ادامه جاه‌طلبي‌هاي اردوغان

آرمان ملی: در روزهايي که از سويي اتحاد اعراب و اسرائيل درباره صلح ابراهيم مطرح است و امارات و بحرين و مراکش بدان پيوسته‌اند و از سويي ديگر ساير کشورهاي عربي مانند سودان و عمان از آن استقبال مي‌کنند و جذابيت اين صلح براي عربستان‌سعودي نيز آن‌قدر هست که آسمانش را به روي پروازهاي اسرائيلي باز مي‌کند و حتي خبرهايي از ديدارهاي پنهاني نتانياهو و بن‌سلمان منتشر مي‌شود و البته اختلاف‌نظرهايي هم بين بن‌سلمان و ملک‌سلمان بر سر اين موضوع به وجود مي‌آيد؛ دراين ميان کشورهايي هستند که برخلاف جو مثبت دوستي اعراب و اسرائيل و اظهارات سازمان ملل و اروپا به‌شدت از اين صلح انتقاد کرده و آن را خلاف و خيانت به اسلام و البته فلسطينيان مي‌دانستند. يکي از آنها ايران است کما اينکه مقامات کشورمان دراين‌باره هشدارهايي نيز به امارات داده‌اند و اينکه مسئوليت هرگونه ناامني بعد از اين صلح را اين کشور مي‌دانند. در اين ميان نيز ورود زيردريايي به خليج‌فارس نيز مزيدبرعلت شده تا تنش‌ها افزون يابد. از سويي ديگر اما ترکيه و اردوغان بودند که از اين صلح به هيچ عنوان استقبال نمي‌کنند. اردوغان نيز در اين راستا پشت تهران بود و اين صلح را مشکوک و خيانت به فلسطين مي‌دانست. البته دليل روابط تيره ترکيه و اسرائيل به زمان جنگ سال 2008 در غزه به‌خصوص پس از حادثه سال 2010 موسوم به «کشتي مرمره» (که در آن نيروهاي اسرائيلي به فعالان ترکي که براي شکستن محاصره سعي در رسيدن به نوار غزه داشتند، حمله کردند) نيز مرتبط است. ترکيه و رژيم صهيونيستي طي سال‌هاي اخير با وجود حفظ روابط گسترده تجاري، در بعد ديپلماتيک و سياسي مناسبات پرتنشي را طي کردند که در نهايت سال 2018 منجر به اخراج سفراي هر دو شد. اما در اين ماه‌هاي اخير اتفاقات ديگري هم رخ داد که اساسا به نظر مي‌آيد مسير جديدي را هم بر سرراه ترکيه و اسرائيل قرار داده است. جنگ جمهوري آذربايجان و ارمنستان بر سر قره‌باغ شايد يکي از دلايل اين مسير است. جنگ قره‌باغ اساسا باعث نزديکي اردوغان و حمايت تمام‌قد ترکيه از آذربايجان شد؛ امري که طبيعي هم به نظر مي‌آمد. اما از طرفي ديگر، اسرائيل و آذربايجان هم به يکديگر نزديک‌تر از هميشه شدند. اين دو از خيلي سال‌ها پيش از قره‌باغ نيز همواره رابطه سياسي امنيتي داشتند. مهم‌ترين خريدار انرژي آذربايجان، اسرائيل است. اسرائيل 40درصد نفت خود را از جمهوري آذربايجان تهيه مي‌کند. از سويي، رژيم‌صهيونيستي نيز ميلياردها دلار تسليحات به آذربايجان داده و جنگ‌افزارهاي امروز آذربايجان بيشتر اسرائيلي است. آنچه باعث پيروزي آذربايجان نيز شد همين جنگ‌افزارهايش بود و اين شايد آغاز اظهارات اخير اردوغان در مورد تمايلش به عادي‌سازي روابط با اسرائيل و دست دوستي اردوغان به سمت نتانياهو باشد.

اردوغان در آخرين اظهاراتش البته ضمن تاکيد دوباره بر اينکه نمي‌توانيم سياست اسرائيل در قبال فلسطين را بپذيريم اما تاکيد مي‌کند که اميدواريم روابط خود با اسرائيل را به سطح بهتري برسانيم و ما خواهان اين رابطه بهتر هستيم. البته که از قرار معلوم اقداماتي عملي هم در اين راستا در شرف اتفاق است؛ از جمله مهم‌ترين آن اين است که ترکيه قصد دارد سفير جديدي را براي اعزام به اسرائيل تعيين کند. انتظار مي‌رود سفير احتمالي افوک اولوتاش، رئيس مرکز تحقيقات استراتژيک در وزارت امور خارجه ترکيه باشد. وي به زبان عبري مسلط بوده و دانش‌آموخته دانشگاه عبري در اورشليم است. از سوي ديگر، يک مشاور ارشد رئيس‌جمهوري ترکيه نيز به خبرنگاران گفته بود که گفت‌وگوهايي ميان آنکارا و تل‌آويو براي بازگردان روابط دو کشور به روال عادي تا مارس آينده در حال انجام است. در هر صورت همين الان هم تصميم ترکيه در اعزام سفير به اسرائيل و ازسرگيري رابطه دوستانه با اسرائيل براي بسياري جاي سوال دارد هرچند بسياري جنس اين رابطه را متفاوت با آنچه در صلح ابراهيم اتفاق افتاده مي‌دانند اما اکنون برقراري اين رابطه آن هم در ميان وقايع و داستان‌هايي که درباره صلح ابراهيم مي‌گذرد چه نشانه‌هايي مي‌تواند داشته باشد و آيا بايد آن را ضد ايران توصيف کرد.

ترکيه و ايران

علي بيگدلي، کارشناس مسائل بين‌الملل دراين‌باره به «آرمان ملي» مي‌گويد: دراين‌باره چند بحث قابل بررسي است؛ نخست اينکه ترکيه در رقابت با ايران تمايل دارد از طرق مختلف نفوذ تهران را در سوريه و عراق و... منطقه بکاهد از همين رو است که امروز بدش نمي‌آيد تا ما را دور بزند. از سويي ترکيه پيش از اين تلاش داشت تا در تحريم‌هاي کشورهاي عربي عليه قطر اين کشور را به سمت خود جذب کند، امروز در کنار اينکه قطر اعلام کرده مي‌خواهد به عربستان نزديک شده و روابط بد خود را بهبود دهد، ترکيه هم به سمت عربستان گرايش پيدا کرده و اخيرا پادشاه عربستان از سوي اردوغان برادرخوانده شده است. نزديکي ترکيه به عربستان و ساير کشورهاي عرب طبيعتا مواضع امروز او به اسرائيل را نرم‌تر هم مي‌کند. قطعا برگشت ترکيه به سمت اعراب با اين وضع مورد انتقاد شديد ماست، اردوغان به فکر همسويي با اعراب است که ممکن است اين موضوع همسويي با عرب منجربه اختلافات جديدي شود. اين کارشناس ادامه مي‌دهد: ايران و ترکيه بيشترين حجم تبادل انرژي را با هم داشتند اما اکنون ترکيه با روسيه اين تبادلات را انجام مي‌دهد و از سويي ايران نتوانست موضوع انتقال نفت صلح را به دليل تحريم‌ها به سرانجام برساند و ترکيه خود را نسبت به گذشته درمورد انرژي بي‌نيازتر به ايران مي‌داند. اينها نيز از ساير دلايل اين جدايي است. بيگدلي خاطرنشان مي‌کنـــد: استراتژي‌هاي منطـــقه در حـــال تغيير است. از همين روست که ما بايد تصميمات قاطع و محاسبه‌گرايانه‌تري بگيريم. اگر دقت بيشتري کنيم دشمــنان قــدرت مانور در اطراف ما نخواهند داشت .