و حال که بنظر من روشن شده براندازی، نه ممکن است و نه مطلوب؛ از این راه می‌توان از خود براندازی نیز پرهیز کرد».
سخنان خاتمی را باید از چند حیث بررسی کرد: نخست آنکه خاتمی انگار می‌کوشد مدام میان خود و براندازان داخلی و خارجی مرزبندی کند؛ به این معنی که می‌خواهد بگوید گرچه منتقد وضع کنونی‌ام اما برانداز نیستم. او مدام بر اصل جمهوری اسلامی تأکید می‌کند و اصل انتخابات در نظام جمهوری اسلامی را به رسمیت می‌شناسد. در واقع این نوع نگاه او را می‌توان در مقابل نگاه رادیکال‌های اصلاح‌طلب که مواضعی شبیه به اپوزیسیون دارند مانند سعید حجاریان و مصطفی تاجزاده قرار داد. خاتمی پیش از این هم بار دیگر گفته بود که «براندازی نه ممکن است و نه مقدور».
وجه دیگر سخنان خاتمی ناظر به تفاوت او با اصلاح‌طلبانی است که قائل به مشارکت بی‌قید و شرط در انتخابات هستند. او گرچه می‌گوید انتخابات کم‌هزینه‌ترین راه و کوتاه‌ترین راه برای رفع مشکلات و ایجاد جامعه‌ای مورد نظر مردم می‌داند اما در عین حال می‌گوید فعلا شرایط لازم انتخابات مهیا نیست. خاتمی در اینجا با ابهام سخن می‌گوید و روشن نمی‌کند که آیا شرایط برای حضور در انتخابات هم میها نیست نیست یا هست؟ یعنی در نهایت شخص خودش قائل به مشارکت در انتخابات است یا نه؟
از محتوای سخنان او چنین بر می‌آید که گرچه باید به اصل نظام و انتخابات پایبند بود اما با این شرایط درباره حضور یا عدم حضور در انتخابات تصمیمی نگرفته است. خاتمی در شرایط کنونی نمی‌خواهد هم‌نظر احزابی مانند کارگزاران، مردم‌سالاری، اعتماد ملی، ندای ایرانیان و البته اعتدال و توسعه و طیف حسن روحانی باشد. او مواضع خودش را با محافظه‌کاری خاص خودش نزدیک به حزب اتحاد ملت تعریف می‌کند اما در عین حال سعی می‌کند از ادبیات تند آنها استفاده نکند. به نظر می‌رسد اکنون خاتمی در کنار طیف چپ اصلاحات ایستاده است و پیرو همان نظر غالب در طیف چپ یعنی مشارکت مشروط است و همین است که او به نوعی می‌کوشد نظر خود را از تحریم انتخابات دور و در قالب مشارکت مشروط مطرح کند.
البته اگر خاتمی بخواهد بر همین موضع خود بماند و رسما مردم را به مشارکت در انتخابات دعوت کند، نتیجه رویکردش همان تحریم انتخابات می‌شود و چه بخواهد یا نخواهد نزدیک به همان اپوزیسیون‌هایی که می‌شود او سعی می‌کند با آنها مرزبندی داشته باشد.