بیم مسکو از تنش تهران-واشنگتن

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

با فروپاشی اتحاد شوروی و به ویژه روی کار آمدن پوتین در روسیه او همواره تلاش کرده مسکو را به قدرتی مقابل واشنگتن تبدیل کند با این حال تفاوت روسیه جدید با شوروی این است که روس‌ها هیچگاه مایل نبوده‌اند به نزاع و اختلاف شدید با آمریکا روی آورند. روسیه اگرچه در سوریه یا کریمه اقداماتی خلاف میل غرب را انجام داده اما در هر حالتی به دنبال این بوده که با مذاکره بتواند تنش‌ها را کاهش دهد! در چنین وضعیتی طبیعی است انتظار داشته باشیم روس‌ها در دعوای ایران و آمریکا نیز مایل به تشدید حداکثری تنش نباشند. مسکو چندین بار خواسته تا تهران و واشنگتن اختلافات خود را حل کنند! جالب آنکه برخی در ایران اما گمان می‌کنند می‌توانند به روسیه اتکا کنند و با حمایت مسکو می‌توان هرچقدر که لازم است با آمریکا وارد تنش شد. با این حال کرملین در طول سال‌ها نشان داده هرگز چنین چک سفید امضایی را به حامیان نگاه به شرق در ایران نخواهد داد. در ماه‌های اخیر با افزایش تنش میان تهران و واشنگتن، مسکو بیش از همیشه فعال شده و از هر فرصتی استفاده می‌کند تا طرفین را به مذاکره دعوت کند! نکته جالب این است که در شرایط فعلی این موضع ایران است که مخالفت با مذاکره را در دستور کار قرار داده و آمریکا نیز مایل به مذاکره است! بنابراین دعوت روس‌ها به مذاکره در واقع به نوعی حمایت از خواست ایالات متحده محسوب می‌شود! در جدیدترین مورد دیروز سرگی لاوروف از آمادگی مسکو برای میانجی گری بین تهران و واشنگتن خبر داده و خواستار مذاکره طرفین شده است! جالب‌تر آنکه ایران می‌گوید تنها در صورتی با آمریکا مذاکره می‌کند که این کشور به برجام بازگردد و مذاکرات در قالب 5+1 باشد اما دیروز وزیر خارجه روسیه گفت که این کشور از مذاکرات «مستقیم» میان تهران و واشنگتن حمایت می‌کند. سرگئی لاوروف روز سه شنبه در جمع استادان و دانشجویان دانشگاه روابط بین‌الملل مسکو (مگیمو) وابسته به وزارت امور خارجه روسیه که از شبکه تلویزیونی روسیه۲۴ پخش می‌شد، این مطلب را بیان کرد. لاوروف اظهار داشت:ما همینک آماده‌ایم از گفتگوهای مستقیم بین ایران و آمریکا برای ایجاد شرایط گفتگو کنیم و این در صورتی است که دو طرف علاقه مند باشند. همواره بهتر است که ایرادهای خود را مستقیم گفت و جواب‌ها را مستقیم دریافت کرد. وی گفت: آمریکا زمانی که از برجام خارج شد فقط نگفتند که تحریم‌های یکجانبه در مورد ایران را دوباره وضع می‌کنند بلکه بقیه کشورها را از تجارت با ایران منع کردند. وی ادامه داد: حتی مواردی وجود دارد که برخی متحدان آمریکا با حقارت از آن کشور خواستند تا از این ممنوعیت مستثنی شوند تا بتوانند به رغم محدودیت‌های فراملی آمریکا با ایران تجارت کنند. لاوروف افزود: من معتقدم که ۱۰ سال پیش چنین چیزی را حتی تصور هم نمی‌شد کرد. وزیر خارجه روسیه گفت: آمریکا در زمان حاضر می‌خواهد از ابزار حقوقی بسیار پیچیده که در برجام پیش‌بینی شده و در شورای امنیت سازمان ملل تایید شده است برای اعمال دوباره تحریم‌های جمعی استفاده کند. وی خاطرنشان کرد: برغم وجود این مکانیسم که در گذشته برای اعمال دوباره تحریم‌های سازمان ملل پیش‌بینی شده بود اولا این مکانیسم برای موقعی تعیین شده بود که ایران به تعهدات خود عمل نمی‌کرد. وی ادامه داد: ثانیا اینکه ایالات متحده آمریکا با انصراف از تعهدات خود از تمام حقوق در مسئله ایران محروم شدند. آنگونه که آمریکا رفتار می‌کند و از دیگران می‌خواهد از این کشور نه فقط در مسئله ایران بلکه در وضعیت ونزوئلا پیروی کند ما البته می‌دانیم که نماد حزب جمهوریخواه فیل است اما جهان فروشگاه برای عرضه ظروف نیست. اگر وزیر خارجه روسیه تلاش کرده بگوید آمریکا شانسی برای مکانیسم ماشه ندارد اما این عبارت که « آمریکا در زمان حاضر می‌خواهد از ابزار حقوقی بسیار پیچیده» استفاده کند نشان می‌دهد شاید روس‌ها نیز در نهایت خواسته واشنگتن را بپذیرند! بنابراین در چنین شرایطی مسکو از راه حل مذاکره مستقیم سخن می‌گوید! > بار اول نیست این اولین بار نیست که روس‌ها خواهان مذاکره میان ایران و آمریکا شدند. حدود 15 روز پیش نیز وقتی آمریکا از قصد خود برای فعال کردن مکانیسم ماشه پرده برداشت پوتین خواهان نشستی میان ایران و کشورهای 5+1 در سطح سران و البته به صورت ویدیو کنفرانس شد! به عبارت دیگر او خواستار مذاکره‌ای با حضور روحانی و ترامپ بود! با این حال پیش از آنکه ایران در این باره اظهار نظری بکند اما دونالد ترامپ چنین سازوکاری را رد کرد. در آن زمان رئیس جمهوری روسیه گفت: روسیه پیشنهاد می‌کند در نشست فوق العاده سران شورای امنیت، با مشارکت آلمان و ایران درباره پارامترهای تشکیل مکانیزم امنیت در منطقه خلیج فارس توافق بدست آید. پوتین هدف از درخواست خود را مشخص کردن و تشریح گام‌ها و اقدامات در راستای جلوگیری از تقابل و وخیم شدن اوضاع در شورای امنیت سازمان ملل خواند و اضافه کرد: حمایت جمعی از اجرای بی‌وقفه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل که پایه حقوقی بین‌المللی برای تحقق برجام بود، بسیار مهم است. وی افزود: بحث در مورد مسئله ایران در شورای امنیت سازمان ملل رو به تنش است و اوضاع هر روز وخیم‌تر می‌شود. وزارت خارجه روسیه نیز بار دیگر چند روز بعد از این درخواست پوتین از آمریکا خواست چنین پیشنهادی را جدی بگیرد اما در نهایت چنین نشد! پوتین و ترامپ در ابتدای مرداد نیز در تماسی تلفنی درباره مسائل گوناگون گفتگو کرده اند. در این باره در گزارش کاخ کرملین آمده است:«در گفتگوی تلفنی پوتین و ترامپ بر اهمیت فراوان پیشنهاد طرف روسی برای برگزاری اجلاس سران پنج عضو دائمی شورای امنیت برای بررسی و مذاکره درخصوص طیف وسیعی از مسائل امنیت بین‌المللی تاکید شد.دو طرف درخصوص اوضاع پیرامون برنامه هسته‌ای ایران گفتگو کردند و طرفین بر لزوم تلاش‌های جمعی برای حفظ ثبات منطقه‌ای و نظام جهانی منع انتشار هسته‌ای تاکید کردند.» پیش از این وقتی در دی ماه 98 نیز تنش میان ایران و آمریکا بالا گرفته بود بار دیگر روسیه خواستار مذاکره میان دو طرف شده بود. در 24 دی 98 سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در کنفرانسی مطبوعاتی گفت:«روسیه در صورت علاقه‌مندی ایران و آمریکا، آماده برقراری گفتگوها بین این دو کشور است. روسیه قصد مداخله در روابط (مسائل) بین ایران و آمریکا را ندارد. از طرف‌های ایرانی و آمریکایی درخواست داریم که خویشتندار باشند.» > شرق هنوز در چنگال غرب! اما درباره اینکه چرا روس‌ها به دنبال ایجاد مذاکره میان ایران و آمریکا هستند و چنین تلاشی را شدت بخشیده‌اند با یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفتگو کردیم. علی بیگدلی به «آفتاب یزد» گفت:«روسیه به دنبال کسب منافع خودش است و تلاش می‌کند از ابزارهایی استفاده کند که مناسبات تیره‌ای که بین مسکو و واشنگتن وجود دارد را تعدیل کند و به نظر می‌رسد آنها گمان می‌کنند از طریق کمک به کاهش تنش میان ایران و آمریکا می‌توانند روابط کرملین و کاخ سفید را مطلوب کنند.» او افزود:«با این حال ترامپ به تلاش‌های روسیه در این باره تا کنون پاسخ مثبتی نداده است چرا که علاوه بر اختلافاتی که میان دو کشور وجود دارد یک بازیگر سوم نیز اهمیت دارد و آن اسرائیل است. در واقع یکی از اصلی‌ترین موانع کاهش تنش میان تهران و واشنگتن به دلیل خصومت میان تهران و تل آویو است، بنابراین اگرچه روسیه تلاش می‌کند با پیشنهاداتی مانند مذاکره مانع از افزایش تنش شود اما پیشنهادهای آنها بر تصمیم کاخ سفید اثری ندارد مگر اینکه ایران بخواهد پیش شرط‌هایی را بپذیرد اما این گزینه نیز بنابر گفته مقامات در تهران شدنی نیست». این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در ادامه افزود:«هرچقدر تنش میان ایران و امریکا بیشتر شود، مسکو تمایل بیشتری برای مذاکره میان طرفین خواهد داشت چرا که آنها نمی‌خواهند چنین تنشی اثر منفی بر منافع مسکو داشته باشد.» بیگدلی در پاسخ به این سوال که اما برخی در ایران گمان می‌کنند با تقویت رابطه با روسیه نیازی به آمریکا نیست، گفت:« بدون غرب امکان برقراری رابطه همه جانبه و پرظرفیت با شرق وجود ندارد بنابراین تفکری که گمان می‌کند می‌توان به کل مصالحه با آمریکا را رد کرد و به شرق توجه کرد در واقع دچار خطا است، شرق خودش همچنان در چنگال قدرت اقتصادی آمریکا قرار دارد، همچنان دلار قدرتمندترین واحد پولی است و سازوکارهایی مانند سوئیفت برای تبادلات مالی تحت قدرت آمریکا است و به همین دلیل مشاهده می‌کنیم حتی بانک‌های روسی و چینی نیز همنوا با تحریم‌های آمریکا تبادلات با ایران را قطع کرده اند!»