نوستالژی کودکانه سینمای ایران؛ از «شهر موشها» تا «کلاه قرمزی»

به گزارش نامه، روزنامه ابتکار نوشت:

اگر بخواهیم فهرستی از نوستالژیک‌ترین آثار سینمای سه دهه اخیر ایران تهیه‌ کنیم بدون شک فیلم‌های عصر طلایی سینمای کودک و نوجوان جای مهمی در این فهرست دارند. چه‌کسی می‌تواند شهر موش‌ها، گلنار، دزد عروسک‌ها، کلاه قرمزی، الو الو من جوجوام، بچه‌های آسمان و چندین فیلم خاطره‌انگیز دیگر را در میان محبوب‌ترین فیلم‌های سینمای ایران قرار ندهد؟این روز‌ها بسیاری از سینماگران، مسئولان و البته مخاطبان سینمای ایران، حسرت روز‌های طلایی سینمای کودک را می‌خورند؛ سال‌هایی که سالن‌های سینما پر از کودکان و نوجوان می‌شد و والدین هم بدون دغدغه در کنار فرزندانشان به تماشای فیلم‌ها می‌نشستند.

چندی مانده به برگزاری دوره بیست و هفتم جشنواره کودک، چند فیلم‌ خاطره‌انگیز سینمای کودک و نوجوان ایران را مرور می‌کنیم؛ فیلم‌هایی که حداقل چند صحنه از آن‌ها در ذهن بسیاری از کودکان و نوجوانان دیروز و جوانان امروز حک شده است.

دهه شصت
شهر موش‌ها:اوایل دهه 60، تلویزیون ساخت یک مجموعه را که قرار بود بچه‌ها را برای رفتن به مدرسه ترغیب کند، به مرضیه برومند سفارش داد و او سری نخست مجموعه عروسکی”مدرسه موش‌ها" را ساخت. این مجموعه‌ی فانتزی آنقدر مورد توجه قرار گرفت که برومند بخش دوم آن را هم جلوی دوربین برد و چندسالی را مهمان جعبه جادویی بود.محبوبیت”مدرسه موش‌ها"، برومند را ترغیب کرد که فیلم سینمایی”شهر موش‌ها" را به کارگردانی محمدعلی طالبی و کارگردانی عروسکی خودش بسازد.آنطور که در گزارش‌های منتشر شده در فضای مجازی دیده می‌شود، تولید”شهر موش‌ها" یک میلیون و 200 هزار تومان هزینه داشت اما توانست در سال 1364 به فروش 10 میلیون تومانی دست یافته و پس از‌”عقاب‌ها" در جایگاه دوم فروش سال قرار بگیرد.

گلنار:فیلم سینمایی”گلنار" به کارگردانی کامبوزیا پرتوی از نخستین فیلم‌های جشنواره کودک بود که اگرچه در این جشنواره مورد توجه قرار نگرفت اما در سال‌های بعد مدام از تلویزیون پخش شد و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت."گلنار" که چندسال پس از”شهر موش‌ها" ساخته شده بود، توانست بار دیگر کودکان را همراه با والدین‌شان راهی سینماها کند و فروش بسیار خوب 16 میلیون تومانی داشته باشد. این فیلم در سال 67 پرفروش‌ترین فیلم سال شد.شهلا ریاحی، محرم بسیم، اکبر دودکار، غزل شاکری و... در”گلنار" ایفای نقش کرده بودند.

پاتال و آرزو‌های کوچک:"پاتال و آرزوهای کوچک" یکی از نخستین فیلم‌های مسعود کرامتی است که در پنجمین جشنواره کودک جایزه‌ای کسب نکرد اما فروش خوبی را در گیشه تجربه کرد.فیلمنامه این فیلم را رضا کیانیان و مهدی سجاده‌چی نوشته بودند و ساخت آن در سال 68 حدود 6 میلیون تومان هزینه برداشت.”پاتال و آرزوهای کوچک" توانست در گیشه با استقبال مخاطبان روبرو شده و با بلیت متوسط 15 تومان، یازده (یا سیزده) میلیون تومان فروش داشته باشد. این فیلم جزو پرفروش‌ترین فیلم‌های سال 69 سینمای ایران جای گرفت."پاتال و آرزو‌های کوچک" در سال 89 و پس از 20 سال، مجددا در طرح ویژه ماه مبارک رمضان به‌صورت تک‌سانس در سه سالن سینمای تهران روی پرده رفت و نهایتا توانست فروش موفق 20 میلیون تومانی داشته باشد.رضا کیانیان از بازیگران این فیلم بود و تدوین‌اش را رسول ملاقلی‌پور انجام داده بود.

دزد عروسک‌ها:بدون شک”دزد عروسک‌ها" با آن ترانه معروف”آهای آهای ننه، من گشنمه" را باید یکی از ماندگارترین فیلم‌های سینمای کودک ایران دانست که هنوز هم درصورت نمایش، طرفداران زیادی دارد اما در هرصورت این فیلم نتوانست در پنجمین جشنواره کودک جایزه‌ای را دریافت کند.اکبر عبدی، آزیتا حاجیان، مهراوه شریفی‌نیا، ابراهیم آبادی و فرهنگ مهر‌پرور از جمله بازیگران این فیلم بودند که محمدرضا هنرمند آن را در سال 68 کارگردانی کرده بود. همچنین کارگردانی بخش‌های انیمیشنی”دزد عروسک‌ها" را شهریار بحرانی برعهده داشت.این فیلم در سال 69 توانست فروشی 24 میلیون تومانی را در اکران سینماها به‌دست بیاورد و عنوان پرفروش‌ترین فیلم سال را از آن خود کند.

دهه هفتاد
مدرسه پیرمردها:کسی فکر نمی‌کرد پیرمرد‌های خانه سالمندان بتوانند دست‌مایه یکی از نوستالژیک‌ترین فیلم‌های کودک و نوجوان سینمای ایران قرار بگیرند.نگاه طنزآمیز مرحوم علی سجادی‌حسینی در”مدرسه پیرمردها" باعث شد که این فیلم به یک اثر جذاب و دیدنی برای مخاطبان کودک و نوجوان تبدیل شود که داستان پسربچه قصه را در میان پیرمرد‌های خانه سالمندان دنبال می‌کردند.بازی جذاب اکبر عبدی در نقش آشپزِخانه سالمندان و همچنین ایفای نقش سعید پورصمیمی، مهدی فتحی، گوهر خیراندیش، رضا بنفشه‌خواه، اکبر دودکار، جعفر بزرگی و... در کنار وی باعث شد که این فیلم فروش قابل قبول 11 میلیون تومانی‌ داشته باشد."مدرسه پیرمرد‌ها" با حضور در هفتمین جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوان توانست فیلم نخست هیات داوران کودک ونوجوان لقب بگیرد.

شهر دست بچه‌ها:"شهر دست بچه‌ها" فیلمی با میانگین سنی بازیگران زیر 7 سال بود! این فیلم که اسماعیل براری کارگردانی‌اش کرده بود برای کودکان سن 5 - 6 سال ساخته و به گفته‌ کارگردانش یکی از تخصصی‌ترین فیلم‌های کودک در ایران محسوب می‌شود.در”شهر دست بچه‌ها" که محصول سال 1370 است، برای نخستین بار در سینمای ایران از تکنیک پرده آبی استفاده شد. مجید قناد، زنده‌یاد فاطمه طاهری و زنده‌یاد نعمت‌اله گرجی از جمله بازیگران این فیلم سینمایی بودند که در هشتمین دوره جشنواره فیلم‌‌های کودکان و نوجوانان شرکت داده شده بود.

الو الو من جوجوام:مرضیه برومند که تجربه خیلی خوبی را در ساخت برنامه‌های کودکان کسب کرده بود و مجموعه‌‌های موفق تلویزیونی و عروسکی”مدرسه موش‌ها" و”خونه مادربزرگه" را جلوی دوربین برده بود، این بار سراغ”الو الو من جوجوام" رفت و یکی از جذاب‌ترین فیلم‌های سینمایی کودکان و نوجوانان دهه 70 را ساخت.بازیگران شاخصی مانند مهدی هاشمی، مهتاب نصیرپور، رقیه چهره‌آزاد، کیومرث ملک‌مطیعی، جهانگیر فروهر، مهری ودادیان، ارژنگ امیرفضلی، مریم سعادت و... در”الو الو من جوجوام" ایفای نقش کرده بودند. این فیلم در سال 1373 با فروش 30 میلیونی‌اش در رتبه ششم جدول فروش سال قرار گرفت.

کلاه قرمزی و پسرخاله:ایرج طهماسب و حمید جبلی پس از آنکه عروسک محبوب‌شان حضور بسیار موفقی در تلویزیون داشت، آن را در قالب‌”کلاه قرمزی و پسرخاله" به‌ سینما آوردند. آن زمان مجموعه تلویزیونی”صندوق پست" به همراه کلاه‌قرمزی و آقای مجری از برنامه‌های محبوب کودکان بود.همکاری ایرج طهماسب، حمید جبلی و فاطمه معتمدآریا باعث شد”کلاه قرمزی و پسرخاله" با استقبال بی‌سابقه روبرو شده و در سال 73 با میانگین قیمت بلیت 80 تومانی در تهران، 172 میلیون تومان فروش کند. این فیلم سینمایی همچنان به‌عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین فیلم‌های سینمای ایران شناخته می‌شود.زوج طهماسب و جبلی یک دهه بعد”کلاه قرمزی و سروناز" و دو دهه بعد”کلاه قرمزی و بچه ننه" را ساختند که هرکدام از آن‌ها جزو پرفروش‌ترین فیلم‌های زمان اکران خود بودند.نکته جالب توجه در ساخت”کلاه قرمزی و پسرخاله" همکاری همایون اسعدیان، کارگردان موفق این روز‌های سینمای ایران به‌عنوان یکی از فیلمنامه‌نویسان پروژه با جبلی و طهماسب بود.