گزارش ایندیپندنت عربی درباره سه مسیر ایران در قبال ترامپ

هدی رئوف استادیار علوم سیاسی و نویسنده مصری متخصص در امور ایران و منطقه در یادداشتی با عنوان «ایران و سه مسیر/ ترامپ دنبال توافقی جامع تر و قدرتمند تر است» در نسخه عربی روزنامه ایندیپندنت چاپ لندن نوشت: با پیگیری چارچوب روابط آمریکا و ایران و تلاش های سیاسی کنونی احتمالا به این دو نکته می رسیم: اول این که دونالد ترامپ تلاش خواهد کرد به توافقی قدرتمندتر و جامع تر دست یابد که فقط شامل موضوع هسته ای ایران نباشد و رفتار منطقه ای تهران، حمایت آن از شبه نظامیان و احتمالا سامانه موشک های بالستیک و پهپادها را نیز شامل شود.

اما نکته دوم؛ به نظر می رسد زمان دستیابی تهران و واشنگتن به توافق نزدیک شده است زیرا تلاش های سیاسی و دیپلماتیک و فشارها درباره موضوع هسته ای ایران تشدید شده است. با این که تهران اعلام کرده است مخالف مذاکره با دونالد ترامپ تحت فشار است اما درباره موضوع هسته ای خود سه مسیر موازی را در پیش گرفته است.

مسیر اول مکاتبات علنی با دولت آمریکا، مسیر دوم گفتگو با چین و روسیه و مسیر سوم مذاکره با قدرت های اروپایی است.

مسیر اول پاسخ ایران به نامه دونالد ترامپ خطاب به رهبر ایران بود. آیت الله خامنه ای در پاسخ به این نامه مذاکره با رئیس جمهور آمریکا را رد و اعلام کرد این نامه فریب افکار عمومی است. «توقّعات جدیدی را مطرح می‌کنند که این توقّعات جدید از طرف ایران قطعاً برآورده نخواهد شد؛ [مثلاً] راجع به امکان دفاعی کشور، راجع به توانایی‌های بین‌المللی کشور، که فلان کار را نکنید، فلان کس را نبینید، فلان جا نروید، فلان چیز را تولید نکنید، برد موشکتان از آن فلان قدر بیشتر نباشد! مگر کسی می‌تواند این‌ها را قبول کند؟ مذاکره برای این چیزها است.»

می توان این گونه تفسیر کرد که هدف ترامپ از اعلام علنی ارسال نامه پیش از رسیدن آن به دست ایران، تمایل به این مسئله بود که واشنگتن را حامی دیپلماسی نشان دهد و توپ مذاکره را در زمین ایران بیندازد.

لاوروف وزیر خارجه روسیه -که احتمالا کشورش نقش میانجی گر را بین واشنگتن و تهران ایفا می کند زیرا در حال آرام سازی دو کشور و آماده کردن فضا برای مذاکره است- گفت «آمریکایی ها می خواهند توافق جدید با یک سری شروط سیاسی همراه باشد. اصرار آنان این است که باید سازوکاری وجود داشته باشد که بشود اطمینان پیدا کرد ایران از گروه های مستقر در عراق، لبنان، سوریه و هر کجای دیگر حمایت نمی کند. به نظر من این اصرار به جایی نخواهد رسید.»

براین اساس در مسیر نشاندن ایران و واشنگتن دور میز مذاکره چالش هایی وجود دارد زیرا ایران تلاش خواهد کرد این موضوع را جا بیندازد که سامانه موشک های بالستیک و پهپادها خط قرمزند و نباید به آن ها ورود شود این درحالی است که ترامپ دنبال توافق جامع تر و قدرتمندتر است.

معضل دیگر این است که تهران نمی خواهد تحت فشار مذاکره کند. تهران براساس منطق صبر راهبردی مقابل دولت جو بایدن امروز و فردا کرد و قصد نداشت در مدت زمان ریاست جمهوری او توافقنامه ای امضا کند. هم اکنون مسئله این است که ایران نمی خواهد در شرایطی که به نظر می رسد در موضع ضعف قرار دارد، مذاکره کند زیرا باید امتیازات زیادی بدهد.

ایران می داند که مقابل ترامپ باید قوی ظاهر شود تا بتواند با شروط بهتری مذاکره کند. ایران می داند که این شیوه مذاکره ترامپ با کسانی است که آنان را قوی نبیند حال دوستان ایالات متحده باشند یا دشمنانش.

پاسخ ایران به سیاست اعمال فشار ترامپ را این گونه می توان تفسیر کرد که ایران معتقد است اگر در شرایطی به مذاکره تن دهد که طرف مقابل بیشترین میزان فشار را اعمال می کند، آنگاه از موضع پایین وارد مذاکره خواهد شد و به هیچ نتیجه ای نخواهد رسید.

این موضع‌گیری ناشی از لجبازی یا آرمان گرایی نیست بلکه ناشی از تجربه است. باید به طرف مقابل ثابت کنیم سیاست اعمال فشار بی تاثیر است تا بتوانیم از موضع برابر دور میز مذاکره بنشینیم. شاید در حال حاضر ایران نیاز دارد بفهمد دولت ترامپ دنبال چه نوع توافقی است.

اما درباره مسیری که به روسیه و چین ختم می شود، باید گفت روسیه برای میانجی گری میان واشنگتن و تهران اعلام آمادگی کرد. لاوروف بر کمک مسکو برای احیای توافق تاریخی که ایران سال ۲۰۱۵ امضا کرد [برجام]، تاکید کرد. این اظهارنظر در آستانه برگزاری نشست مقامات ایران، روسیه و چین در کشور چین مطرح شد که پس از رزمایش های مشترک دریایی سه کشور برگزار شد.

اما چین اعلام کرد در پکن میزبان نشستی در سطح معاونان وزیران خارجه روسیه و ایران است تا برنامه هسته ای ایران را بررسی کند. این نشست در زمانی برگزار شد که ایران با بررسی چندباره برنامه هسته ای خود مواجه است که به غنی سازی اورانیوم گسترش یافته است.

اما مسیر سوم مذاکره با کشورهای اروپایی است. عباس عراقچی وزیر خارجه ایران تاکید کرد کانالی برای ارتباط با سه کشور اروپایی ایجاد شده است، ایران با رافائل گروسی و آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری می کند و ایده جدیدی برای حل موضوعات مطرح شده است.

عراقچی گفت اروپایی ها در دور قبلی نقش میانجی گری را خوب ایفا کردند و هم اکنون نیز می توانند این نقش را ایفا کنند. گفتگو با اروپایی ها ادامه دارد و به موازات آن رایزنی های تنگاتنگ با روسیه و چین نیز ادامه دارد.

ایران قصد دارد با ترامپ به توافق برسد اما توافق مدنظر این کشور توافقی مشابه توافق سال ۲۰۱۵ است که به پرونده هسته ای محدود می شود و به رفتار منطقه ای یا موشک های بالستیک ایران ورود نمی کند. با این حال پیش از هر چیز ایالات متحده باید تحریم ها را بردارد تا تهران احساس کند از موضع برابر و بدون هیچ گونه فشار و تهدید وارد گفتگوی مستقیم شده است.

منبع: خبرآنلاین