سرطان و عوارض ناشی از آن را با ورزش به زانو در آورید

فرناز المعی‌نژاد متخصص فیزیوتراپی  درباره نقش ورزش در بیماران سرطانی اظهار کرد: اگر به تازگی فرد به سرطان مبتلا شده یا تحت درمان سرطان است، یکی از بهترین راه‌هایی که می‌تواند از خود مراقبت کند، این است که از نظر فیزیکی فعال باشد؛ البته این به معنای انجام دو ماراتن یا کوهنوردی سنگین نیست، بلکه باید حتی هنگام درمان سرطان، شخص یک برنامه ورزشی منظم داشته باشد.

او بیان کرد: انجام فعالیت ورزشی ایروبیک منظم مانند دوچرخه ثابت یا پیاده‌روی روزانه همراه با انجام تمرین‌های مقاومتی سبک علاوه بر اینکه شرایط جسمانی فرد را بهتر می‌کند، توان او را برای درمان و بازتوانی هم افزایش می‌دهد.

این متخصص فیزیوتراپی افزود: یکی از نخستین شکایت‌های بیمار هنگام درمان سرطان، خستگی است. مطالعات نشان داده است که ورزش با شدت متوسط نه تنها خطری برای بیمار سرطانی ندارد، بلکه ۴۰ تا ۵۰ درصد میزان خستگی را در این شخص کاهش می‌دهد. جراحی، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی، افت عملکرد سیستم عضلانی-اسکلتی، کاهش میزان انعطاف پذیری بافت نرم اطراف مفاصل و ضعف عضلات و بافت استخوانی را به همراه دارد، بنابراین شرکت در یک برنامه ورزشی هوازی منظم روزانه، علاوه بر بهبود این موارد، عملکرد سیستم قلبی-ریوی را تقویت و به بهبود خلق‌وخوی فرد مبتلا به سرطان و غلبه بر افسردگی هم کمک می‌کند.

المعی‌نژاد تأکید کرد: یکی از بهترین راه‌های کنترل وزن بدن هنگام درمان سرطان و پس از بهبود کامل، ورزش است. افزایش وزن و چاقی احتمال عود سرطان را به ویژه در سرطان‌هایی مانند سینه، روده بزرگ و پروستات بیشتر می‌کند.

فرد مبتلا به سرطان ورزش را از چه زمانی باید آغاز کند؟

او تصریح کرد: هر چه ورزش زودتر آغاز شود، علاوه بر اینکه بیمار احساس بهتری پیدا می‌کند، نیاز بیمار به داروی مصرفی هم برای کنترل عوارض ناشی از شیمی درمانی و رادیوتراپی به احتمال زیاد کمتر می‌شود، بنابراین بسیار مهم است که پزشک به موقع بیمار را به فیزیوتراپیست ارجاع دهد تا فیزیوتراپیست متناسب با شرایط جسمانی و توان سیستم عضلانی-اسکلتی بیمار، برنامه ورزشی مناسب را به او پیشنهاد دهد. فیزیوتراپیست می‌تواند برنامه ورزشی را برای افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از لنف اِدم (وضعیتی همراه با التهاب و تورم مزمن دست پس از برداشتن غدد لنفاوی ناحیه زیر بغل و سینه در فرد مبتلا به سرطان سینه) طراحی کند.به طور کلی برنامه ورزشی در بیمار مبتلا به سرطان دارای  سه بخش است که بخش اول، بخش هوازی ورزش است که در آن با انجام فعالیت‌هایی مانند دوچرخه ثابت، دویدن بر روی تردمیل یا دویدن در پارک و درجا زدن ضربان قلب فرد افزایش پیدا می‌کند. بخش دوم، بخش تقویت و بازسازی عضلانی است در این بخش فرد از وزنه سبک، کش یا دستگاه‌های مختلف بدنسازی جهت بهبود قدرت و تحمل عضلات استفاده می‌کند و در بخش سوم، فرد تمرین‌های انعطاف پذیری و کششی را انجام می‌دهد.

این متخصص فیزیوتراپی گفت: مبتلایان به سرطان باید با احتیاط ورزش کنند همچنین مشورت با پزشک پیش از آغاز تمرین‌های ورزشی ضروری است. افراد باید ورزش را از شدت سبک آغاز کنند و به تدریج بر شدت و سرعت تمرین‌ها بیفزایند. فرد می‌تواند بسته به شرایط فیزیکی خود، ورزش را با ۱۰ دقیقه گرم کردن سبک آغاز کند سپس در روز‌های بعدی به تدریج بر شدت آن بیفزاید. به طور کلی به مبتلایان به سرطان پیشنهاد می‌شود، پنج روز در هفته و روزانه ۳۰ دقیقه ورزش کنند. افراد دچار این عارضه باید توجه کنند که حتی اگر پیش از ابتلا به سرطان، ورزشکار بودند، در حال حاضر باید ورزش را از شدتی سبک و ملایم آغاز کنند.

المعی‌نژاد اظهار کرد: مبتلایان به سرطان اگر انرژی کافی را برای ۳۰ دقیقه ورزش روزانه ندارند می‌توانند این زمان را به سه سِت ۱۰ دقیقه‌ای تقسیم بندی کنند همچنین آنها می‌توانند با گوش دادن به موسیقی یا همراه شدن با دوستی نزدیک هنگام ورزش، فعالیت فیزیکی را برای خود لذت بخش کنند. افراد باید لباس ورزشی راحت بپوشند و به مقدار کافی در هنگام ورزش آب بنوشند.

این متخصص فیزیوتراپی بیان کرد: اشخاص باید با چرخاندن دست‌های خود در ابتدای ورزش بدن خود را به آرامی گرم و با انجام حرکات کششی در انتهای ورزش بدن خود را سرد کنند. نظافت منزل یا باغبانی کردن هر ۲ میزان توانایی فیزیکی فرد مبتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. یوگا و تای‌چی ورزش‌های مناسب برای مبتلایان به سرطان است، زیرا این ۲ ورزش وضعیت فیزیکی و روانی شخص را با هم سازماندهی می‌کند.

او یادآوری کرد: مبتلایان به سرطان اگر در حال انجام رادیوتراپی هستند، باید از شنا کردن پرهیز کنند، زیرا شنا فرد را مستعد ابتلا به عفونت‌های باکتریایی می‌کند و از سوی دیگر کلر موجود در آب هم نقش مؤثری در تحریک پوست شخص دارد. فرد مبتلا به سرطان اگر سرحال نیست یا وضعیت جسمانی مناسبی ندارد برای مثال به تب دچار است، نباید ورزش کند. ورزش‌های تحمل وزن نقش مؤثری در تقویت بافت استخوانی و پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان دارند. مبتلایان به سرطان برای تقویت روحیه خود می‌توانند بازی‌های دسته جمعی مانند وسطی را انجام دهند همچنین پیشنهاد می‌شود آنها ماشین خود را کمی دورتر از محل همیشگی پارک کنند تا بتوانند کمی بیشتر از روز‌های قبل پیاده‌روی کنند.