زنجیره درمان کشور الکترونیک می‌شود

در هفته گذشته دومین جلسه شورای سیاستگذاری نظام سلامت الکترونیک کشور برگزار شد تا پرونده الکترونیک را به وعده ریاست‌جمهوری نزدیک‌تر کنند.

سعید نمکی، وزیر بهداشت در این جلسه گفت: از زمانی که به وزارت بهداشت آمدم، چندین نشست کارشناسی در مورد اجرای پرونده الکترونیک سلامت برگزار کردیم و در زمان تصدی وزارت و پیش از آن، بارها برای مشاهده سامانه‌های سیب، ناب، پارسا و سینا به استان‌های مختلف سفر کرده‌ام، اما پرونده الکترونیک سلامت، نخستین زیرساخت برای ورود به پزشک خانواده و نظام ارجاع است.

وی تأکید کرد: به رئیس‌جمهور قول داده‌ایم که پرونده الکترونیک سلامت در کشور تا بهار به سرانجام برسد. بنابراین باید تقسیم کار کنیم که سهم وزارت بهداشت و ارتباطات کجاست. البته باید ابتدا پرونده الکترونیک سلامت را اجرایی کنیم و در گام‌های بعدی فازهای دیگر آن را.

همچنین محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات، تکمیل پرونده الکترونیک را جزو 12طرح الکترونیکی عنوان کرد که حسن روحانی از این وزارتخانه برای گسترش دولت الکترونیک خواسته است.

او وعده داد که نیازهای وزارت بهداشت از نظر نقاط فاقد دسترسی به اینترنت مرکز داده‌ها را برطرف کند؛ به شرط اینکه همپوشانی بیمه‌ها حل و اسناد پزشکی برای راحتی مردم الکترونیکی شوند.

آنچه به‌عنوان پرونده الکترونیک هم‌اکنون در کشور اجرا می‌شود نسخه ثانویه سیستمی به نام «IEHS» است که در سال92 توسط بنیاد برکت به‌صورت سراسری اجرا می‌شد. پس از اینکه تیم مدیریت در وزارت بهداشت تغییر کرد، تصمیم گرفته شد سیستم دیگری به‌صورت سراسری در کشور به نام سامانه سیب اجرایی شود.

استان فارس به‌عنوان یکی از 2استانی است که سال‌ها پیش مگاپروژه‌های پزشک خانواده و پرونده الکترونیک به‌صورت پایلوت در آن اجرا شد. کرم توانی، رئیس اداره پزشک خانواده استان فارس در گفت‌وگو با همشهری درباره پرونده الکترونیک گفت: پرونده الکترونیک سلامت از ابتدای اجرایی شدن پزشک خانواده در سال92 در استان فارس مورد استفاده قرار گرفت. در آن زمان با سامانه «IEHS» کار می‌کردیم که مربوط به بنیاد برکت بود.

این نرم‌افزار کشوری، با برنامه‌های روستایی اجرایی شد؛ اما بعد از 3، 4سال از اجرا شدن برنامه و پس از اینکه کل روستاها به‌صورت تقریبی و بخشی از جمعیت شهری نیز پوشش داده شد با تغییر مدیریت جدید استفاده از آن منتفی شد. آن سامانه هم ایراداتی داشت ولی به هر حال اطلاعات بسیار جامعی از وضعیت سلامت جمعیت ایران در خود ذخیره کرده بود.

او در پاسخ به اینکه آیا از اطلاعات سامانه قبلی در سامانه جدید «سیب» استفاده شده است، گفت: در مورد اینکه کل اطلاعات به این سامانه منتقل شود باید بگویم این کار صورت نگرفت. از آنجایی که پزشکان، مراقبان سلامت و بهورزان، اطلاعات اولیه‌ای از افراد داشتند، توانستند بخشی از اطلاعات را منتقل کنند ولی ما انتظار داشتیم که آن سامانه در سیستم جدید تلفیق شود.

این اطلاعات در حد چندبار ویزیت شدن و واکسینه شدن افراد و... بود. کارهایی که می‌شد دستی انجام داد. اواخر سال94 سامانه سیب جایگزین آن شد، هم‌اکنون کل جمعیت شهری (2میلیون و 750هزار نفر) و روستایی (یک‌میلیون و 250هزار نفر) دارای پرونده الکترونیک هستند و اطلاعات تعدادی از افراد جمعیت استان فارس که مربوط به نیروهای مسلح هستند یا پزشک خانواده ندارند در حد اولیه ثبت شده است.

دکترتوانی درباره ضرورت دسترسی زنجیره بهداشت و درمان به پرونده الکترونیک گفت: کاغذی بودن اطلاعات جمعیت برای ارائه خدمات در عصر اطلاعات، یک نقص به‌حساب می‌آید. اطلاعات وقتی یکجا تجمیع شود، برای افرادی که می‌خواهند خدمات ارائه دهند قابل استفاده است. هر اطلاعاتی که توسط بهورز ثبت شده باشد، می‌تواند مورد استفاده پزشک، ماما و دندانپزشک قرار گیرد و در آینده نزدیک در نظام ارجاع نیز استفاده شود. در واقع متخصصان نیز می‌توانند به داروها و ویزیت‌های قبلی بیمار دسترسی داشته باشند.

وی به اهمیت ثبت سابقه واکسیناسیون برای افراد اشاره کرد و گفت: در سیستم الکترونیک هیچ خدمات سلامتی از قلم نمی‌افتد و کاغذ‌های حاوی اطلاعات ارزشمند بیماران گم نمی‌شود یا همراه داشتن آن از یاد بیمار و متصدی نمی‌رود. مسائل حقوقی نیز در این روش بیشتر از همیشه قابل رعایت است؛ به‌طور مثال زن باردار باید در فرایند زایمان خدماتی را دریافت کندکه با پرونده الکترونیک به‌صورت هوشمند این خدمات یادآوری شده و به‌صورت حق بیمار قابل پیگیری است.

اگر پرونده الکترونیک به اورژانس کشور نیز متصل شود، پزشک اورژانس می‌تواند در مواردی که بیمار دچار کاهش هوشیاری است به‌راحتی به سابقه او ازجمله دیابت، فشار خون، سکته‌های ناقص و... دسترسی پیدا کرده و درمان مؤثر‌تری ارائه کند. اجرایی‌شدن پرونده الکترونیک برای بستری‌شدن بیمار و «پس‌خوراند» به پزشک خانواده مورد استفاده قرار‌‌می‌گیرد.

او در مورد آنچه تا‌کنون انجام شده و متصل به پرونده الکترونیک است افزود: هم‌اکنون سطح یک خدمات بهداشت و درمان (بهورز و پزشک خانواده) و همچنین کارشناس تغذیه و سلامت روان، واکسیناسیون، بهداشت محیط، خدمات مامایی و دندانپزشکی به پرونده الکترونیک دسترسی دارند. سطح2 هنوز متصل نیست. هفته گذشته در ویدئوکنفرانسی که با حضور 6استان پایلوت پرونده الکترونیک انجام شد، تصمیم گرفته شد که در هفته آینده سطح2 نیز که شامل متخصصان و سیستم اطلاعات بیمارستان‌هاست، به ارجاع الکترونیک متصل شوند.

حفظ امنیت اطلاعات در پرونده الکترونیک

افشا نشدن اطلاعات مردم در مگاپروژه‌های اینچنینی برای مصرف‌کنندگان آن اهمیت زیادی دارد؛ کرم‌توانی، رئیس اداره پزشک خانواده استان فارس، اطمینان خاطر داد که این پروژه گواهینامه‌های کمیته اخلاق پزشکی، وزارت ارتباطات و اطلاعات را دارد و دسترسی به اطلاعات اصولا از پایین به بالا مسدود است؛ به این معنا که اطلاعات جزئی پرونده را پزشک و بهورز دارد، ولی مدیران بالادست اطلاعاتی را که منجر به تهیه گزارش کلان از سلامت جمعیت می‌شود در اختیار دارند.

مثلا من نمی‌دانم چه‌کسی به دیابت مبتلاست ولی می‌دانم که چه تعداد دیابتی و مبتلا به فشار خون در سطح استان وجود دارد تا بتوانم برای کنترل بیماری‌ها برنامه‌ریزی کنم. گیرنده خدمت می‌تواند در استان‌های دیگر نیز به‌صورت مهمان خدمات دریافت کند، در این شرایط برای حفظ امنیت سامانه، حتما به شماره تلفن همراه او، کدی پیامک می‌شود که فقط او به آن دسترسی دارد. افراد هنوز نمی‌توانند به محتوای و اطلاعات پرونده الکترونیک سلامت خود به‌صورت مستقل دسترسی داشته باشند ولی قرار است بعدا چنین سطح دسترسی تعریف شود.

وی با اشاره به اینکه اطلاعات مربوط به سامانه سیب و سامانه‌هایی که استان‌ها خراسان و گلستان مستقلا در حال استفاده از آن هستند، در سامانه سپاس تجمعی خواهد شد، گفت: در مورد مشکلات کنونی این طرح می‌توان گفت که این سیستم آنلاین است و هرگونه نقص در دسترسی به اینترنت می‌تواند کار را به تأخیر بیندازد و یا کند کند. به ما وعده داده‌اند که به‌زودی سیستم آفلاین هم برقرار خواهد شد ولی امیدواریم این کار سریع‌تر صورت‌بگیرد.

پیامک به حجاج مبتلا به آنفلوآنزا

پس از سال‌ها تلاش در ایجاد سامانه پزشک خانواده و پرونده الکترونیک سلامت هم‌اکنون می‌توان در استان‌هایی که جلودار اجرای این مگاپروژه‌ها هستند، داده‌های خام را به اطلاعات تبدیل کرد. دکتر توانی درباره استفاده‌هایی که تا‌کنون از پرونده الکترونیک سلامت صورت گرفته گفت: قبل از پرونده الکترونیک سلامت ما هیچ آماری از دیابتی‌ها و مبتلایان به فشار خون در جامعه شهری نداشتیم.

این اطلاعات بین پزشکان متخصص پخش بود و آنها داروهایی را به فراخور تجربه‌ خود تجویز می‌کردند و آنها هم از عوارض و نحوه مصرف داروها اطلاع نداشتند. از زمانی که پرونده الکترونیک سلامت اجرا شد به‌طور لحظه‌ای می‌توانیم مراقبت‌های روزانه این افراد را رصد کنیم. در نتیجه می‌توانیم به پزشکان پسخوراند (بازخورد) دهیم که چه تعداد از بیماران مراقبت نشده‌اند و تحت کنترل نیستند.

آمار واکسیناسیون و ویزیت جمعیت تحت پوشش نیز به روز است. با کمک پرونده الکترونیک سلامت می‌توانیم بار مراجعه به پزشکان را به‌طور مثال درصورت بروز آنفلوآنزا در یک منطقه با افزایش تعداد پرسنل در آنجا مدیریت کنیم. در واقع می‌توانیم بهتر سیاستگذاری کنیم. در دو سال گذشته، در ایام حج و اربعین ما توانستیم کسانی را که در ورودی فرودگاه‌ها و مرز‌ها با علائم بیماری واگیردار دیده شدند شناسایی کنیم.

کد ملی آنها را به سامانه سیب اعلام کردیم. پزشک خانواده فرد بیمار او را برای معاینه با پیامک فراخواند تا عوارض بیماری گسترش پیدا نکند. وصل شدن بیمارستان‌ها و سطح دو خدمات درمانی به پرونده الکترونیک سلامت به کمک پزشک خانواده نیز می‌آید. تا‌کنون سطح یک هیچ اطلاع مستندی از خدماتی که به بیمار در سطح2 ارائه شده است نداشت، متصل شدن سطح دو به گفته دکتر توانی با موافقت و استقبال بیمارستان‌ها مواجه شده است. متخصصین نیز وقتی از مزایای پرونده الکترونیک سلامت مطلع شوند حتما از آن استقبال خواهند کرد.

منبع: فارس