علت انفجار پیجرهای حزب الله؛ پای حمله سایبری در میان بوده یا نفوذ امنیتی؟/ آیا «بمب های متحرک» در دست نیروهای حزب الله بوده است؟

بعد از حادثه انفجار پیجرها در لبنان، بسیاری از رسانه ها به علت این واقعه و ابعاد آن پرداختند. الجزیره قطر در گزارشی که به تازگی نوشته به این مساله پرداخته است.

خلاصه این گزارش که به قلم «شادی عبدالحافظ» است، توسط گروه ترجمه خبرفوری ترجمه و در زیر ارائه می گردد.

آیا پیجرهای حزب الله «بمب های متحرک» بوده اند؟

در یک رویداد ناگهانی و غیرمنتظره صدها تن از اعضای حزب الله در روز سه‌شنبه بر اثر انفجار دستگاه‌های ارتباطی بی‌سیم (پیجر) مجروح یا شهید شدند. این حادثه چند هزار مجروح داشت و تا کنون، 9 نفر نیز جان خود را از دست داده اند.

اطلاعات دریافتی حاکی از این است که این دستگاه های ارتباطی (پیجرها)، آخرین مدلی بودند که حزب الله در چند ماه گذشته به لبنان وارد کرده است. یک منبع امنیتی مخصوص، ضمن تایید این خبر به الجزیره گفته که حزب الله 5 ماه پیش محموله ای از پیجرها را دریافت کرده است. این اطلاعات با آنچه وال استریت ژورنال گزارش داده، مطابقت دارد.

اگرچه اسرائیل تا این لحظه به طور رسمی مسئولیت عملیات انفجار پیجرها را نپذیرفته، اما با توجه به اظهارات سران ارتش اشغالگر مبنی بر لزوم تشدید تنش در شمال اسرائیل، مشخص می شود که این اقدام کار اسرائیل و نهادهای این رژیم بوده است.

با این حال، در مورد ماهیت عملیات اخیر اتفاق نظر وجود ندارد. انفجار پیجرها چگونه رخ داده است؟ آیا این دستگاه ها هک شده اند یا از قبل، مواد منفجره در آنها کار گذاشته شده است؟ به عبارت بهتر، آیا این حادثه تروریستی ماهیتی سایبری داشته یا یک نفوذ اطلاعاتی – امنیتی بوده است؟

برای پاسخ به سؤالات فوق ابتدا باید با ماهیت دستگاه پیجر آشنا شویم

پیجر چیست و چه قابلیت هایی دارد؟

پیجر یک دستگاه بی ‌سیم کوچک است که پیام ‌های تلفنی مختلفی را دریافت می ‌کند. این دستگاه ها پیام دریافت می کنند، اما نمی توانند پاسخی ارسال کنند. رایج‌ترین نوع ارسال پیام برای این دستگاه ها، ارسال پیام های متنی محدود است.

اهمیت پیجرها برای حزب الله در چند نکته اساسی نهفته است: نصب ساده، برد عالی و عدم اتصال به اینترنت. این دستگاه ها به فرکانس های رادیویی متکی هستند که می توانند مسافت های طولانی را طی کنند و نسبت به سیگنال های سلولی به طور موثرتری به ساختمان ها نفوذ کنند.

پیجرها می توانند شهرها، مناطق یا حتی کل کشور را پوشش دهند. آنها همچنین در مناطق دورافتاده، کوهستانی یا پناهگاه های زیرزمینی به خوبی کار می کنند و در شرایط آب و هوایی سخت نیز با قدرت عمل می کنند و به همین دلیل، برای اهداف نظامی ایده آل هستند.

پیجرها همچنین از سیگنال‌های رادیویی ساده ای استفاده می ‌کنند و احتمال شناسایی یا رهگیری آنها نسبت به سیگنال ‌های تلفن همراه کمتر است. این دستگاه ها داده‌ ها را به‌ طور مداوم منتقل می‌ کنند و رهگیری نمی شوند و به همین علت، می ‌توان آن‌ ها را در عملیات های مخفی به کار برد.

مهمتر از همه اینکه، پیجرها به اینترنت متصل نمی شوند و عملکرد بسیار محدودی در مقایسه با تلفن های هوشمند مدرن دارند که این امر، خطر هک، حملات سایبری یا نظارت را کاهش می دهد.

دلایلی که نشان می دهد حادثه پیجرها یک نفوذ اطلاعاتی بوده است

برخی دلایل نشان می ‌دهند که این دستگاه‌ها قبل از خروج از انبار شرکت سازنده یا تامین‌کننده، آلوده شده و آماده انفجار بوده اند. به گفته کارشناسان، با تایید خبر دریافت محموله ای از پیجرها توسط حزب الله، احتمال آلوده شدن دستگاه ها قبل از ورود به لبنان بسیار بالا است.

باتری های پیجرها دارای پتانسیل انفجار بالایی هستند و اگر مقدار کمی مواد منفجره داخل آنها تعبیه شود و کسی که کد دستگاه ها را در اختیار داشته باشد، این مواد را فعال کند، یک انفجار رخ می دهد. یک منبع امنیتی به الجزیره گفته که در پیجرهای منفجر شده کمتر از 20 گرم مواد منفجره تعبیه شده بود.

پایگاه خبری تلگراف نیز به نقل از یک کارشناس امنیت سایبری گفته که آنچه در لبنان رخ داده احتمالاً یک حمله سایبری نبوده است.

همزمان، ادوارد اسنودن، کارشناس امنیت سایبری که مدتی پیش از ایالات متحده فرار کرد و پیش از این، برای سیا نیز کار می کرده، در پستی در شبکه X در مورد حادثه اخیر در لبنان اظهار نظر کرد و گفت که علت این واقعه کارگذاشتن مواد منفجره بوده است نه عملیات هک. اسنودن تأیید کرد که اگر انفجار مربوط به انفجار باتری ها به دلیل هک بود، تعداد زیادی از انفجارهای کوچک و ناموفق رخ می داد اما انفجار اخیر قوی و گسترده بود که به معنای دقت بیشتر در انفجار است و این دقیقا چیزی است که با هک نمی توان به آن دست یافت و حتما حاصل یک «تله انفجاری» بوده است.

در همین مورد، دیوید کندی، تحلیلگر اطلاعاتی سابق در آژانس امنیت ملی ایالات متحده، به سی ان ان گفته که بر اساس ویدئوهای به اشتراک گذاشته شده در فضای مجازی، به نظر می رسد " انفجارهای رخ داده بزرگتر از آن باشند که از یک عملیات هک مستقیم و از راه دور حاصل شده باشند." وی افزود که نظریه دوم (یعنی تله انفجاری) را قابل قبول تر می داند. این تحلیلگر معتقد است واقعه انفجار پیجرها عملیاتی اساساً هوشمند بوده است و احتمالا، دستگاه ها در مرحله ساخت و سپس عرضه دستکاری شده اند.

دلایلی که نشان می دهد حادثه پیجرها یک نفوذ سایبری بوده است

با وجود دلایل فوق، باید در نظر داشت که برخی دلایل نیز سایبری بودن واقعه پیجرها را نشان می دهد. برای مثال، پیجرها معمولاً از طریق سیگنال های رادیوییِ رمزگذاری نشده برای دریافت پیام ها استفاده می کنند و اغلب به یک برج مخابراتی متصل اند و اگر هکرها بتوانند روی این موج ها سوار شده یا به برج مخابراتی نفوذ کنند می توانند به همه دستگاه ها نفوذ کنند.

همچنین، هکرها از طریق نفوذ در سیستم انتقال پیام پیجرها می ‌توانند پیام‌هایی را جعل کنند و یا مثلا، سیلی از پیام‌ ها را به پیجرها بفرستند و باعث اختلال در عملکرد دستگاه ها شوند. علاوه بر این، هکرها با ارسال بیش از حد پیام می توانند حافظه دستگاه را بیش از حد پر کنند که این اتفاق می تواند باعث اختلال در عملکرد دستگاه یا حتی سوختن آن شود.

بنابراین، امکان هک وجود دارد اما این امر فقط به لحاظ تئوریک ممکن است و به لحاظ عملی بسیار بعید است. لازم به ذکر است که پیجرها از یک گیرنده، یک صفحه نمایش کوچک و مدارهای اصلی پردازش سیگنال تشکیل شده اند که به این معنی است که فاقد اجزای فیزیکی چشمگیر و بزرگی هستند که می توانند باعث انفجار دستگاه ها شود. نسخه ‌های استاندارد پیجرها حاوی باتری‌ های لیتیوم یونی نیستند و حتی اگر از باتری ‌های لیتیوم یونی در نسخه‌ های جدیدتر استفاده شده باشد، باز باید توجه داشت که این باتری ‌ها دارای  ایمنی داخلی از جمله مدارهای حفاظت حرارتی هستند که کار را برای هکر دشوار می‌ کند.

البته برخی معتقدند هکرها از طریق سیستم «فرار حرارتی» می توانند پیجر را هک کنند، به این معنا که به نحوی باتری را بیش از حد گرم کنند تا منفجر شود. فرار حرارتی زمانی اتفاق می ‌افتد که افزایش دمای یک سیستم فیزیکی منجر به تغییر در وضعیت آن سیستم شده و این تغییر وضعیت و عملکرد نیز به انفجار بینجامد.

برخی کارشناسان معتقدند باتری ‌های لیتیومی می ‌توانند (از طریق هک) بیش از حدِ ظرفیت شارژ شوند. هکرها می توانند با دستکاری در سیستم امنیتی دستگاه، سیگنال‌ های نادرستی ارسال کنند که شارژر پیجر را فریب دهد تا بیش از ظرفیت خود، برق دریافت کند که این امر باعث افزایش سریع دمای باتری می شود و ممکن است فرآیند «فرار حرارتی» رخ دهد.

نتیجه گیری

در پایان باید گفت که برآوردهای کارشناسان (بر اساس اطلاعات دریافتی) حاکی از آن است که احتمال نفوذ اطلاعاتی بیشتر از حمله سایبری است و احتمالا دستگاه ها از قبل آلوده شده اند؛ اگرچه احتمال حمله سایبری هم صفر نیست. با این حال، فرقی در نتیجه نمی کند. تشدید درگیری ها میان حزب الله و اسرائیل آشکاراست و احتمالا درگیری ها به سطوحی متفاوت انتقال خواهند یافت.

منبع: خبر فوری