جولان رانت و فساد در خلأ نظارت، رقابت و رسانه‌های آزاد

نامه‌نیوز - خبرهای اخیر درباره وام‌های میلیاردی یا اخیرا پاداش‌های کلان برخی بانک‌ها باعث شده است که یک پرسش مهم شکل بگیرد؛ آنکه چگونه می‌شود جلوی چنین رانت‌هایی را گرفت؟

علی‌محمد نمازی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره این موضوع به «نامه‌نیوز» گفت: «هرجا که پای قدرت، ثروت و تا حدی شهرت به میان می‌آید، همیشه احتمال سوءاستفاده وجود دارد. به همین دلیل است که کشورهایی که مراقب سلامت حاکمیت کشورند، تدابیر مناسبی را می‌اندیشند تا از بروز سوءاستفاده‌ها جلوگیری شود. کم پیش می‌آید که جلوی سوءاستفاده از قدرت و ثروت گرفته نشود و صرفا بر اساس وجدان بیدار افراد فسادی رخ ندهد. بسیاری از کسانی که فساد اقتصادی‌شان لو رفته است، در ابتدای کار افرادی موجه بوده‌اند اما وقتی مراقبتی نبوده آنها به سمت رانت و سوءاستفاده از موقعیت خود حرکت کرده‌اند. من باتوجه به تجربه‌ای که در حوزه نظارتی و تقینین دارم می‌گویم که بعد نظارت در کشور ضعیف است. اعتمادی می‌شود و به دلیل آن اعتمادِ بدون کنترل، فساد رخ می‌دهد. اصولگرایان همواره به اصلاح‌طلبان خرده می‌گرفتند که چرا نظارت کافی ندارید و به خودشان بیش از اندازه اعتماد داشتند اما دیدند که وقتی خودشان هم روی کار بیایند و نظارت درستی در کار نباشد، فساد رخ می‌دهد؛ کمااینکه در چندسال گذشته نمونه‌هایی را شاهد بودیم و همین حالا هم اخباری از آن دوران به گوش می‌رسد».

او ادامه داد: «اکنون می‌بینیم که در بورس وام‌های میلیاردی به مدیران داده داده شده است. بورس محلی است که بسیاری از مردم شاید همه دارایی خود را به آنجا برده‌اند به این امید که هم ارزش سرمایه‌شان حفظ شود و هم احیانا سودی نصیبشان شود. خب با این شرایط اعتماد عمومی از بین می‌رود یا همین اخبار اخیر درباره پاداش‌های کلان برخی بانک‌ها».

این فعال سیاسی همچنین بیان کرد: «برای از بین بردن فساد و رانت باید اهرم نظارتی در کشور قوی شود. یکی از این ابزارهای نظارتی رسانه‌ها هستند. اگر در کشور رسانه‌ها بتوانند آزادانه اخبار را منتشر کنند و خبرنگار از پیامدهای بعد از انتشار خبر هراس نداشته باشد، هر وقت هر انحرافی را مشاهده کرد، آن را به اطلاع عموم می‌رساند. باید خبرنگار افشاگر را تشویق کرد نه آنکه با او برخورد کرد. اهرم دیگر دستگاه‌های نظارتی هستند. باید بر خود ناظران دستگاه‌های نظارتی هم نظارت وجود داشته باشد. از طرفی آنها باید به قدر کفایت از نظر مالی تأمین شوند تا مبادا سلامت نفس خود را از دست بدهند. مراکز نظارتی هم باید مورد ارزیابی قرار گیرند و ضعف‌هایشان برطرف شود. نکته دیگر آن است که دولت باید دست از تصدی‌گری بردارد. دولت باید امور را به بخش خصوصی واگذار کند تا اولا رقابت شکل بگیرد و ثانیا دولت بیش از آنکه خود عامل باشد، بر روند امور نظارت کند. مطمئن باشید همواره در خلأ نظارت، رقابت و رسانه‌های آزاد رانت و فساد شکل می‌گیرد».

نمازی در پایان گفت: «علاوه بر اینها قوه قضائیه هم در برخورد با رانت‌ها و فسادها بسیار مهم است. سازمان بازرسی کل کشور و دیوان عدالت اداری هم نقش مهمی در این موضوع دارند. به هر صورت وضعیت کنونی از جنبه‌های مختلف خیلی بسامان نیست و باید اقدامات گسترده‌ای انجام شود تا بتواند به تدریج جلوی رانت‌ها و فسادهای احتمالی را گرفت که نیاز به زمان و ممارست می‌خواهد».