حمایت از تولید ملی با آزمون یازده میلیون دلاری

به گزارش نامه نیوز، سال جاری، سال حمایت از تولید ملی است ، جنگ اقتصادی بیش از پیش ضرورت حمایت از تولید داخلی را روشن کرده است اما به نظر می رسد هنوز راهی طولانی برای حمایت از تولید داخلی پیش رو است.

استفاده تام و تمام از ظرفیت‌های اقتصادی یکی از مهمترین ملزومات حمایت از تولید ملی است اما این مهم نه تنها در صنایع معمول که در صنایع استراتژیک نیز رعایت نمی‌شود.

یکی از مهمترین مزیت‌های اقتصاد نفتی ایران ، پتروشیمی است. پتروشیمی مانعی بلند در برابرخام فروشی است. ایران سال‌هاست برنامه پیشگیری از خام فروشی را در دستور کار دارد اما بررسی‌ها نشان می دهد هنوز اهداف پیش بینی شده در این حوزه محقق نشده است.

در برنامه سوم توسعه اقتصادی،سرمایه گذاری‌های ویژه‌‌‌ای برای توسعه صنعت پتروشیمی در دستور کار قرار گرفت اما هنوز بسیاری از کارشناسان معتقدند که سرمایه‌گذاری با هدف عمق بخشیدن به صنعت پتروشیمی و فعال‌سازی صنایع پایین دستی ضرورتی انکار ناپذیر است اما در همین شرایط بسیاری از ظرفیت‌ها همچنان معفول مانده و استفاده بهینه از آن در دستور کار نیست.

داستان بی توجهی به توان تولید داخلی را می توان با مثالی کوچک بازگو کرد، مثالی در محدوده 3 هزار تن . بررسی‌ها نشان می دهد ایران سالانه به حدود سه هزار تن MEK نیاز دارد. تولید این ماده مهم که با نام متیل اتیل کتون نیز خوانده می شود ، فرآیند تولید بسیار پیچیده‌ای دارد.تولید این ماده مهم در صنعت پتروشیمی در حالی در داخل کشور امکان پذیر شد که دیوار بلند تحریم مانعی بزرگ برابر بانتقال دانش فنی به داخل کشور محسوب می‌شد . با این حال سال 1392 بود که خط تولید این ماده مهم در صنعت پتروشیمی آغاز شد.

آخرین روزهای سال 1391 بود که مدیرعامل شرکت شیمی‌تکس آریا خبر از تولید MEK برای نخستین‌بار در ایران داد . به گفته تولید وی این ماده مهم در صنعت پتروشیمی با ظرفیت پنج هزار تن در سال اغاز شد. وی در این مقطع تاریخی تاکید کرد: محصول متیل. اتیل. کتون برای اولین بار در سه تا چهار ماه گذشته در ایران به صورت آزمایشی توسط این شرکت تولید شد؛ در حال حاضر(بهمن ماه سال 1391) با 50 درصد ظرفیت اسمی تولید داریم که میزان تولیدات متیل اتیل کتون تا سال 92 به 70 درصد ظرفیت اسمی برسد. بر اساس امارهای ارائه شده برای ساخت واحد تولید متیل اتیل کتون 440 میلیارد ریال و معادل با 13 میلیون دلار سرمایه‌گذاری صورت گرفت.

بر این اساس پیش بینی ها در این دوره حکایت از آن داشت که قطع واردات این ماده می تواند منجر به پیشگیری از خروج سالانه هشت میلیون دلار ارز از کشور شود، رقمی که محاسبات کنونی نشان می دهد به یازده میلیون دلار رسیده است.

در شرایطی که ظرفیت تامین صد رد صدی نیاز کشور به این ماده وجود دارد اما خبرهای رسیده حکایت از تداوم واردات این کالا به کشور، آن هم با ارز ترجیحی 4200 تومانی داراست ، اقدامی که می‌تواند موجبات بلااستفاده ماندن ظرفیت های کنونی را رقم بزند و در شرایط جنگ اقتصادی زمینه را برای خروج ارز از کشور فراهم کند.

کدام کشورها تولید کننده متیل اتیل کتون هستند؟

شرکت شیمی تکس آریا از منظر تولید این ماده جایگاهی بی رقیب در ایران و البته خاورمیانه را داراست به این ترتیب ایران بازاری مهم را در این حوزه در اختیار دارد. عمده ترین تولید‌کنندگان این محصول در جهان آلمان، ژاپن، هند، چین، آمریکا هستند که البته بخش عمده تولید و مصرف در اختیار چین است. ظرفیت تولید جهانی این کالا 5/1 میلیون تن در سال است اما بررسی ها نشان می دهد تولید واقعی به 1/1 میلیون تن در سال می رسد . مصرف جهانی نیز رقمی در این محدوده است.

چین با در اختیار داشتن 45% از ظرفیت جهانی تولید یعنی 697 هزارتن در سال ، بزرگترین تولیدکننده، مصرف کننده و صادر کننده این ماده در جهان به شمار میرود.به عبارت دیگر 85% تولید جهانی این ماده در چین ، ژاپن و اروپای غربی متمرکز شده است. محل مصرف MEKکجاست؟ ماده MEK یک حلال صنعتی با کاربرد گسترده در پالایشگاههای تولید روغن پایة موتور ، صنایع رنگ ، رزین ، تینر، چرم مصنوعی، چاپ و صنایع نظامی بوده و به عنوان ماده اولیه در تهیه MEK پراکسید نیز کاربرد دارد. پالایشگاههای تولید روغن پایة موتور ، از مشتریان ثابت MEK در ایران میباشند که 40% ظرفیت تولید این شرکت را نیز به خود اختصاص میدهند. سایر صنایع مصرف کنندة MEK در ایران، در زمرة صنایع متوسط تا کوچک با مدیریت بخش خصوصی بوده که تقاضای ثابتی نداشته و میزان مصرف آنان بسته به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور، متغیر است. بنابر آمار و بازاریابیهای صورت پذیرفته ، میزان تقاضای داخلی MEK سالیانه تا 3000 تن برآورد میشود. در صورت تولید مقرون به صرفه این ماده در ایران و حفظ شرایط کیفی محصول تولید شده، تأمین کل تقاضای مصرفی ایران برای شیمی تکس آریا مقدور بوده و صادرات مازاد تولید این شرکت به کشورهایی چون روسیه، ترکیه، پاکستان و هندوستان نیز امکان پذیر خواهد شد.

حالا مدیرعامل تنها شرکت تولید کننده این محصول مهم از افزایش مقاصد صادراتی این شرکت خبر داده و تاکید کرده است کشور از واردات متیل اتیل کتون (MEK) بی‌نیاز شد.

به گفته وی این شرکت افزون بر حفظ مشتریان سنتی، امسال دو کشور دیگر نیز به مجموعه مشتریان خارجی خود افزوده اند. در این شرایط آیا زمان استفاده از ظرفیت های داخلی برای ممانعت از خروج ارز از کشور فرا نرسیده است؟ این سئوال مهمی است که سیاستگذاران ارزی و صنعتی باید بدان پاسخ دهند.