برنده و بازنده های بازی برجام

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

علی اکبر ولایتی مشاور مقام رهبری ایران در امور بین الملل اعلام نمود که تجربه ما از آمریکا و سه کشور اروپای غربی برجام یعنی فرانسه، انگلیس و آلمان این است که بنا ندارند به تعهداتشان در برجام عمل کنند چنانچه ماه‌ها گذشته و آنها به هیچ یک از تعهداتشان عمل نکرده اند و حتی برعکس، آمریکا تحریم‌های اضافه وضع کرده و اروپایی‌ها هم به تبع آمریکا عمل کرده اند لذا ما تا زمانی که یک عمل مثبت جدی از فرانسه نبینیم همچنان بر این عقیده هستیم که فرانسه به قولی که داده است پایبند نیست و در حقیقت در حال بازی سیاسی است.

رئیس سازمان انرژی اتمی ایران از راه‌اندازی یک زنجیره 30 تایی سانتریفیوژهای نسل ششم IR6خبر داد و گفت برداشتن زودهنگام این گام برای نمایش اراده جمهوری اسلامی و با دستور مقامات ارشد صورت گرفته است. الان مقدار «سو»( واحدی است که بر اساس آن حجم تولید سالانه اورانیوم غنی‌شده با درصد معینی از خلوص اندازه‌گیری می‌شود) ما رسیده به 8660 سو و تولید اورانیوم ما که قبل از گام سوم کاهش تعهدات برجامی حدود 450 گرم در روز بود الان به بیش از 5 هزار گرم رسیده است. تولید اورانیوم با درصد غنی سازی پایین، طی دو ماه گذشته 10 بار در کشور افزایش یافته است.

در این میان آمریکا آغاز کار سانتریفوژهای جدید در ایران را شانتاژ و به عنوان تلاشی از سوی ایران برای وادار کردن شرکت کنندگان برجام به عقب نشینی مطرح می‌کند.

خبرگزاری اسپوتنیک با مجتبی جلال‌زاده کارشناس در مسائل بین‌الملل و سیاست خارجی ایران، سیاست آمریکا و تعامل با ایران در این خصوص به گفتگو نشست.

پرسش : استفاده از سانتریفوژهای نسل جدید با مفاد برجام همخوان است؟

پاسخ : آن چیزی که ما امروز شاهد آن هستیم تحت عنوان گام هایی در راستای کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی ایران که گام چهارم آن هم طی این روزهای اخیر برداشته شده است، در واقع پاسخی هست به حرکت یک‌جانبه‌گرایی آمریکا مبنی بر خروج از برجام. در چارچوب برجام استفاده ایران از سانتریفوژهای نسل جدید محدود شده بود و طی 10 سالی که برجام قرار بود اجرایی بشود محدودیت استفاده، ساخت و تولید سانتریفوژهای جدید درنظر گرفته شده بود. و ایران این محدودیت را زمانی پذیرفته بود که گروه های دیگر برجام، یعنی اروپائی ها و آمریکایی ها به تعهدات خودشون پایبند باشند. جمهوری اسلامی ایران محدودیت برنامه هسته ای و پرونده هسته‌ای خودش را به این شرط حاضر به اجرا بود که بتواند از قِبَل منافع اقتصادی و بحث توسعه و مشارکت غربی ها بهره‌مند بشود، اما الان شاهد آن هستیم که آمریکایی ها یکطرفه و بدون ادله خاصی برجام را کنار گذاشتند و اروپایی ها هم با این قضیه منفعلانه برخورد کردند و توان ملزم‌سازی آمریکا به بازگشت به برجام را ندارند، طرح مالی آنها معروف به « اینستکس» ( ساحات) هم نتوانست چندان برای ایران اقناع کنندگی داشته باشد و بتواند ضررهای ناشی از تحریم های جدید آمریکا را جبران بکند.

پرسش : استفاده از این نوع سانتریفوژها برای صنعت هسته‌ای ایران به چه معناست؟

پاسخ : در خصوص آنکه سانتریفوژها چه تفاوتی دارند، این یک بحث کارشناسی و فنی هست. نسل های جدید سانتریفوژها بمراتب قوی‌تر و پربازده‌تر از سانتریفوژهای قدیمی است، یعنی نسبت کارمفید آن‌ها بمراتب بالاتر است و توان تولید اورانیوم غنی شده درصد بالایی را در زمان کوتاهتری دارد. این امر می‌تواند یک موفقیت باشد در زمینه هسته‌ای، چرا که از یکرو هزینه زمانی صرفه‌جویی می‌شود و از طرف دیگر دستیابی به تکنولوژی جدید می تواند اهداف دانش هسته‌ای ایران را به پیش ببرد.

پرسش : کدام یک از کشورهای ایران و آمریکا در این جنگ «برجامی» عقب‌نشینی خواهند کرد؟

پاسخ : در خصوص اینکه پایان این بازی چه می‌شود، آیا جمهوری اسلامی ایران تسلیم می‌شود یا آمریکا تسلیم می شود، ایران برنامه هسته‌ای خود را متوقف خواهد کرد و یا آمریکایی ها به برجام باز خواهند گشت، در واقع ما بنوعی شاهد «بازیگر دیوانه» هستیم. «بازیگر دیوانه» یک تئوری در روابط بین‌الملل هست. این نوع بازیگر از عواقب خطیر کار خودش باخبر هست اما برای اینکه دیگری را وادار کند سرتسلیم فرود بیاورد، به اقدامات خطرناک تقابلی دست می‌زند.

در واقع تا پایان ریاست جمهوری آقای ترامپ، در آمریکا وضع به همین منوال خواهد بود. آمریکایی ها به برجام برنخواهند گشت و تحریم ها را افزایش خواهند داد. از سوی دیگر ایرانی ها دست از برنامه هسته‌ای خودشان نخواهند کشید. حال باید دید دولت بعدی که در آمریکا روی کار خواهد آمد از عقلانیتی مانند عقلانیتی که در دوران اوباما شاهد بودیم، برخوردار خواهد بود یاخیر؟

اما آنچه اکنون واضح است این است که ایرانی ها تصمیم خود را برای بازگشت به قبل و توسعه برنامه هسته‌ای خودشان اما در چارچوب نظارت های آژانس گرفته‌اند و در این بین هم، اروپایی ها هستندکه باید تصمیم بگیرند. یعنی مولفه تأثیرگذار بر این بازی و سیاست، نه ایران است و نه ایالات متحده، بلکه اروپایی ها هستند که می توانند یا آمریکایی‌ها را بر سر میز برجام برگردانند یا با مشوق هایی که در نظر خواهند گرفت و اقدامات فعالانه ای که در پیش خواهند گرفت، جمهوری اسلامی ایران را راضی نگه دارند تا از برجام عدول نکند.