ویروس جدید کرونا و سناریوهایی برای آینده دنیا
پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :
از زمان شیوع ویروس کرونا در دنیا، پیش‌بینی‌ها و سناریوهای متعددی درباره تاثیر این ویروس بر اقتصاد جهانی توسط دانشگاهیان، مؤسسات تحقیقاتی و شرکت‌های مشاوره مدیریت ارائه شده است. همه این سناریوپردازی ها به دنبال برآورد حداقل و حداکثر پیامدهای کووید ۱۹ و ترسیم کردن راه‌های مقابله با پیامدهای محتمل در هر سناریو هستند تا از این طریق دامنه انعطاف تصمیم‌گیرندگان و مجریان تصمیم‌ها را در مقابله با پیامدهای این ویروس افزایش دهند. اگرچه همه پیش‌بینی‌ها و سناریوپردازی ها دامنه خطای خاص خود را دارند؛ اما مهمترین درس آموخته سناریوهای گوناگون، آمادگی برای مواجهه با شرایط گوناگون و اتخاذ راهکارهای مناسب برای کنترل پیامدهای آن است.
مؤسسه اسماء در گزارشی با مروری بر سناریوهای مختلف پیرامون شیوع کووید ۱۹ و تبعات آن بر اقتصاد جهانی، نگاهی به سناریوها و الگوهای بهبود داشته است و تحقیقاتی روی داده‌های علم پزشکی درباره سناریوهای گسترش کووید ۱۹، سناریوپردازی کووید ۱۹ در اقتصاد و پیامدهای خُرد و کلان، رکوردشکنی ناشی از کووید ۱۹ و جنبه‌هایی که به همراه خواهد داشت، ایجاد انحراف در سیاستگذاریها، پدید آوردن بحران‌های مالی، پایین و بالا بودن در برابر سناریوهای بحران و اینکه چه سناریوهایی برای بهبود متصوریم را ارائه داده است که در زیر می‌خوانید.
اپیدمی مرگبار؛ داده‌های علم پزشکی درباره سناریوهای گسترش کووید ۱۹ چه می‌گوید؟
بشر در هزاره جدید میلادی با بحران‌های مرگباری دست و پنجه نرم کرده است. وقوع جنگ، نسل‌کشی و درگیری‌های نظامی درون‌مرزی و برون مرزی متعدد، تهدیدات ناشی از گرمایش جهانی، فجایع زیست محیطی و آلودگی وسیع منابع طبیعی، بروز قحطی‌های مقطعی و بحران‌های اقتصادی اجتماعی به دفعات حیات بشر را در ۲۰ سال گذشته در نقاط مختلف دنیا تحت تاثیر قرار داده‌اند. به علاوه، با وجود پیشرفت چشمگیر دانش پزشکی، انسان‌ها به موازات چالش‌های یادشده همواره در معرض خطر ناشی از شیوع بیماری‌های همه‌گیر قرار داشته‌اند و مبارزه با طیف وسیعی از بیماری‌های شناخته شده یا ناشناخته همچون وبا، ابولا ، ایدز، هپاتیت، سارس ۱ و مرس ۲ به یکی از اولویت‌های دولت‌ها در سراسر دنیا مبدل شده است. ویروس کووید ۱۹ که از اعضای خانواده کروناویروس‌ها (همچون سارس و مرس ) به شمار می‌آید، جدیدترین بحران پیشروی بشر است و در دو ماه گذشته، حجم قابل توجهی از خبرها را به خود اختصاص داده است.
پزشکان از هنگام شیوع گسترده کووید ۱۹ تلاش کرده‌اند تصویری از مقایسه این عضو جدید خانواده کروناویروس‌ها نسبت به دو ویروس سارس و مرس فراهم کنند. این تصویر از آن جهت اهمیت دارد که سارس و مرس از اپیدمی‌های مرگبار در بیست سال گذشته به شمار می‌آیند و مقایسه میان کووید ۱۹ و آنها می‌تواند یافته‌های ارزشمندی درباره شیوع و رفتار آتی ویروس داشته باشد. مجموعه این مقایسه‌ها در نهایت این نکته را به اثبات رسانده است که کووید ۱۹ رفتار تهاجمی‌تری نسبت به سارس و مرس دارد و سریعتر از آنچه تصور می‌شود، شیوع پیدا می‌کند و با درگیر ساختن دستگاه تنفسی مبتلایان، خطر مرگ را به همراه می‌آورد. نگاهی به رفتار کووید ۱۹ در مقایسه با سارس و مرس ، این گزاره را تایید می‌کند.
با وجود، نرخ مرگ‌ومیر پایین‌تر کووید ۱۹ ، رفتار تهاجمی این ویروس منجر به افزایش قابل توجه مبتلایان در سراسر دنیا و در نتیجه، فشار به سیستم بهداشتی و نظام سلامت کشورهای مختلف شده است. این فشار خود اگرچه در حال حاضر به صورت یک دغدغه زیستی نمایان شده است، اما در بلندمدت تاثیر خود را به شکل پیامدهای اقتصادی کوتاه مدت و بلندمدت نمایان می‌کند که مواردی همچون فشار به دولت‌ها به منظور تامین اعتبار اضافی برای بخش سلامت و نظام بهداشت و درمان، فشار به دولت‌ها از طریق کاهش منابع درآمدی (مالیات‌ها، بهای خدمات عمومی، کاهش تبادلات تجاری بین المللی)، فشار به صنعت بیمه به منظور بازپرداخت هزینه‌های پزشکی و جبران خسارت‌های عمومی (بیمه‌های مسئولیت) و فشار به بخش خصوصی با توجه به کاهش حجم تولید و هزینه‌های تحمیل شده به واسطه غیبت نیروی کار، فشار به بخش خصوصی به دلیل کاهش قدرت عمومی خرید (در همه صنایع) و کاهش شدید تقاضا (در برخی از صنایع نظیر گردشگری، هتلداری، رستوران‌ها، سرگرمی) و فشار به عموم جامعه از طریق کاهش سطح عمومی درآمدها و تحلیل رفتن قدرت خرید تنها بخشی از آنها است.
علم پزشکی درخصوص سناریوهایی که به نحوی رفتار ویروس کووید ۱۹ را پیش‌بینی می‌کنند، با فرضیه‌های متنوعی روبه‌رو است. بررسی آمار و ارقام رسمی در سطح دنیا نشان دهنده رفتار به شدت تهاجمی این ویروس جدید علی‌رغم نرخ مرگ ومیر کمتر به لحاظ نظری است، با اینحال رفتار تهاجمی ویروس و افزایش شدید تعداد مبتلایان، سبب افزایش قدر مطلق تعداد مرگ ومیر ناشی از کووید ۱۹ و در نتیجه، ترس و ابهام افزون‌تر نسبت به پیامدهای شیوع هرچه بیشتر این تهدید زیستی شده است.
این رفتار تهاجمی، پیش‌بینی الگوی شیوع کووید ۱۹ و برآورد تعداد مبتلایان به این کروناویروس را دشوار ساخته است. به همین دلیل حتی برآوردهای محدود از تعداد مبتلایان به این ویروس توسط داده‌های پزشکی نیز بسیار دشوار شده است.
و اما در تازه ترین شماره از نشریه معتبر سلدیسکاوری ۳، محققان برآوردی از دامنه بیماری در شهر ووهان چین بر مبنای سناریوهای مختلف منتشر کرده‌اند. آنچه در برآورد محققان قابل توجه و حائز اهمیت است، چگونگی روند کاهش تعداد مبتلایان است. بر حسب این برآورد، با احتمال زیاد کووید ۱۹ تا پایان آپریل به صورت یک تهدید زیستی در شهر ووهان به زیست خود ادامه خواهد داد و در پرریسک ترین سناریو، تعداد مبتلایان در پایان آپریل بیش از ۶۰۰۰۰ هزار نفر خواهد بود و در سناریوی محتمل به رقمی بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ نفر می‌رسد.
پرواضح است که عدم قطعیت درخصوص گسترش این بیماری، فراتر از توانایی‌های علم آمار برای برآوردهای دقیق‌تر از سطح و میزان ابتلا در آینده است، اما به هر حال باید این واقعیت را پذیرفت که با تهدیدی ناشناخته در سطح جهانی روبه‌رو هستیم و این تهدید، پیامدهای متعددی بر سبک زندگی مردم در سراسر دنیا خواهد داشت.
در ادامه به بررسی سناریوپردازی کووید ۱۹ در اقتصاد و پیامدهای خُرد و کلان می پردازیم به طوری که برای سناریوپردازی اقتصادی کروناویروس جدید، لازم است یک تحلیل چندسطحی را به کار بگیریم. منظور از تحلیل چندسطحی ، بررسی سناریوهای محدود به اقتصاد چین و سپس، بررسی سناریوهای جهانی است. این تحلیل چندسطحی به این دلیل حائز اهمیت است که چین ۱۷ درصد از تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داده است و به طور مستقیم بر ۴۰ درصد از تبادلات کالا و محصولات در سطح جهان تاثیر می‌گذارد. در نتیجه اقتصاد جهان به شدت متاثر از اوضاع اقتصادی چین است و چشم‌انداز اقتصادی نامساعد در چین می‌تواند کل اقتصاد دنیا را دستخوش رکود و بحران اقتصادی کند.
شرکت مورگان استنلی مهمترین و معتبرترین سناریوپردازی درباره وضعیت اقتصادی چین را به انجام رسانده است. برآورد این موسسه حاکی از نرخ تقریبی ۳.۵ درصدی رشد اقتصادی چین و بروز خلأ جدی میان حجم تولید بالفعل و ظرفیت تولید بالقوه چین در صورت تداوم روند شیوع کووید ۱۹ در این کشور است. تحلیلگران مورگان استنلی معتقدند با تشدید بحران ناشی از شیوع کووید ۱۹ ظرفیت تولید چین به ۳۰ تا ۵۰ درصد تولید فعلی کاهش می‌یابد و رکود اقتصادی بر کشور چین حاکم خواهد شد. در سناریوهای خوشبینانه‌تر احتمال می‌رود سطح تولید چین به میزان ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش یابد که این رقم وقوع بحران اقتصادی را نامحتمل می‌کند و به چین امکان می‌دهد از انتهای ماه مارس ۲۰۲۰ به سطح تولید قبل از شیوع کروناویروس جدید بازگردد. سناریوهایی که توسط تحلیلگران مورگان استنلی پیش‌بینی شده‌اند، در قالب جدول ۱ مستند شده است.
در سطح تحلیل بعدی باید ابعاد گسترش این تهدید زیستی را بر اقتصاد دنیا مورد توجه قرار داد. طبیعی است که با توجه به درهم‌تنیدگی اقتصاد چین و دیگر نقاط دنیا، همه سناریوپردازی ها با تمرکز بر تاثیر چین بر اقتصاد دنیا صورت می‌پذیرند. شرکت مشاوره مدیریت مک کنزی در یک سناریوپردازی سه گانه ، ابعاد تاثیرگذاری این تهدید زیستی بر اقتصاد جهانی را طبق تصویر شماره ۴ ترسیم کرده است.
در سناریوی خوشبینانه، کووید ۱۹ یک اپیدمی فصلی خواهد بود و در انتهای نیمه نخست سال ۲۰۲۰ در سراسر دنیا تحت کنترل قرار می‌گیرد. با توجه به الگوی پراکندگی این ویروس و بهبود یافتن بسیاری از مبتلایان در چین، اقتصاد چین زودتر می‌تواند از پیامدهای نامطلوب اقتصادی رهایی پیدا کند و بهبود شرایط چین، مانع از ایجاد رکود فراگیر اقتصادی خواهد شد. در این سناریو حتی صنایعی مانند گردشگری نیز در نیمه نخست ۲۰۲۰ اندک اندک مسیر حرکت به سوی وضعیت عادی را در پیش می‌گیرند و اوضاع برای فعالان حمل ونقل ، گردشگری و سرگرمی به عنوان آسیب‌پذیرترین صنایع وخیم‌تر نخواهد شد.
در سناریوی بدبینانه، کلید اصلی در انتقال بیماری از مناطق فعلی به مناطق جدیدی از جمله هند و افریقا است که کووید ۱۹ را تبدیل به یک تهدید زیستی فرامرزی می‌کند. وقوع این سناریو احتمالاً منجر به وضع محدودیت‌های شدید مسافرتی می‌شود و همین مسئله بقای تعداد زیادی از کسب وکارها را به خطر می‌اندازد. به علاوه، گسترش بیماری دولت‌ها را وادار می‌‌سازد تا منابع بیشتری را به بخش بهداشت و درمان تخصیص دهند و سرمایه‌گذاری‌های عمرانی و سیاست‌های تحریک تقاضا را به تعویق بیاندازند. نتیجه چنین اقداماتی تشدید رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید عموم جامعه است که در یک چرخه فرو رونده به تعمیق بحران اقتصادی می‌انجامد و منجر به افزایش شکاف ثروت، هم در درون جوامع و هم در میان جوامع می‌شود.
در سناریوی میانه، جهان در سال ۲۰۲۰ با پیامدهای اقتصادی حاصل از کووید ۱۹ درگیر خواهد بود و صنایع مختلف به تبع میزان تاثیرپذیری از کروناویروس جدید دچار رکود می‌شوند. بخش‌هایی مانند صنایع مصرفی (غذایی و بهداشتی) در نیمه دوم سال سریعتر از این رکود خارج می‌شوند، اما کار برای صنایع آسیب‌پذیر مانند گردشگری، سرگرمی و حمل ونقل دشوارتر خواهد بود. در این میان، وضعیت بخش خدمات مانند کسب وکارهای آموزشی نیز به شدت و سرعت بازیابی دیگر صنایع وابستگی خواهد داشت.
آنچه در هر سه سناریو (و اصولاً در تمام سناریوهایی که برای شیوع کروناویروس جدید تنظیم شده‌اند) مشترک است، تایید رکود اقتصادی در سطح جهان است و تفاوت میان سناریوها عمدتاً به بازه زمانی تداوم رکود و موج‌های آن بازمی گردد. درنتیجه، لازم است این سناریوها را بر اساس مؤلفه رکود تصویرسازی و تفسیر کنیم.
رکود ناشی از کووید ۱۹ چه جنبه‌هایی به همراه خواهد داشت؟
اگر فرض را بر این بگذاریم که کووید ۱۹ بزرگترین و اصلی ترین بحران پیشروی دنیاست و به علت شیوع در کشورهای مختلف از جمله چین (به عنوان یک اقتصاد بزرگ و نوظهور)، ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه (به عنوان بازیگران اصلی بازار انرژی و منابع اولیه)، ایتالیا، آلمان و فرانسه (به عنوان قدرت‌های اقتصادی و تکنولوژیک اروپا) و امریکا (به عنوان یکی از قدرت‌های اقتصادی دنیا و بزرگترین بازار مالی جهان)، نظم بازارها را از جنبه‌های مختلف مورد تهدید قرار می‌دهد، باید به رکود ناشی از شیوع کووید ۱۹ از سه جنبه توجه کنیم.
برهمزدن توازن در بخش حقیقی اقتصاد
کاهش مخارج سرمایه‌ای به طور طبیعی منجر به اختلال در چرخه اقتصادی و از بین رفتن فرصت‌های رشد بازار در بخش حقیقی اقتصاد می‌شود. در طول تاریخ شوک‌های قدرتمند نظیر جنگ‌های بین‌المللی یا بلایای طبیعی گسترده چنین تهدیدی را بر نظام‌های اقتصادی تحمیل کرده‌اند و با تغییر نیروهای عرضه و تقاضاً، تعادل و توازن بازار را برهم زده‌اند.
روند فعلی گسترش کووید ۱۹ نشان می‌دهد این ویروس می‌تواند مبدل به یکی از قدرتمندترین نیروهای محرک تغییر در عرضه و تقاضا و در نتیجه، ایجاد رکود در بخش حقیقی اقتصاد باشد.
ایجاد انحراف در سیاستگذاریها
تزریق پول به اقتصاد معمولاً ساده ترین راه برای انحراف سیاستگذاریها است و کووید ۱۹ هم چنین انحرافی را پدید آورده است. دولت‌ها در کشورهای مختلف به منظور مقابله با پیامدهای اقتصادی کووید ۱۹ اقدام به طراحی و اجرای بسته‌های مالی مختلفی کرده‌اند. این اقدامات ممکن است در کوتاه‌مدت شدت تخریب ناشی از این اپیدمی را کاهش دهند، اما به دلیل ایجاد انحراف در روند سیاستگذاریها در بلندمدت به پیامدهای جدی اقتصادی از جمله رکود می‌انجامند. افزایش نسبت بدهی به تولید ناخالص داخلی در برخی از کشورهای درگیر کووید ۱۹ مانند کره جنوبی و ایتالیا موید این مسئله است.
پدیدآوردن بحران‌های مالی
بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ ایالات متحده امریکا نشان داد که تزریق منابع مالی به بازار توسط دولت یکی از دلایل اصلی شکل‌گیری حباب‌های اعتباری و در نتیجه فروپاشی اقتصادی است. کروناویروس جدید نیز که منجر به تزریق منابع مالی به بازارها شده است، به احتمال فراوان در آینده نزدیک به پیدایش چنین پیامدی دامن می‌زند. نامتوازن شدن بدهی‌ها، افزایش مطالبات معوق، انحراف در هزینه‌کرد منابع مالی و فساد مالی یا سواستفاده‌هایی که در چنین مواقعی رخ می‌دهند، بستر شکل‌گیری یک بحران مالی جدید در اقتصاد جهانی را تسریع خواهند کرد.
پایین و بالا؛ در برابر سناریوهای بحران، چه سناریوهایی برای بهبود متصوریم؟
فرقی نمی‌کند که بحران ناشی از شیوع کووید ۱۹ چه شرایطی را از حیث رکود در اقتصاد دنیا ایجاد می‌کند. اقتصاد یک چرخه همیشگی میان رکود، بحران، بهبود و رونق را طی می‌کند و هیچگاه برای همیشه یک مسیر ثابت را در پیش نمی‌گیرد. بنابراین به موازات فهم سناریوهایی که وخامت هرچه بیشتر شرایط اقتصاد جهانی را به تصویر می‌کشند، لازم است سناریوهایی را که در جهت بهبود شرایط محتمل هستند، شناسایی و مستند کنیم.
برخلاف باور عمومی، پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی خطی نیستند و نمی‌توانیم در قالب توابع خطی، به مدل‌سازی وقایع اقتصادی بپردازیم. رخدادهای اقتصادی به شکل منحنی عمل می‌کنند و کلید سناریوپردازی درباره اوضاع اقتصادی، فهم نقاط شکست و عطف این منحنی‌هاست که بر حسب شدت واقعه، میزان آثار به جا گذاشته در اقتصاد و اوضاع متغیرهای کلان اقتصادی منجر به شکل‌گیری منحنی‌هایی با ظاهر متفاوت می‌شوند. محققان اقتصادی با استفاده از داده‌های موجود از شدت میزان گسترش بیماری کووید ۱۹ و مدل‌سازی مسیر بهبود آن، سه سناریو V شکل، U شکل و L شکل را برای بهبود وضعیت متصورند .
مدل V شکل
مدل V شکل یک نمونه کلاسیک از شوک به اقتصاد و نوع تاثیرگذاری‌اش را نشان می‌دهد که در آن، میزان تولید ناخالص داخلی به واسطه شوک با کاهش ناگهانی مواجه می‌شود اما سپس با حاکم شدن ثبات و رشد تدریجی، میزان تولید ناخالص به سطح قبلی بازمی گردد. این منحنی برای اقتصادهایی صادق است که از نرخ رشد بالایی برخوردار باشند و شدت تقاضا بتواند به تبعات منفی بحران پاسخ دهد، وضعیت را به حالت نرمال بازگرداند و آنچه از دست رفته است را باز گرداند. در بحران فعلی ناشی از گسترش کووید ۱۹ ، رفتار اقتصادهایی مانند اقتصاد چین بیشتر به مدل V شکل شباهت خواهد داشت.
مدل U شکل
در مدل U شکل، تقاضا همچنان قدرتمند است و نرخ رشد می‌تواند افت در سطح تولید ناخالص را به جایگاه گذشته برگرداند. با اینحال، در این سناریو خسارات ناشی از بحران جبران نمی‌شوند و آثار ناشی از بحران به شکل بدهی یا زیان انباشته به دوره‌های بعدی منتقل می‌شوند تا نرخ رشد بالاتری بتواند این خسارات را جبران کند. کشورهایی از جمله کشورهای توسعه یافته که از زیرساخت قوی‌تری برخوردار باشند اما رشد اقتصادی پرشتابی ندارند، احتمالاً چنین واکنشی را در برابر کووید ۱۹ از خود نشان می‌دهند، هرچند بیان این گزاره به جز با برآورد دقیق خسارت‌های ناشی از این بیماری ممکن نیست.
مدل L شکل
هنگامی‌که شوک‌های اقتصادی آسیب‌های عمیق و ساختاری به پیکره نظام اقتصادی در سمت عرضه وارد می‌کنند، مدل L شکل محتمل ترین سناریو برای بهبود خواهد بود. در چنین شرایطی رشد به اندازهای نیست که تولید ناخالص را به سطح قبلی بازگرداند و خسارات ناشی از بحران نیز جبران نخواهند شد. بهبود اقتصادی در کشورهای در حال توسعه‌ای که به شکل جدی و مستمر در معرض تبعات اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کووید ۱۹ قرار بگیرند، با چنین سناریویی به پیش خواهد رفت.
ملاحظاتی درباره ایران
از هنگام شیوع و فراگیری بین‌المللی کووید ۱۹ ، ایران به یکی از چند کشوری که به صورت جدیتر با این ویروس درگیر بوده‌اند، مبدل شده است و توقف فعالیت یا تعطیلی موقت در برخی از شهرها یا بخشی از صنایع و شرکت‌ها رخ داده است. بنابراین نمی‌توان پیامدهای اقتصادی این بیماری را در ایران نادیده گرفت و لازم است ملاحظاتی مبتنی بر آنچه در سناریوهای مختلف از آنها صحبت به عمل آوردیم، در نظر گرفته شوند و پیش‌فرض‌هایی همچون در سال‌های اخیر چین در غیاب کشورهای اروپایی به یکی از شرکای اصلی ایران مبدل شده است و ضمن خرید،مقادیر قابل توجهی از نفت یا دیگر مواد اولیه، سهم قابل توجهی از واردات ایران از مبدأ این شرکت صورت می‌پذیرد. از سوی دیگر، چین در بسیاری از پروژه‌ها به شریک اصلی و پیمانکار اجرایی مبدل گشته است و توسعه بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها در کشور توسط شرکت‌های چینی صورت می‌پذیرد. تحریم‌های بین‌المللی، قطع مراودات بانکی بین‌الملل، تنش‌های منطقه‌ای و فرامنطقه ای و چالش‌های داخلی در دو سال گذشته توان اقتصادی کشور را فارغ از گسترش و شیوع کووید ۱۹ تحلیل برده است.
بازارهای بین‌المللی نیز به دلیل نوسانات قیمت نفت، نفس اقتصاد کشور را بیش از پیش گرفته‌اند. علی‌رغم هشدارهای اولیه، متاسفانه بیماری کووید ۱۹ در سطح کشور پراکنده شده است و نمی‌توان با کنترل و قرنطینه یک منطقه مشخص نسبت به محدود ساختن بیماری و جلوگیری از گسترش تبعات آن اقدام نمود. در چنین شرایطی به سختی می‌توان برآورد دقیقی از صنایع درگیر با این بیماری داشت. در صورت تداوم روند شیوع و گسترش کووید ۱۹ ، دولت مجبور به تخصیص منابع مالی اضافی به بخش بهداشت و درمان خواهد بود. شکنندگی بودجه ۹۹ و منابع محدود کشور سبب می‌شود که تخصیص منابع به سوی بخش بهداشت و درمان به بهای کاستن از هزینه کرد دولت در بخش‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری صورت پذیرد و این مسئله سبب تعمیق رکود اقتصادی و افت سطح تولید ناخالص داخلی خواهد شد باید مورد توجه قرار بگیرند.
بر اساس این پیش‌فرض‌ها، پیامدهای اقتصادی حاصل از شیوع کووید ۱۹ برای اقتصاد ایران بسیار قابل توجه خواهند بود و در مرحله نخست موجب ورشکستگی تعداد زیادی از کسب وکارها و شرکت‌های کوچک و رکود در صنایعی از قبیل گردشگری خواهد شد. این پیامدها قدرت خرید عمومی را کاهش می‌دهند و این چرخه به موازات چرخه کاهش منابع مالی دولت برای اجرای طرح‌های عمرانی، رکود در کشور را تعمیق می‌بخشد. در چنین شرایطی، تداوم روند شیوع کووید ۱۹ به متغیر اصلی در میزان پیامدهای اقتصادی ناشی از این بیماری مبدل می‌شود و طبیعی است که افزایش مدت زمان شیوع شتابان بیماری به بیش از یک فصل، می‌تواند خسارت‌های فراوانی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد که زیرساخت‌های فعلی قادر به جبران آنها نیست و الگوی بهبود را به سوی مدل L شکل سوق دهد.
در پایان نتیجه می‌گیریم که تقریباً هیچکس را نمی‌توان یافت که شکی در پیامدهای نامطلوب شیوع کووید ۱۹ در اقتصاد جهانی داشته باشد، با اینحال بیم و امیدها نسبت به دامنه شیوع و رویکرد دولت‌ها در کنترل تبعات اقتصادی منجر به شکل‌گیری نقطه نظرات مختلفی درخصوص پیامدهای اقتصادی کروناویروس جدید شده است. در چنین شرایطی، سناریوپردازی نقش مهمی در مواجهه با وضعیت‌های محتمل ناشی از شیوع کووید ۱۹ دارد. مروری بر چندین سناریوپردازی مشهور که پس از شیوع بین‌المللی کووید ۱۹ به انجام رسیده‌اند نشان‌دهنده انتظارات تحلیلگران نسبت به وقوع رکود اقتصادی در حالت‌های مختلف است.
اگرچه شدت این رکود اقتصادی در هر سناریو و برای هر کشوری متفاوت است، اما منطق شکل‌گیری رکود و لزوم مقابله با آن همسان است و اختلاف‌ها عمدتاً ریشه در مدت زمانی دارند که برای کنترل بیماری در هر کشور یا منطقه مورد نیاز است. در نتیجه، اگر بخواهیم بر مبنای این سناریوپردازی ها، به بینشی درباره وضعیت ایران دست پیدا کنیم، باید بر مدت زمان شیوع و انتقال سریع ویروس تمرکز کنیم. با در نظرگرفتن دو حالت تداوم گسترش ویروس کووید ۱۹ یا کنترل شیوع آن، می‌توانیم دو سناریو را برای سال آینده داشته باشیم.
سناریو (۱)کنترل شیوع کووید ۱۹: در این سناریو، مدت زمان درگیری نظام بهداشت و درمان با این تهدید زیستی کاهش می‌یابد و به تبع آن، لزوم هزینه‌کرد منابع مالی اضطراری در این بخش کاهش می‌یابد. اما با توجه به سایر متغیرهای تاثیرگذار بر اقتصاد کشور (تحریم‌ها، سیستم بانکی، چالش‌های داخلی و منطقه‌ای)، تقاضا نمی‌تواند نیروی محرک‌های برای جبران خسارت وارده به شمار آید و ظرفیت عرضه جواب‌گوی جبران خسارت‌ها نخواهد بود، در نتیجه الگوی بهبود تحت این سناریو مشابه با الگوی U شکل خواهد بود.
سناریو (۲) تداوم گسترش ویروس کووید ۱۹ : در این سناریو، نظام بهداشت و درمان نمی‌تواند با حداکثر کارایی خود به مقابله با این ویروس بپردازد و روند شیوع این ویروس و تعداد مبتلایان شکل صعودی به خود می‌گیرد.
جبران خسارات اقتصادی ویروس تحت این سناریو ناممکن خواهد بود و به دلیل تخریب زیرساخت‌های طرف عرضه، دستیابی به سطح تولید قبل از شیوع ویروس نیز دور از دسترس خواهد شد و الگوی بهبود به شکل الگوی V میل می‌کند.
روشن است که متغیر کلیدی در هر دو سناریو؛ همچون سناریوهایی که برای دیگر نقاط جهان تنظیم شده‌اند، مدت زمان شیوع و فراگیر ماندن بیماری است و ضروری است که سیاستگذاران با کنترل این متغیر، مانع از بروز خسارت‌های جدیتر به اقتصاد کشور شوند.
دیدگاه تان را بنویسید