معمای غیبت ایران در نشست استانبول ؛ آیا روسیه و ترکیه ایران را دور زده اند؟

گروه بین الملل نامه نیوز : شرایط جدید و دوران پساداعش در سوریه را باید به شکلی متفاوت از فضای حاکم بر سوریه در دوران داعش بررسی کرد. هر چه تحولات پیش می رود و متغیرهای جدیدی در میدان سوریه شکل می گیرد منافع بازیگران درگیر در این بحران متفاوت شده و کشورهای منطقه ای و بین المللی با اهداف جدیدی به این موضوع نگاه می کنند.

وقتی خطری مشترک بازیگران را تهدید میکند، کشورهای با ویژگیهای متفاوت و منافع متعارض در کنار هم قرار میگیرند تا دشمن خطرناک تر را از میدان بدر کنند. شرایطی که در جنگ جهانز دوم شکل گرفت و فرانسه و انگلیس و امریکای سرمایه داری در کنار شوروی کمونیست قرار گرفتند تا در مقابل آلمان نازی صف ارایی کنند. وقتی دشمن سرسختی که به هیچ اصولی پایبند نبود و مرگ همه را میخواست از میدان خارج شد، تازه وقت تثبیت وضعیت و رقابت برای بالا گرفتن منافع پیش می اید. شرایطی که جنگ سرد پس از جنگ خانمان سوز را پیش اورد.

حالا نیز هر چند شرایط جنگ سرد بین همراهان و همپیمانان سوریه شکل نگرفته اما دشمن سرسخت تقریبا از بین رفته و دولتهای درگیر با متغیرهای جدیدی روبرو هستند. ترکیه که دارای مرز مشترک طولانی با سوریه است و از سویی با هجوم مهاجران و اوارگان سوری به داخل ترکیه روبروست، از طرفی هم با مسایل امنیتی مناطق کرد نشین روبروست که نگرانی ان را دوچندان میکند.

از این رو ترکیه در موضوع بحران سوریه از ابتدای شروع بحران مواضع متعددی گرفته و در برهه هایی مجبور به چرخش در مواضع شده است. در یک دوره کاملا با معارصان سوری همراهی میکرد و خواستار برکناری بشار اسد بود و به چالش با روسیه هم رسید. پس از آن با آزادی حلب با تعریف منافع جدیدی به همکاری با ایران و روسیه و شکل گیری محور آستانه رسید و با تعریف کانتونهایی برای مناطق امن در داخل سوریه، معارضان و تروریستها در شرایط رو به افول قرار گرفتند.

محور آستانه با همراهی روسیه، ترکیه و ایران برعکس نشستهای ژنو موفقیتهای بسیاری برای صلح سوریه بدست آورد اما گام نهایی پاکسازی کامل سوریه از تروریستها پیچیدگیهای فراوانی به همراه داشت. استان ادلب که منطقه ای برای تجمع تروریستها و معارضان محسوب میشود در وضعیتی دوگانه قرار داشت که تصمیم سازی برای آن سخت می نمود. از سویی دولت سوریه قصد داشت عملیات پاکسازی این منطقه را آغاز کند و از طرفی بازیگران دیگر از جمله ترکیه مسائل جدیدی را از جمله کشتار غیرنظامیان و بحران آوارگان را مطرح میکرد.

حضور فرانسه و آلمان دقیقا در راستای همین موضوع بود. هجوم مهاجران از ادلب به سمت ترکیه و از آنجا به اروپا میتوانست بحران پناهندگان را پیچیده تر کند و اروپا را با وضعیت سخت تری درگیر کند. این اجلاس چهارجانبه نشستی برای اندیشیدن برایی این موضوع بود‌.

حضور روسیه به علت این است که آنها خود را بازیگر اصلی صحنه سوریه میدانند و بدون نظر آنها توافقات دیگر پیش نمیرود. آن نقش و اهمیتی که ایران برای خود در میدان سوریه قایل است، روسها به آن قائل نیستند و نقش ایران را نقشی حاشیه ای و زودگذر تعریف میکنند.

از سویی در برخی جزئیات تفاوت و تضاد منافع وجود دارد که ایران نیز بدان آگاه است و نیک میداند اصرار بر این تفاوتها نه تنها نمیتواند به آینده صلح امیز ختم شود بلکه کلیت همکاریها را هم دچار اختلال میکند. از این رو ایران به علت برخی اختلافات در جزییات، غایب نشست استانبول بود.