سودجویی به نام معاینه بیمار؟

به گزارش نامه نیوز، روزنامه همشهری در ادامه آورده است: چند روزی است که این موضوع به بحثی پرحاشیه تبدیل شده؛ عده‌ای این کار پزشکان را غیرقانونی می‌دانند و گروهی هم از آن دفاع می‌کنند. به هر حال واقعیت این است که در مطب برخی پزشکان تنها برای یک نگاه گاهی حتی چند ثانیه‌ای، پول یک ویزیت کامل گرفته می‌شود، تنها برای اینکه بیمار بشنود: «چیزی نیست، مشکلی ندارید!» همه ما حتما تجربه کرده‌ایم یا دست‌کم شنیده‌ایم که پزشک پس از یک معاینه ساده، فهرستی از آزمایش‌ها را نسخه می‌کند، منهای اینکه نوشتن انبوه آزمایش‌ها چقدر ضروری است، بعد از صرف وقت و البته هزینه بسیار، برای دیدن نتیجه آنها و اعلام نظر هم ویزیت دوباره دریافت می‌شود. سلامتی برای همه آنقدر مهم هست که آنهایی که دستشان به دهنشان می‌رسد، در چنین مواقعی بی‌هیچ اعتراضی هزینه ویزیت اضافه را بدهند اما کم هم نیستند بیمارانی که وقتی سر و کارشان به دارو و دکتر می‌افتد باید برای پرداخت حتی پول ویزیت چندبار حساب و کتاب کنند. «چهار ‌ماه قبل وقت گرفتم و امروز پدرم را از یزد برای معاینه به تهران آورده‌ام. با اینکه پزشک برای هر بیمار 10 دقیقه کمتر وقت می‌گذارد اما حدود دو ساعت منتظر نشسته‌ام. تعجب می‌کنم چطور مریض‌ها معاینه می‌شوند، چون برای بیمار وقتی گذاشته نمی‌شود. مگر نمی‌گویند که پزشک بابت معاینه هر بیمار باید حداقل 20 دقیقه وقت بگذارد؟» اینها را همراه یک مریض می‌گوید. در کدام بیمارستان؟ چه فرقی می‌کند؟! چنین حرف‌هایی را در بسیاری از مطب‌ها و مراکز درمانی می‌توان شنید. البته اگر بخواهیم نگاهی به نیمه دیگر لیوان بکنیم، باید از پزشک‌هایی بگوییم که هرگز بابت دیدن چند آزمایش ساده، پولی از بیمار نمی‌گیرند. در مطب یک پزشک جراح در تهران که البته شهرتی هم دارد، بیماران زیادی نشسته‌اند که یا مبتلا به سرطان هستند یا مشکوک به آن. همراه هر کدامشان تعداد زیادی نتیجه آزمایش یا تصویربرداری‌هایی است که انجام داده‌اند. خانم جوانی که مضطرب هم هست، آنقدر حوصله دارد که به سؤالی درباره ویزیت دوم جواب بدهد. او می‌گوید: «این دکتر بابت ملاحظه نتایج آزمایش‌ها از بیماران وجهی دریافت نمی‌کند. با اینکه برای هر بیمار بابت دیدن نتایج آزمایش‌ها وقت کافی هم می‌گذارد. تا حالا سه پزشک عوض کرده‌ام چون پزشک‌های قبلی شرح درستی از بیماری من نمی‌پرسیدند و تمام ویزیت هم 10 دقیقه نمی‌شد اما این پزشک هم وقت می‌گذارد و هم برای نتایج آزمایش‌ها پولی نمی‌گیرد.» اما نتایج مشاهدات خبرنگار همشهری از چند مطب در تهران و صحبت با مردم نشان می‌دهد که پزشکان کمتری در این دسته هستند، اما آیا این عمل قانونی است و آیا در این زمینه دستورالعملی وجود دارد؟ دکتر علیرضا اولیایی‌منش، مدیرکل دفتر ارزیابی فناوری تدوین استاندارد و تعرفه سلامت وزارت بهداشت می‌گوید: «هیچ بخشنامه جدیدی درباره دریافت ویزیت مجدد پزشکان صادر نشده است.» وی ادامه می‌دهد: «بخشنامه وزارت بهداشت در این مورد مربوط به سال 79 و از طرف معاون درمان و دبیر شورای عالی بیمه خدمات درمانی وقت است که بر اساس آن صرفاً برای دیدن نتیجه آزمایش‌ها و رادیوگرافی نباید ویزیت جداگانه‌ای از بیمار دریافت ‌شود. بر این اساس ویزیت مطب، شامل خدماتی است که توسط پزشک در مطب یا به‌طور سرپایی در درمانگاه یا اتاق معاینه یا در بیمارستان انجام می‌شود. چنانچه پزشک برای ملاحظه نتیجه آزمایش‌ها و رادیوگرافی، حداقل بیمار را مورد ارزیابی، معاینه یا درمان مختصر قرار دهد، برای دریافت ویزیت مجاز است ولی اگر فقط نتیجه آزمایش‌ها و رادیوگرافی را بدون معاینه مجدد بیمار اعلام کند، حق دریافت ویزیت مجدد ندارد.» شاید بر اساس همین بخشنامه‌ای که دکتر اولیایی از آن نام می‌برد، وزیر بهداشت اعلام کرده که پزشکان نباید برای دیدن آزمایش، ویزیت بگیرند. دکتر هاشمی هم می‌گوید: «چنانچه نسخه یا آزمایشی نوشته شده و خدمت به بیمار تمام نشده، باید بدون هزینه خدمت‌رسانی انجام شود.» اخلاق پزشکی؛ کلید ماجرا اما نکته اینجاست که حتی اگر بخشنامه‌ای هم نزدیک به 14 سال قبل تصویب شده‌ رعایت شود، اگر پزشکی بخواهد ویزیت دوباره از بیمار بگیرد، با یک معاینه صوری و چند توصیه کلی می‌تواند مدعی شود که دوباره طبابت کرده و بیمار هم باید ویزیت پزشکان دوباره بدهد. از اینجا پای وجدان و اخلاق پزشکی به میان می‌آید؛ همان گوهری که در بسیاری از پزشکان ایرانی هست و البته در عده‌ بسیاری هم نیست. با این همه اما نباید این موضوع را هم از یاد برد که طبابت حرفه پزشک است و او هم باید بابت کاری که می‌کند، مزدی بگیرد. اما حد وسط این دو دیدگاه کجاست؟ دکتر احسان شمسی گوشکی، مدیر اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به همشهری می‌گوید: «ابتدا باید دید سیاستگذاران و تصمیم‌گیران نظام سلامت، چه تعریفی از ویزیت ارائه می‌دهند. ضمن اینکه این را هم نباید فراموش کنیم که بسیاری از بیماری‌ها برای درمان مطلوب، بیش از یک بار مراجعه به پزشک را می‌طلبد و ویزیت بیمار به پیگیری نیاز دارد. مثلاً برای یک جراحی پزشک به دفعات بیمار را می‌بیند و بابت زمانی که برای بیمار صرف می‌کند، قطعاً باید وجه دریافت کند. واقعیت این است که اگر بگوییم هیچ پزشکی نباید از بیماری بابت نشان دادن آزمایش و اعلام نظر پول بگیرد، منطقی نیست، چون سختگیری در این مورد ممکن است منجر به این شود که عده از پزشکان پیگیری‌های بعد از ویزیت اول را انجام ندهند یا به دقت انجام ندهند. به اعتقاد من حد وسط این است که میزان پرداخت از جیب مردم در ویزیت دوم نسبت به ویزیت اول، پایین‌تر باشد.» علیرضا پارساپور، دکتری اخلاق پزشکی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران هم به همشهری می‌گوید: «این موضوع محل مناقشه و اختلاف شده است. بنابراین، بهتر است که پاسخ آن را سازمان نظام پزشکی بدهد. ماهیت برخی بیماری‌ها این است که بیمار باید چندین دفعه به پزشک مراجعه کند. در چنین شرایطی پزشک متعهد است که برای بیمار در هر بار مراجعه وقت کافی بگذارد و بر اساس تعرفه‌های تعیین‌شده حق ویزیت هم دریافت کند. بر اساس اخلاق پزشکی، پزشکان متعهد هستند‌ که برای درمان بیمار با دقت نظر و وقت کافی بیمار را معاینه کنند تا بتوانند به تشخیص کامل برسند تا درمان نتیجه‌بخش باشد، حال اگر پزشکی به هر دلیل برای بیمار وقت نگذارد و به معاینه کوتاه بیمار بپردازد، قطعاً تصمیم اشتباه برای درمان خواهد گرفت و این مسأله از نظر اخلاق پزشکی قابل قبول نیست.» دکتر بابک قرائی مقدم، متخصص مغز و اعصاب هم با تاکید بر اینکه جامعه پزشکی ایران، جامعه منصفی است، در این‌باره توضیح می‌دهد: «به هر حال ‌بخشنامه وزارت بهداشت در این‌باره شفاف است. در عین حال به‌نظر می‌رسد که این مسأله باید ریشه‌یابی شود و در این میان نباید نه حق مردم و نه حق پزشکان نباید تضییع شود.» پاسخ سازمان نظام پزشکی رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران در پاسخ به اینکه آیا دریافت ویزیت مجدد برای مشاهده جواب آزمایش و انواع تصویربرداری‌ها، قانونی است؟ می‌گوید: «اگر ویزیت دوم راه اصلی درمان را روشن کند، هزینه ویزیت مجدد باید پرداخت شود و منع قانونی ندارد، اما اگر صرفاً بیمار به منشی پزشک مراجعه کند و آزمایش را نشان دهد، در اینجا نباید ویزیت مجدد داده شود. ممکن است بیمار برای بار دوم به پزشک مراجعه کند و به تشخیص جدیدی بر اساس آزمایش‌هایش برسد. در این زمان دریافت ویزیت منعی ندارد. دکتر علیرضا زالی با اشاره به اینکه "این موضوع در کتاب تعرفه‌گذاری ارزش نسبی خدمات هم دیده شده"، توضیح می‌دهد: «مشکلات ما در این مورد به تقسیم‌بندی ناقص ویزیت برمی‌گردد، چراکه ویزیت مجدد، قابل تعریف است. مسلماً وقتی همراه بیمار می‌تواند نتیجه آزمایش را به پزشک نشان بدهد و پاسخ بگیرد، این مراجعه ویزیت مجدد تلقی نمی‌شود.» با همه اختلاف نظر‌ها و حتی روشن نبودن موضوع، آنچه مشخص است اینکه پرداخت ویزیت دوم یکی از موضوعات مهم میان مردم و جامعه پزشکی است و البته ورود جدی‌تر وزارت بهداشت و نهاد‌های نظارتی را هم می‌طلبد. اینکه در مطب ‌برخی پزشکان برای ارائه نتیجه آزمایش‌ها 24 ساعت و در مطب برخی 48 ساعت وقت داده شده و عده‌ای هم هیچ توضیحی در این‌باره نداده‌اند، یعنی اوضاع نابسامان است.

منبع: ایسنا