کاهش بیش از ۲ کیلو وزن در ماه قدغن/ بحران چاقی و کم تحرکی در نسل جدید

به گزارش نامه نیوز، حسین دلشاد، فوق تخصص غدد، تصریح کرد: تشخیص چاقی بر اساس اندازه گیری شاخص یا نمایه توده بدنی است که اصطلاحاً BMI نامیده می‌شود. وی ادامه داد: هر کسی که به علت چاقی و اضافه وزن مراجعه کرد باید این شاخص اندازه‌گیری شود که از تقسیم وزن با واحد کیلوگرم به قد فرد با واحد متر مربع به دست می‌آید که اگر حاصل این کسر در افراد طبیعی بین 20 تا 25 است، از 25 تا 30 به عنوان اضافه وزن تلقی می‌شود و از 30 به بالا چاقی اطلاق می‌شود. وی افزود: چاقی یک سری علل شامل محیطی و ژنتیکی دارد اما در یک مفهوم چاقی زمانی ایجاد می‌شود که انرژی کسب شده از انرژی مصرف شده بیشتر باشد یعنی فقدان تعادل در بدن ایجاد می‌شود که این انرژی اضافی تجمع پیدا می‌کند و موجب چاقی می‌شود. دلشاد خاطرنشان کرد: بسیار ساده انگارانه است که چاقی را تنها معلول این عامل بدانیم بلکه عوامل مختلف محیطی و ژنتیکی مختلف در کنار یکدیگر فردی را که زمینه ژنتیکی برای چاق شدن داشته باشد. بر اثر کم تحرکی یا پرخوری یا به قولی زندگی ماشینی مبتلا به چاقی شود. امکان ایجاد بیماری‌های متابولیک مانند دیابت به علت چاقی این فوق تخصص غدد تصریح کرد: خود این چاقی عاملی برای بسیاری از بیماری‌ها تلقی می‌شود از جمله بیماری‌های متابولیک که یکی از این بیماری‌ها دیابت است که شیوع آن در دنیا در یکی دو دهه اخیر در کنار چاقی زیاد شده است به عبارت دیگر چاقی اضافه شده است که به دنبال آن دیابت را افزایش می‌دهد. دلشاد تأکید کرد: چاره چاقی این است که زندگی ماشینی را به یک زندگی سنتی و قبلی تبدیل کنیم، وقتی فردی را برای چاقی مورد بررسی قرار می‌دهیم در مرحله اول باید دید این فرد چاق است یا خیر، در مرحله بعدی شدت چاقی در وی مشخص شود، در مرحله سوم عوامل خطرزا را در وی مشخص کنیم و در مرحله چهارم برنامه درمانی مناسب با وضعیت و شرایط بیمار تدوین کنیم چرا که یک برنامه کلی نمی‌توانید برای کل افراد چاق در نظر بگیریم. وی گفت: برای مثال هسته اولیه درمان چاقی این است که شیوه زندگی تغییر کند و از نظر فیزیکی فعالیت بیشتری داشته باشیم، رژیم‌های غذایی را رعایت کنیم و از خوردن مواد غذایی پرکالری مانند فست فود و غیره خودداری کنیم. این فوق تخصص غدد افزود: روش درمان چاقی هر فرد چاق با توجه به شرایط جسمی و علل چاقی متفاوت است ممکن است فردی از نظر جسمی بیمار باشد برای مثال نارسایی قلبی داشته باشد، مشکلات عدیده دیگر را دارد که فعالیت فیزیکی برای وی مانند یک فرد سالم ممکن نیست بنابراین هر بیمار مبتلا به چاقی یک پروتکل درمانی مختص به خود را دارد، رژیم غذایی نیز به همین شکل است و بر اساس شرایط بیمار رژیم غذایی باید توسط متخصص تغذیه یا کارشناس تغذیه برای بیمار تدوین شود. دلشاد خاطرنشان کرد: بنابراین فعالیت فیزیکی و رژیم غذایی بر اساس شرایط خاص آن بیمار اولین قدم برای درمان افزایش وزن و چاقی خواهد بود حال اگر با این تمهیدات به مدت 3 تا 6 ماه نتوانستیم وزن بیمار را به اندازه دلخواه کم کنیم در این شرایط به دارو متوسل می‌شویم. فقط 2 یا 3 داروی چاقی تایید شده هستند وی گفت: داروهای برای درمان چاقی بسیار محدود هستند یعنی خیلی از داروهایی که وارد بازار شدند به علت عوارض جانبی عمده روی اندام‌های مخلتف بدن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا حذف شده‌اند در حال حاضر دو یا سه نوع دارو بیشتر برای درمان چاقی نداریم که تایید شده سازمان غذا و داروی آمریکا باشد و بنابراین دستمان خیلی تنگ است از نظر داروهایی که می خواهیم برای چاقی تجویز کنیم ولی در کل با داروهای موجود می توانیم یک مقدار به بیمار کمک کنیم. این فوق تخصص غدد تأکید کرد: در نهایت اگر بیماری به رژیم غذایی مناسب و فعالیت ورزشی که برای بیمار تجویز شده است و داروهای تجویز شده پاسخ نداد و وزنش کاهش نیافت و نتوانستیم وزن بیمار کاهش دهیم به نحوی که به طور مداوم علیرغم به کار گرفتن همه این تمهیدات نمای توده بدن بالاتر از27 یا 30 توام با یک سری ریسک فاکتور مانند دیابت و فشار خون داشته باشد یا اینکه نمایه و شاخص توده بدنی بالاتر از 40 باشد از جراحی استفاده می‌کنیم. دلشاد خاطرنشان کرد: حتی اگر بیمار هیچکدام از این ریسک فاکتورها را نداشته باشد که تقریباً غیر محتمل است چرا که افراد دارای شاخص توده بدنی بالای 4 حتماً یک یا دو ریسک فاکتور ذکر شده را دارد در این موارد معمولاً توصیه به درمان چاقی از طریق جراحی می‌کنیم که یا با باندهای معده یا برش معده و کوچک کردن معده و سایر روش ها که به عنوان جراحی باریاتریک برای اصلاح چاقی و برخی از افراد ممکن است داشته باشد. داروهای لاغری در بهترین حالت 10 تا 15 درصد از وزن می‌کاهند وی گفت: هر کدام از این روش‌ها و درمان‌ها درصدی موفقیت آمیز و تاثیرگذار است یعنی رژیم غذایی و فعالیت بدنی حدود 3 تا 5 درصد، داروهای لاغری به شرط تأثیر حداکثری بین 10 تا 15 درصد می‌توانند وزن را کاهش دهند یعنی اگر ما رژیم غذایی و فعالیت بدنی خوبی داشته باشیم این داروها در نهایت تا 20 درصد می‌توانند از وزن بکاهند. این فوق تخصص غدد تصریح کرد: جراحی حدود 30 تا 35 درصد می تواند وزن بیمار را کاهش دهد حتی در کسانی که کاندیدای عمل جراحی هستند باید رژیم غذایی و فعالیت بدنی را رعایت کند بنابراین تمام این تمهیدات را در کنار یکدیگر قرار دهیم. وی گفت: 30 تا 35 درصد کاهش وزن خواهیم داشت اما توجه داشته باشیم احتیاج نیست وزن فردی را که دارای 50 کیلو اضافه وزن است تا 50 کیلوگرم کاهش دهیم در بیماران چاق هدف این است که از بروز بیماری‌های متابولیک و عوارض دیابت جلوگیری کنیم. پیشگیری از عوارض چاقی با کاهش 10 درصدی وزن دلشاد گفت: مطالعات نشان داده است که اگر 10 درصد وزن بیمار را کم کنیم می‌توانیم جلوی بسیاری از عوارض مزاحم چاقی را از بین ببریم، اگر فردی 100 کیلوگرم وزن دارد وزن طبیعی وی باید 60 کیلو باشد نیازی نیست شما 40 کیلوگرم کاهش وزن در وی ایجاد کنید 10 کیلو کاهش وزن ایجاد کنید از ابتلای وی به دیابت، فشار خون و بیماری‌های سرطان و افزایش چربی و ... پیشگیری کرده اید. وی تصریح کرد: عمده مشکل پزشکان ، بازگشت چاقی پس از قطع درمان است چرا که ابتدا 3تا 6 ماه رژیم غذایی و فعالیت ورزشی را رعایت می‌کنند، دارو را نیز رعایت می‌کنند و 3 تا 6 ماه وزن خوبی دارند ولی پس از آن زمان این قضیه کمرنگ تر می‌شود،بیمار خسته می‌‌شود. پیگیر درمانش نیست و چاقی باز می‌گردد بنابراین هر برنامه شامل رژیم غذایی، دارو درمانی یا جراحی که بر روی فرد ایجاد می‌شود باید برای مدت طولانی ادامه داشته باشد. این فوق تخصص غدد افزود: بنابراین حفظ وزن کم شده خیلی مهمتر از آن است که وزن اولیه بیمار را کم کنیم یعنی کاهش وزن اولیه بیمار بسیار راحت تر از حفظ وزن کاهش یافته بیمار در طولانی مدت است. در طولانی مدت نشان داده شده است افرادی که تحت عمل جراحی لاغری قرار گرفته‌اند در قیاس با افرادی که تحت عمل جراحی لاغری قرار نگرفته‌اند در طی 10 سال به طور قابل توجهی مرگ و میر کمتری داشته‌اند. دلشاد افزود: عوامل ژنتیکی که باعث حفظ تعادل انرژی و وزن بدن در حد متناسب می‌شود بسیار پیچیده هستند یعنی آن قدر مواد شیمیایی در مغز، هیپوتالاموس، هسته‌های خاکستری و کورتکس های مغز همراه با رفلکس‌های عصبی بسیار پیچیده در مغز وجود دارند که باعث تنظیم شدن مرکز سیری و گرسنگی ما شود تا به اندازه کافی بخوریم و به اندازه کافی متابولیسم بدن انرژی اضافه را بسوزاند که در ظاهر بسیار ساده است ولی در باطن خیلی پیچیده است. وی گفت: به خاطر پیچیدگی علت چاقی و مکانیسم‌های علت چاقی ما نمی‌توانیم یک درمان مناسبی برای بیماران چاق داشته باشیم و شاید در بسیاری موارد موفقیت آمیز نباشد ولی این صحبت‌ نباید ناامید کننده باشد چرا که رژیم غذایی و فعالیت‌های ورزشی دو رکن اصلی پیشگیری اضافه وزن و چاقی هستند. افراد عادی رژیم غذایی را با فعالیت بدنی هماهنگ کنند این فوق تخصص غدد توصیه کرد: افرادی که چاق نیستند برای اینکه دچار اضافه وزن نشوند رژیم غذایی خود را با فعالیت بدنی خود به اندازه کافی هماهنگ کنند. این فعالیت فیزیکی به این معنا نیست که افراد هر روزه ورزش کند؛ زندگی افراد ماشینی شده است که این ماشینی شدن زندگی را برای انسان‌ها تسهیل کرده است اما اگر بتوانیم مقداری برنامه زندگی را طوری تنظیم کنیم که حداقل روزی یک ساعت پیاده روی داشته باشیم مشکلی نخواهیم داشت. دلشاد خاطرنشان کرد: برای مثال هر روزه با ماشین شخصی یا تاکسی تا محل کار نرویم و گاهی تا محل کار پیاده روی کنیم یا دو ایستگاه زودتر از خودرو پیاده شده و باقیمانده مسیر را پای پیاده ادامه دهیم، و به خصوص بچه ها که امروزه در منزل سوار سرویس می‌شوند و در مدرسه از ماشین پیاده می‌شوند. این خیلی نامناسب است چرا که چاقی در کودکان در حال افزایش است که خطر بیشتری را ایجاد می‌کند. ضرورت پرهیز کودکان از بی تحرکی و زندگی ماشینی وی گفت: بنابراین در حال حاضر باید به کودکانمان عادت دهیم از بی تحرکی و زندگی ماشینی پرهیز کنند ولی متأسفانه به علت کمبود فضای ورزشی و مشکلات حمل و نقل تا مدرسه، آپارتمان نشینی، رواج بازیهای تلویزیونی و رایانه‌ای، تماشای تلویزیون و فیلم‌های تلویزیونی و سریال‌ها باعث شده است تا کودکان فعالیت جسمی مناسبی نداشته باشند و متأسفانه زنگ‌های ورزش نیز تنها این عنوان را یدک می‌کشند و بیشتر زنگ تفریح و خنده و تعطیلی است. فوق تخصص غدد تصریح کرد: شدت کاهش وزن با رژیم‌های غذایی یا فعالیت‌های بدنی باید طوری باشد که وزن به طور ایده‌آل هرماه 1 یا 2 کیلوگرم کاهش داشته باشد تا بیمار دچار مشکل نشود، اگر فردی بیش از 2 کیلوگرم کاهش وزن در طول 1 ماه داشته باشد این ممکن است مشکلات جدی برای بیمار ایجاد کند بنابراین ما توصیه نمی‌کنیم بیماری در کمتر از یک یا دو ماه 8 تا 10 کیلو کاهش وزن داشته باشد چرا که لزومی ندارد. حداکثر 2 کیلو کاهش وزن در ماه مجاز است دلشاد تأکید کرد: درمان چاقی مناسب درمانی است که در نهایت 2 کیلوگرم در ماه از وزن فرد بکاهد، از طرف دیگر اگر درمانی نتوانست در طول یک ماه این حداقل 1 کیلوگرم کاهش وزن را در پی داشته باشد روش درمانی شکست خورده است و باید دید مشکل کجاست. وی گفت: اما در ورزشکاران برای اینکه زمان کوتاه است و ورزشکار می‌خواهد وزن را کم کند و به وزن ایده‌آلی برسند و در گروه خاصی جای بگیرد مشکل پیدا می‌کنند و با فشار روبرو هستند. این فوق تخصص غدد گفت: در افراد بالغ بالای 18 سال نمایه توده بدن برای همه یکسان است یعنی فرقی نمی‌کند چه قدی دارید چون وزنتان ثابت است پس BMI یا شاخص توده بدنی شما بین 20 تا 25 باید باشد که طبیعی است. توده بدنی سالمندان و ورزشکاران دلشاد افزود: شاخص توده بدن در دو مورد محدودیت دارد؛ اول در افراد ورزشکار توده بدنشان از عضله تشکیل شده است، و چاقی به این معنا است که چربی بدن بیشتر از حد مشخص است، در آقایان اگر بیش از 22 درصد وزن بدن از بافت چربی تشکیل شده باشد گفته می‌شود این فرد چاق است و در خانم‌ها اگر بیش از 32 درصد وزن بدن چربی باشد گفته می‌شود این فرد چاق است. این فوق تخصص غدد خاطرنشان کرد: در ورزشکاران قد ثابت است و وزنشان به علت توده عضلانی افزایش می‌یابد و BMI یا شاخص توده بدنی آنها از 25 بالاتر می‌رود اما این ورزشکاران چاق نیستند. وی افزود: محدودیت دوم در خصوص سالمندان است چرا که در این افراد عضلات تحلیل می‌روند بر خلاف ورزشکاران، بنابراین توده عضلانی کاهش پیدا می‌کند و ممکن است توده چربی افزایش پیدا کند و وزن افزایش نیابد، وزن که تغییر نکند BMIیا شاخص توده بدنی فرد را سالم و معمولی نشان می‌دهد؛ ممکن است یک فرد سالمند چاق باشد ولی BMI 23 باشد که در این موارد باید به تجمع موضعی چربی دقت کنیم. چاقی شکمی یا مرکزی خطر دیابت و بیماری قلبی بیشتری دارد دلشاد خاطرنشان کرد: یکی از مکان‌هایی که چربی تجمع پیدا می‌کند و باعث ایجاد نوعی خاص از چاقی می‌شود احشای شکم است که به آن چاقی شکمی یا چاقی مرکزی گفته می‌شود که این چاقی شکمی ممکن است با BMI طبیعی همراه باشد و همین چاقی مرکزی بیشتر با بیماری‌های متابولیک مانند دیابت و بیماری‌های قلب وعروق درگیر می‌شوند. این فوق تخصص غدد گفت: می‌توان چربی را با وسایل و تجهیزات بسیار گرانقیمت مانند MRI، سیتی اسکن و سنجش تراکم استخوان اندازه گرفت ولی معمولاً از این روش‌ها استفاده نمی‌شود چون باید از روشی برای تشخیص چاقی استفاده کرد که ارزان و در دسترس همگان باشد که این مقدار قد و وزن است و همگان می‌توانند از آن استفاده کنند.

منبع: فارس