چرا سرنوشت ایران منحصر به فرد بود؟

به گزارش نامه نیوز خبرگزاری خبرآنلاین، گری سیک مشاور جیمی کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا در زمان پیروزی انقلاب اسلامی به تازگی مصاحبه ای با وب سایت اسپنای آنلاین به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی انجام داده است او در رابطه با این سوال که عوامل اصلی داخلی در ایران که منجر به انقلاب شد و خارجی ها از درک آن عاجز مانده بودند یا درست در ماه های قبل از انقلاب متوجه آن شدند چه بود؟ گفت:

«تقریبا به اندازه یک کتابخانه کوچک درباره این سوال شما کتاب منتشر شده است تا دلایل واقعی انقلاب ایران شناسایی شود. برخی مسایل و مشکلات اقتصادی بوجود آمده ناشی از سرعت بالای مدرنیزاسیون شاه را عامل اصلی انقلاب می دانند اما من این را قبول ندارم چون چنین آثاری در برخی دیگر از کشورهای دیگری که مانند ایران با سرعت به سمت مدرنیزاسیون پیش می رفتند نیز وجود داشت و منجر به انقلاب نشد مانند کشورهای موسوم به ببرهای آسیا.

بیشتر کشورها قادر به مدیریت این تغییرات استرس زا هستند. بنابراین سوال اصلی می تواند این باشد که چرا سرنوشت ایران که در بین این کشورها که تجربه تغییرات سریع را داشتند منحصر بفرد بود، به انقلاب منتهی شد؟ از نظر من پاسخ این سوال شخصیت و روحیه خود شاه بود. او یک نگاه عرفانی به پیوند میان شاه و موضوعات داشت که منجر شد واکنشی مبهم به تظاهرات های معمولی نشان دهد. در یک مقطعی، ژنرال ازهاری در اواخر انقلاب به سفیر آمریکا گفته بود : «کشور از دست رفته است، چون شاه نمی تواند تصمیم بگیرد.» نکته قابل ملاحظه این است که سولیوان، سفیر آمریکا در تهران هرگز این گفتگو را فاش نکرد و این موضوع سالها بعد در کتاب خاطراتش برملا شد. این موضوع کاملا برخلاف تصور رایج از شاه بود که او را حاکمی قوی، مصمم و مسلط بر اوضاع و حوادث می پنداشت. این نگاه به شاه به صورت گسترده ای نه تنها در واشنگتن بلکه در پایتخت های عمده کشورهای جهان رایج بود.

قبل از اینکه خیلی دیر بشود، ما خیال خودمان را با این توهم راحت می کردیم که شاه بر مشکلات فائق می آید همانگونه که قبلا نیز در گذشته چنین کرده بود. البته ما هیچ برنامه بهتری نداشتیم و از همه بدتر اینکه تصور سقوط حکومت ایران بقدری دردناک بود که اصلا به آن فکر نمی کردیم. لذا این افسانه خوش خیالانه که نهایتا شاه از منابع بی پایان دولتی برای خاتمه دادن به شورش ها استفاده خواهد کرد مدت ها بود که به نقطه بی بازگشت رسیده بود.»