تاثیر پهپادهای ایران بر جنگ روسیه در اوکراین

جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، اوایل ماه جاری میلادی مدعی شد که روسیه قصد دارد صد‌ها پهپاد از ایران بگیرد و طی چند هفته آموزش با آن‌ها را آغاز خواهد کرد.

اگرچه مقامات ایرانی فروش پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین را رد کرده اند، اما همچنان مقامات غربی به این امر اصرار دارند و تحلیلگران هم درباره پیامد‌های آن گمانه زنی‌هایی را مطرح می‌کنند. در همین زمینه، پایگاه تحلیلی آمریکایی «دیلی بیست»، به این موضوع پرداخته است که پهپاد‌های ایرانی چه دستاوردی برای روسیه خواهد داشت.

همانطور که پنتاگون و مقامات ایالات متحده از همکاری کشور‌هایی مانند روسیه، ونزوئلا، ایران، کره شمالی و دیگران وحشت دارند، ماهیت این توافق بسیار بیشتر به فرصت طلبی ایران و ناامیدی روسیه مربوط است تا شروع یک تعامل بزرگ میان دو کشور.

برنامه پهپادی روسیه ضعیف است و صنعت پهپادی این کشور در تلاش است تا تجهیزات از دست رفته اش را جایگزین کند. اسرائیل، شریک سنتی روسیه در حوزه پهپادی، تلاش می‌کند تا فاصله خودش را از دو طرف درگیر در جنگ حفظ کند. با توجه به اینکه بعید است تولیدکنندگان پهپاد همسو با ایالات متحده، مانند ترکیه، به روسیه پهپاد بفروشند، تنها ایران است که صنعت بومی ساخت پهپاد دارد، به دنبال فروش آن است و در مورد واکنش‌های سیاسی آمریکا نگرانی ندارد.

انتقال صد‌ها هواپیمای بدون سرنشین نگران کننده است، اما انواع پهپاد‌های ارسالی اهمیت زیادی دارد.

ایران ده‌ها نوع مختلف پهپاد تولید می‌کند، از پهپاد‌های کوچک کامیکازه (انتحاری) گرفته تا سکو‌های حمله گسترده. بررسی اجمالی نیرو‌های مسلح ایران توسط آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا در سال ۲۰۱۹ اشاره می‌کند که صنعت پهپادی، سریع‌ترین برنامه در حال پیشرفت ایران در توانمندی‌های هوایی است و پهپاد‌های آن‌ها می‌توانند در زمینه‌های جاسوسی، شناسایی و نظارت، شلیک مهمات، یا حمله انتحاری به کار گرفته شوند. اخیراً، ایرانی‌ها توانایی پرتاب پهپاد از شناور‌های سطحی را به نمایش گذاشتند که دامنه حمله آن‌ها را افزایش می‌دهد.

بیانیه سالیوان نکاتی را در مورد نوع پهپاد‌هایی که ایران ممکن است ارائه کند مطرح کرد. مقامات آمریکایی ادعا می‌کنند که ایران در ماه ژوئن، شاهد-۱۹۱ و شاهد-۱۲۹ را برای یک هیئت روسی به نمایش گذاشت.

برخلاف پهپاد‌های ساده کامیکاز ایران که به هدف خود می‌رسند و منفجر می‌شوند، شاهد ۱۹۱ و ۱۲۹ قادر به شناسایی دوربرد (ISR) و شلیک مهمات هستند که مورد دوم شبیه پهپاد آمریکایی «ام کیو ۱- پردیتور» (MQ-۱ Predator) است.

در حالی که بدترین سناریو برای اوکراین این است که ایران توانمندترین پهپاد‌های خود را به صورت انبوه به روسیه منتقل کند، احتمال بیشتری وجود دارد که تهران بخواهد جدیدترین سامانه‌های خود را حفظ کند و به جای آن پلتفرم‌های مصرفی‌تر را ارسال کند.

به طور خاص، در بیانیه ایالات متحده ذکر شده است که برخی از پهپادها، مانند آن‌هایی که ایران برای حوثی‌ها در یمن فراهم می‌کند، قابلیت حمل سلاح دارند. حوثی‌ها از پهپاد‌های ارائه شده توسط ایران برای حمله به اهداف نظامی در یمن، تلاش برای ترور رهبران مخالفان در مراسم عمومی و حمله به تاسیسات نفتی عربستان سعودی استفاده فوق العاده‌ای کرده اند. به گفته سازمان ملل، سامانه‌های اصلی مورد استفاده حوثی‌ها از خانواده‌های ابابیل و صماد هستند که هر دو دارای نسخه‌های دارای توانایی شناسایی دوربرد و نوع کامیکازه هستند، اما به اندازه شاهد-۱۹۱ و ۱۲۹ توانمند نیستند که می‌توانند مأموریت‌های شناسایی دوربرد و شلیک مهمات را انجام دهند و برای استفاده مجدد به پایگاه برگردند. اگر ایران قبلاً سامانه‌های ارزان‌تر را در مقادیر زیاد تولید کرده تا آن‌ها را به حوثی‌ها عرضه کند، در این صورت فروش تعداد زیادی از آن‌ها به همراه تعداد کمتری شاهد ۱۹۱ و ۱۲۹ برای تهران دشوار یا خطرناک نخواهد بود.

سوال مهم این است که آیا تمایل روسیه به خرید پهپاد‌های ایران نشان دهنده کمبود تولید پهپاد‌های بومی این کشور است؟ کلید پیشروی روسیه تا کنون توپخانه بوده است و هواپیما‌های بدون سرنشین با قابلیت تهاجمی دوربرد به روسیه اجازه می‌دهد تا تعیین هدف و آتش توپخانه را در لحظه تصحیح کند. بر اساس برخی تخمین ها، روسیه ده‌ها پهپاد شناسایی دوربرد خود مانند «اورلان ۱۰» را از دست داده است. در عین حال، پهپاد‌های ایرانی در برابر سامانه‌های ضدهوایی اوکراینی نفوذ ناپذیرتر از پهپادی روسی نیستند و این سوال را ایجاد می‌شود که چقدر بیشتر از اورلان‌هایی که زمانی به کار گرفته می‌شدند، دوام خواهند داشت.

این امکان هم وجود دارد که پهپاد‌ها گزینه‌های حمله دوربرد روسیه را تکمیل کنند تا سلاح‌های بزرگ‌تر خود را مؤثرتر کند. حوثی‌ها اغلب ادعا می‌کنند که از پهپاد‌های خود در هماهنگی با موشک‌ها استفاده می‌کنند تا احتمالاً دفاع هوایی عربستان سعودی را سردرگم کنند. به نظر می‌رسد تولید پهپاد کامیکازه خود روسیه محدود است و برد کافی برای حمله به اهداف در عمق اوکراین را ندارند. پهپاد‌های کامیکازه می‌توانند برای پدافند هوایی محاصره شده اوکراین مشکل ساز شوند، به ویژه هنگامی که از خط مقدم عبور کنند.

در مجموع، اوکراین حق دارد از این که روسیه می‌تواند پهپاد‌های بیشتری را از خارج تهیه کند نگران باشد، اما درباره میزان آسیب تاکتیکی که می توانند ایجاد کنند محدودیتی وجود دارد و احتمالاً از نظر استراتژیک تفاوت چندانی ایجاد نخواهد کرد.

اما اگر ایران شروع به انتقال پهپاد‌های پیشرفته‌تر کند، به قاچاق قطعاتی که روسیه نیاز دارد کمک کند، یا اینکه برای فروش سایر تسلیحات بلااستفاده خود مانند موشک‌ها مذاکره کند، وضعیت غیرقابل پیش بینی خواهد شد.

منبع: پارسینه