رفت‌وآمدهای معنادار به مسکو | نقش روسیه در مذاکرات ایران و آمریکا چیست؟
هیثم بن طارق السعید، سلطان عمان برای گفت‌و‌گو با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه عازم مسکو شد. این سفر می‌تواند با مذاکرات ایران و آمریکا که با میانجیگری عمان برگزار می‌شود هم ارتباط معناداری داشته باشد.
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با سرعتی فراتر از تصور تحلیلگران پیش می‌رود و دور سوم آن، شنبه آینده در مسقط برگزار خواهد شد. برخی دلیل این پیشرفت سریع را عدم حضور اروپایی‌ها و روسیه در گفت‌و‌گو‌های جاری تلقی می‌کنند. از طرف دیگر شاهد سفر‌ها و رایزنی‌های مقامات ایرانی و آمریکایی با طرف روسی هستیم. ملاقات‌هایی که نشان می‌دهد، جای روسیه در رایزنی‌های جاری چندان هم خالی نیست. خاصه اگر تلاش و اصرار روسیه به ایفای نقش میانجی بین ایران و آمریکا – به خصوص بعد از روی کار آمدن ترامپ – در نظر داشته باشیم.
قبل از دور نخست مذاکرات عمان، ویتکاف نماینده ویژه ترامپ به روسیه رفته بود و بعد از آن هم عباس عراقچی سفری به مسکو داشت. حتی وزیر خارجه روسیه در نشست خبری مشترک خود با سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران تاکید کرد: «ما آماده کمک، وساطت و ایفای هر نقشی هستیم که از دیدگاه ایران کمک‌کننده به نظر برسد و برای آمریکا هم قابل پذیرش باشد.»
گفتنی است، سلطان هیثم بن طارق پادشاه عمان نیز امروز به مسکو رفت و قرار است که با ولادیمیر پوتین دیدار کند.
منفعت روسیه در چیست؟
در جامعه ایران و به واسطه تجارب تاریخی گوناگون نسبت به روسیه، بدبینی و بی‌اعتمادی زیاد است. نگرانی روسیه از نزدیک ایران به غرب و کاهش روابطش با ایران نیز این گمانه را تقویت می‌کند که منفعت روسیه در ادامه دار شدن این وضعیت و باقی ماندن تنش‌ها بین ایران و آمریکا است.
از طرف دیگر، اما روسیه همچون آمریکا بابت پیشرفت‌های هسته‌ای ایران نگران است و تمایل ندارد که ایران در این عرصه بیش از این پیش برود و به توان ساخت سلاح هسته‌ای دست یابد. ضمن اینکه افزایش تنش‌های بین ایران و آمریکا و بروز درگیری احتمالی در خاورمیانه، منافع روسیه را نیز به خطر خواهد انداخت. از این رو به نظر می‌رسد که این کشور در حصول توافق بین ایران و آمریکا نیز منافع قابل توجهی دارد.
روسیه همان کشور ثالث است؟
از رفت و آمد مقامات ایرانی و آمریکا به روسیه و گمانه‌هایی که درباره نقش این کشور در روند مذاکرات جاری اینطور استنباط می‌شود که نه تنها روس‌ها در این مذاکرات غایب نیستند، بلکه حضور جدی هم دارند! حتی گفته می‌شود که این کشور احتمالا همان کشور ثالثی است که ایران قبول می‌کند ذخایر اورانیوم خود را به آنجا بفرستد. در این راستا روزنامه گاردین نوشته: «روسیه می‌تواند نقش کلیدی در توافق بر سر آینده برنامه هسته‌ای ایران ایفا کند، به طوری که مسکو نه تنها به عنوان یک مقصد احتمالی برای ذخایر اورانیوم غنی شده ایران، بلکه به عنوان یک داور احتمالی در مورد نقض توافق نیز مطرح شده است.»
گاردین به نقل از محمد امرسی، عضو هیئت مشاوران مرکز ویلسون، یک اتاق فکر در واشنگتن درباره ارائه تضمین‌ها به ایران، نوشته: «در مورد تضمین‌ها، ایران معتقد است که تنها توافق امن، معاهده‌ای است که توسط کنگره آمریکا امضا شود، اما به عراقچی گفته شد که با توجه به قدرت افکار عمومی طرفدار اسرائیل در آنجا، مشخص نیست که آیا ترامپ می‌تواند چنین توافقی را از طریق کنگره به تصویب برساند یا خیر.
گزینه دیگر این است که آمریکا موافقت کند در صورت خروج واشنگتن از توافق، خسارات تهران را جبران کند. ایرانی‌ها قبلاً ایده جریمه مالی را مطرح کرده بودند، اما سازوکار اجرایی در غیاب یک معاهده همچنان مشکل‌ساز است. گزینه سوم در صورت نقض توافق از سوی آمریکا این است که به روسیه اختیار داده شود تا ذخایر اورانیوم غنی شده تحویل داده شده را به تهران بازگرداند و اطمینان حاصل شود که ایران به دلیل عدم انطباق مجازات نخواهد شد.»
چرخش‌های معنادار
این تصور از نقش آفرینی روسیه، اما صرفا در نشریات غربی دیده نمی‌شود و برخی تحلیلگران داخلی نیز نگاه مشابهی دارند. مثلا احمد زیدآبدی در کانال تلگرامی خود نوشته: «در مذکرات ایران و آمریکا به نظرم روس‌ها نقش پررنگی دارند. بدون دخالت آنها بعید بود مذاکرات رم پیشرفت کند.»
وی معرفی روسیه به عنوان دشمن توافق ایران و آمریکا را در این مقطع زمانی غیرواقع‌بینانه خوانده و نوشته: «آنچه رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از آن به عنوان "روح رم" یاد کرده است، به نظرم اشاره‌اش به همکاری روس‌ها برای نجات مذاکرات باشد. اینکه تمامی حامیان توافق با ایران در دولت ترامپ بخصوص جی. دی. ونس و استیو ویتکاف به نوعی از مواضع پوتین در جنگ اوکراین حمایت می‌کنند، اصلاً تصادفی نیست. آنها با این مواضع‌شان، کمک پوتین به پیشرفت مذاکره با ایران را طلب می‌کنند.»
زیدآبادی در ادامه نوشته: «چرخش سیاسی برخی روسوفیل‌های نشان‌دار وطنی از مخالفت سرسختانه با مذاکره و توافق با آمریکا تا استقبال‌شان از سفر ویتکاف به تهران هم می‌تواند نشانۀ دیگری در این ارزیابی باشد.»
منبع: رویداد 24
دیدگاه تان را بنویسید