ظریف ضعیف عمل کرد؟ دو روایت از یک مصاحبه

احمد زیدآبادی فعال سیاسی در این خصوص نوشت: «عده‌ای پرسش‌های خبرنگار را «مغرضانه» دانسته و عده‌ای دیگر صراحت او را سبب برملا شدن ضعف و ناتوانیِ وزیر خارجه ایران قلمداد کرده‌اند.

آنها که پرسش‌ها را مغرضانه دانسته‌اند، تصورشان از مصاحبه شبیه همان نمایش‌های مضحک و ملال‌انگیزی است که در بعضی رسانه‌های ایران رواج دارد و معمولاً هم آغاز و انجام‌شان این است: لطفاً نظر مبارکتان را در باره سیاست جنایتکارانه آمریکا و موفقیت‌های بی‌سابقه کشورمان در مقابله با آن بیان فرمایید!

اما آن کسانی که مصاحبه را نشانه ناتوانی ظریف توصیف کرده‌اند، استعداد و دانش او از حقوق بین‌الملل را به کلی نادیده گرفته‌اند. مشکل ظریف ناتوانی یا ناآگاهی یا بی‌استعدادی نیست، مشکل او اجبار به دفاع از سیاست‌ها و عملکردهایی است که به نظرم خودش هم آنها را قابل دفاع نمی‌داند!

با چنین وضعی، طبیعی است که او خود را از معرض مصاحبه‌های چالشی دور نگه دارد، اما نمی‌دانم به چه دلیلی تن به مصاحبه با خبرنگار افغان داده است؟ شاید تصورش این بوده که لطف‌الله نجفی‌زاده هم یکی است مانند مصاحبه‌گران صدا و سیما که اگر هم استثنائاً پرسشی چالشی را مطرح کنند با همان نخستین جمله پاسخ، با تمام حرکات سر و صورت و ابرو و چشم و لب و دهان آن را با چنان شدتی تایید کنند و مکفی بدانند که هر که نداند گمان کند دچار لقوه شده‌اند!»

اما در عین حال عباس عبدی در گفت‫وگو با جماران در‫این‫باره می‫گوید: «بنده فرصت نکردم همه مصاحبه را ببینم؛ فقط دو بخش آن را دیدم که یکی در مورد سوریه و دیگری در مورد ولایت فقیه است. بنابر این درباره بخش‌های ندیده نظری ندارم. این دو قسمت به نظرم یک مصاحبه معمولی بود و خبرنگار هم چندان مسلط نیست و البته با ورود مکرر میان سخنان مصاحبه شونده این عدم تسلط را نشان می‌داد پرسش‌های مهم‌تری می‌توانست طرح کند که به دلیل عدم تسلط انجام نداد. البته به نظرم پاسخ های آقای ظریف هم در همان حد گفت و گو، شاید قدری بالاتر از سطح پرسش ها بود و چندان دقیق و دیپلماتیک جواب نمی‌داد. در هر حال، این گفت‫و‫گو چیز عجیب و غریبی نبود. البته دلیل و انگیزه این گفت و گو هم مهم است که اطلاعی از آن ندارم.

وی می افزاید: به نظرم ظریف بهتر از این هم می توانست در مورد قضیه سوریه اظهار نظر کند و در مجموع ضعیف برخورد کرد؛ گرچه خبرنگار ضعیف‫تر از او بود. فارغ از این که درباره سیاست ایران در سوریه چه نظری داشته باشیم سوریه عرصه جنگ میان دو نیروی رسمی و کلاسیک نیست. در طرف مقابل از دهها کشور حضور داشتند این طرف هم همینطور بود. سوریه فقط منطقه جغرافیایی و میدان جنگ بود و بخشی از جنگ که مرتبط با داعش بود فراتر از هدف سوریه است. به علاوه کسی که حضورش در گفت و گو محصول حمله و حضور سربازان بین‌المللی در کشورش است چگونه می‌تواند نسبت به این اتفاق معترض باشد؟ می‌توان نسبت به اصل سیاست ایران در سوریه معترض بود ولی این جز آن حداقل برای مصاحبه کننده محل اعتراض نباید باشد مگر این که صرفا برای توضیح پرسیده باشد.

عبدی می گوید: نباید فکر کنیم که وظیفه آنها این است که فقط از سیاست‫هایی که قبول دارند دفاع کنند و چیزهایی از حکومتشان که قبول ندارند را رد کنند. آنان بصورت پیش‌فرض پذیرفته‌اند که نماینده حکومت در برابر جهان باشند. از همه موارد باید دفاع کنند. البته توانایی در نوع دفاع کردن بحث دیگری است. آنان می‌توانند وزیر خارجه نشوند ولی اگر شدند آش با جاش. این چالشی است که همه وزرای خارجه با آن مواجه هستند. شاید وزرای دیگر کمتر با این مساله مواجه باشند. مساله این است که شدت و ضعف این چالش چقدر است. یعنی کمیت و کیفیت چیزی که قبول ندارند چگونه است؟ ولی در هر حال وزیر خارجه است و پذیرفته و وظیفه دارد که از کل کشور از جمله سیاست خارجی آن دفاع کند و اگر نمی خواهد نباید این پست را بپذیرد. به نظرم آقای ظریف در شرایطی این وظیفه را عهده‌دار است که بیشترین شکاف مورد نظر وجود دارد. یعنی نسبت به قبلی‌ها باید از چیزهای بیشتری دفاع کند که اصلا قبول ندارد. خوب در این موارد باید زیرکانه پاسخ دهد که در مواردی دور از انتظار نشان داده است.»