هنرمندانی که سال ۹۷ با دنیا وداع کردند

هر چند سال رو به پایان ۹۷ نیز شماری از مهم‌ترین هنرمندان این سرزمین در عرصه‌های مختلف هنری از ما گرفت؛ یاد آنان و ثمره حیات شان در سال‌های کوتاه و بلند زندگی این دنیایی با ما خواهد ماند که از زبان سعدی (علیه الرحمه) خوانده‌ایم: هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده و گر هنرمند از دولت بیفتد غم نباشد که هنر در نفس خود دولت است؛ هر کجا که رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی هنر لقمه چیند و سختی بیند.

درگذشت بعضی از این هنرمندان که نام و آوازه‌ای جهانی داشتند؛ مانند عزت الله انتظامی چنان ضربه‌ای بر پیکره هنر این سرزمین وارد کرد که سال‌ها باید بگذرد تا شاید استعدادی چون او باز بر صحنه تئاتر و بر پرده سینما ظاهر شود و به همین مناسبت هنوز و همچنان اینجا و آنجا از آنان شنیده می‌شود؛ اما بعضی همانطور که رسم روزگار است در سکوت دنیای فانی را به سوی سرای باقی ترک کردند.

احترام ما و همه ایرانیان نثار روح انسان‌هایی که با تلاش و رنج، رنگی از هنر بر دنیای فانی ما پاشیدند و هر چند در این سطور نام همه آنها مرقوم نیست، نام شان بر جریده عالم ثبت است.

از ابتدای امسال تا لحظه تنظیم این گزارش ۱۲۰ هنرمند ایرانی درگذشته‌اند که ۲۴ نفر در رشته ادبیات و شعر، ۲۴ نفر در حوزه هنرهای تجسمی، ۴ نفر تئاتر و ۱۲ نفر شاغل در صداوسیما بودند. ۲۵ نفر در حوزه سینما، ۲۹ نفر موسیقی، دو نفر هنرهای آئینی و سنتی فعالیت می‌کردند.

بهار؛ عیدی که هویت چهل تکه را از ما گرفت

آخرین روزهای اسفند ۹۶ با درگذشت دو هنرمند مطرح کشور در حوزه سینما همراه بود؛ همایون شهنواز کارگردان سریال «دلیران تنگستان» که بعد از مدتی بیماری ۱۶ اسفند درگذشت و لوون هفتوان بازیگر سینما و تئاتر که سه روز بعد از وی و در حالی دار فانی را ترک گفت که مشغول ایفای نقش در مجموعه تلویزیونی «عروس تاریکی» بود.

داریوش شایگان، نویسنده، فیلسوف و مترجم نام‌آشنا که از اوایل بهمن ۹۶ به دلیل سکته مغزی در بستر بیماری بود، دوم فروردین درگذشت. درگذشت وی شمار زیادی از کتابخوانان و روشنفکران ایرانی را غمناک کرد، با تسلیت‌های زیادی همراه بود و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای وی نوشت: «هویت ایرانی ـ شرقی در زیست ‌بوم جهان مدرن، دغدغه جدی داریوش شایگان بود. او به خاطره ازلی پیوست، اما دل‌ نگرانی ‌های او با ما است.»

کی‌عطا طاهری بویراحمدی کنشگر سیاسی، نویسنده و تاریخ‌نگار ایرانی ساکن یاسوج نیز دیگر چهره‌ای بود که ۹ فروردین ۹۷ درگذشت و این روزها به همت خانه قلم برای وی بزرگداشتی برگزار می‌شود.

بهرام زند، صدای مطرح عرصه دوبله ایران نیز ۱۸ فروردین درگذشت. اهالی موسیقی نیز در ۲۱ فروردین ۹۷ بزرگ لشگری را از دست دادند که موسیقیدان، آهنگساز و نوازنده مطرح ویلون بود.

منوچهر یگانه‌دوست، عکاس پیشکسوت مطبوعاتی و از همکاران عکاس در ایرنا و رسانه‌هایی چون کیهان نیز ۲۳ فروردین دار فانی را ترک کرد. غلامحسین صدری افشار، مترجم، نویسنده، فرهنگ‌نویس و پژوهشگر ایرانی که با کتاب فرهنگ معاصر فارسی معرف نویسندگان و کتاب دوستان ایرانی است، روز ۲۸ فروردین فوت کرد.

قاسم افشار، خبرخوان تلویزیون و چهره‌ای که صدای ماندگارش در گوش ایرانیان جاخوش کرده بعد از مدتی بی‌خبری و دوری از دوربین، ۶ اردیبهشت دنیای فانی را ترک کرد.

اما عرصه موسیقی در بهار ۹۷ هنرمند مطرح دیگری را نیز از دست داد، ناصر چشم آذر موسیقی‌دان، آهنگساز و تنظیم‌کننده که صدها قطعه موسیقی گوش نواز ساخته بود ۱۴ اردیبهشت به دلیل سکته قلبی درگذشت. حسین شهاب بازیگر سینما و تلویزیون نیز که از تیر ماه ۹۶ به علت بیماری ریوی در بیمارستان بستری بود، ۲۸ اردیبهشت فوت کرد. ناصر ملک مطیعی بازیگر نام‌آشنای دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی نیز بعد از مدتی بیماری ۴ خرداد و صدرالدین شجره هنرمند حوزه دوبله، بازیگری تلویزیون، سینما و تئاتر نیز ۳۰ خرداد از میان ما رفتند.

تابستان؛ زمان خداحافظی آقای بازیگر

کامیار شاپور فرزند فروغ فرخزاد، شاعر معاصر ایرانی و پرویز شاپور ۲۵ تیر سال ۹۷ و به علت سکته قلبی درگذشت، کامیار شاپور نقاشی می کرد و شعر می‌گفت اما شاید هرگز از زیر سایه نام بلندآوازه مادرش فروغ فرخزاد برای علاقه‌مندان فروغ خارج نشد که او را منبعی دست اول برای اطلاع از فروغ می دانستند.

اما ماه دوم تابستان برای علاقه‌مندان به سینما بسیار سخت گذشت؛ ماهی که در بیست و ششمین روز آن دو هنرمند معاصر و مطرح حوزه سینما درگذشتند. عزت‌الله انتظامی که به نام آقای بازیگر شناخته می‌شد. وی نخستین بازیگر ایرانی بود که از یک جشنواره بین‌المللی جایزه گرفت. درگذشت انتظامی در ۹۴ سالگی و بعد از مدتی بیماری در ۲۶ مرداد، واکنش و تسلیت چهره‌های مختلف هنری و مسئولان از جمله وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را نیز در پی داشت. هنرمندان سینما و تلویزیون هنوز از خبر درگذشت انتظامی ناراحت بودند که خبر رسید ضیاءالدین دری کارگردان که مدتی برای عمل پیوند کبد در شیراز به سر می‌برد بعد از جراحی و به علت عوارض عفونی بعد از عمل نیز درگذشته است.

احسان یارشاطر بنیان‌گذار و سرویراستار دانشنامه ایرانیکا و استاد بازنشسته مطالعات ایرانی در دانشگاه کلمبیا نیویورک، دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی از دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و دانش‌آموخته دوره دکترا زبان‌شناسی ایرانی در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن از شاگردان ایرانی والتر هنینگ نیز ۱۰ شهریور درگذشت.

محسن وزیری مقدم، طراح، نقاش و مجسمه‌ساز همچنین شاخص‌ترین نقاش نوگرای ایرانی که با رویکردی مدرنیستی و سبکی شخصی، آثاری بدیع و منحصر به فرد خلق کرد نیز ۱۶ شهریور فوت کرد.

پیتر سلیمانی‌پور، نوازنده سازهای بادی نیز ۱۸ شهریور در ۵۰ سالگی آخرین نت موسیقی را نواخت. آهنگسازی فیلم‌ از دیگر فعالیت‌های سلیمانی ‌پور در حوزه موسیقی بود.

حسین عرفانی بازیگر و صدای آشنا عرصه دوبله ایران که سال‌ها به جای هنرمندان مختلفی از جمله همفری بوگارد، هنرپیشه آمریکایی حرف زده بود نیز بعد از مدتی تحمل بیماری سرطان ریه ۲۱ شهریور درگذشت.

سعید کنگرانی، بازیگر سینما و چهره نام‌آشنای دهه ۵۰ خورشیدی نیز دو روز بعد از عرفانی و ۲۳ شهریور بر اثر ایست قلبی درگذشت؛ در حالیکه در سال‌های اخیر به دلیل مصاحبه‌های مختلف در مورد وضعیت سینما در گذشته، بار دیگر نامش سر زبان‌ها افتاده بود.

پاییز؛ کوچ نویسنده‌ها

پاییز ۹۷ با درگذشت کارگردان، نویسنده و تهیه کننده ایرانی یدالله صمدی آغاز شد که سوم مهر درگذشت، او که به فرهنگ بومی ایرانی و آذری توجه ویژه‌ای داشت توانست با ساخت فیلم‌های «اتوبوس» (۱۳۶۴) ، «ساوالان» (۱۳۶۸) و «دمرل» (۱۳۷۲) گوشه‌ای از این فرهنگ را در برابر دوربین به تصویر بکشد.

شیرین علی‌آبادی هنرمند عکاس که بسیاری آثار او در موزه های مختلف به نمایش درآمده بود، ۱۰ مهر و بعد از مدت ها مبارزه با بیماری سرطان در ۴۵ سالگی درگذشت.

محمد دبیرسیاقی استاد زبان و ادبیات فارسی و همکار علامه دهخدا در تدوین فرهنگ لغات دهخدا همچنین مصحح بعضی کتب قدیمی ادبیات فارسی از جمله دیوان منوچهری نیز ۱۶ مهر و در حالیکه سال ها به دلیل بیماری و کهولت سن در انظار ظاهر نشده بود درگذشت.

اما ۱۷ مهر ۹۷ یک چهره دیگر تلویزیونی را از ایرانیان گرفت؛ بهرام شفیع که از اواسط دهه ۵۰ خورشیدی در برنامه‌های مختلف ورزشی به عنوان مجری و تهیه کننده حاضر بود در این روز دچار حمله قلبی شد و به رغم تلاش پزشکان درگذشت.

رضاامیر یاراحمدی پیشکسوت عرصه هنرهای تجسمی و مجسمه‌ ساز شب ۲۵ مهر ماه بر اثر ایست قلبی در منزل خود از دنیا رفت و ناصر ایرانی مترجم، نمایشنامه نویس و ویراستار و مدرس ایرانی نیز دوم آبان و بعد از مدت ها تحمل بیماری درگذشت.

احترام سادات حبیبیان، مادر علیرضا داودنژاد که با ایفای نقش مادر در فیلم «مصائب شیرین» (۱۳۷۷) توانسته بود سیمرغ بهترین نقش مکمل را دریافت کند، نیز بعد از مدت‌ها بیماری ۱۹ آبان درگذشت.

۲۹ آبان سالروز مرگ انور خامه‌ای سیاستمدار، اقتصاددان نویسنده و مترجم ایرانی بود که هنوز و همچنان بیش از نویسنده بودن به عنوان فعال سیاسی شناخته می‌شود.

ابوالفضل زرویی نصراباد طنزنویس معاصر و همکار مجلات مختلف از جمله «گل آقا» که با نام‌های مستعاری؛ چون ملانصرالدین، ننه قمر و مانند آن می‌نوشت ۱۰ آذر مرگ را به سخره گرفت و با این کوچ ناگهانی دل دوستدارانش را ناشاد کرد.

عباس عبدی که نویسنده‌ای هم‌نام یک فعال سیاسی بود، اول آذر دیده از دنیا فروبست. از وی مجموعه داستان‌هایی مانند «قلعه پرتغالی» و «دریا خواهر است» برجامانده است که بیشتر با پیرنگ فرهنگ جنوب ایران به ویژه جزیره قشم نگاشته شده اند.

احمدرضا دالوند، منتقد هنری، نویسنده، پژوهشگر، تصویرگر و طراح که با ناشران و روزنامه‌های بسیاری همکاری داشت بعد از مدتی تحمل رنج بیماری دیابت ۱۹ آذر درگذشت. فرج الله حیدری فیلمبردار باسابقه ایرانی نیز بعد از فعالیتی نزدیک به ۵۰ سال و فیلمبرداری بیش از ۳۰ فیلم سینمایی ۱۵ آذر بر اثر ایست قلبی فوت کرد.

درگذشت پیام صابری چهره‌پرداز، بازیگر و کارگردان سینما و همسر زیبا بروفه ۱۸ آذر ۹۷ در سن ۴۵ سالگی که ناگهانی هم بود با واکنش ها و تسلیت فراوان چهره‌های سینما همراه شد.

زمستان بر قلب الوند نشست

سلیم نیساری عضو پیوسته زبان و ادبیات فارسی چهره پیشکسوت حافظ شناس نیز ۲۲ دی در پاریس درگذشت. وی که برای درمان و دیدار با پسرش به فرانسه رفته بود، غربت را برنتابید و ۳۰ دی در تهران به خاک سپرده شد.

حسین محب اهری، از همکاران اسبق ایرنا، چهره تلویزیونی در دهه ۷۰ خورشیدی و بازیگر سینما و تئاتر نیز ۲۶ دی بعد از مدت‌ها دست و پنجه نرم کردن با سرطان درگذشت.

حسین زمرشیدی، عضو فرهنگستان هنر و معمار سنتی کار ایرانی نیز ۱۵ بهمن دار فانی را وداع گفت. وی در معماری و کاشی‌کاری آرامگاه خواجه ربیع، گنبد سبز مشهد، آرامگاه امامزاده محروق نیشابور و آرامگاه شیخ احمد جامی تربت جام نقش داشت.

کاوه بهمن روزنامه‌نگار، نویسنده و شاعر حوزه دفاع مقدس بود که ۱۷ بهمن در ۵۵ سالگی درگذشت. اولین اثر داستانی این نویسنده، سال ۱۳۷۰ با نام «بازی آن روزها» منتشر شد، وی همچنین مدتی مسئول برگزاری جلسات نقد در حوزه هنری بود.

محسن ابوالقاسمی استاد دانشگاه، زبانشناس و متخصص در آموزش زبان فارسی نیز ۱۸ بهمن درگذشت، از وی آثار زیادی از جمله «زبان فارسی و سرگذشت آن»، «شعر در ایران پیش از اسلام» و «مانی به روایت ابن الندیم» برجای مانده است.

یدالله ثمره استاد دانشگاه، زبانشناس، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و یکی از همکاران در تدوین فرهنگ معین نیز ۳ اسفند درگذشت. از وی آثار زیادی از جمله کتبی در زمینه آموزش زبان فارسی و «آواشناسی زبان فارسی» برجای مانده است.

لیلت تریان هنرمند مجسمه‌ساز ارمنی ایرانی و ملقب به عنوان مادر مجسمه‌سازی ایران نیز۱۶ اسفند درگذشت.

خشایار الوند فیلمنامه‌نویس سینما و تلویزیون و به ویژه در زمینه آثار طنز، برادر سیروس الوند کارگردان سینما به طرز ناگهانی و در سن ۵۱ سالگی بر اثر ایست قلبی ۹ اسفند در خانه خود فوت کرد.

هوشنگ آزادی‌ور مترجم و نویسنده، تصغر فردی شاعر، ادیب و پژوهشگر تبریزی و از شاگردان استاد شهریار، سید کریم قنبری استاد دانشگاه و شاعر پیشکسوت، محمدمجید برومند طراح گرافیست، محمد ابراهیم جعفری نقاش و عضو هیات علمی دانشگاه هنر و انجمن نقاشان، حسن حاجی نوری مجسمه ساز و نقاش، دریانور ذوالفقاری نقاش و عضو انجمن سفال ایران، هادی شفائیه عکاس، صادق صندوقی نقاش و گرافیست، سیدمصطفی موسوی و مرادعلی سالاراحمدی از دیگر هنرمندانی بودند که در سال ۹۷ به سرای باقی شتافتند.

منبع: خبرآنلاین