تاثیر تصمیم شورای نگهبان بر وین/ برجام پیش از انتخابات احیا می‌شود؟

"آیا انتشار اسامی افراد تایید صلاحیت شده برای انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 می‌تواند بر مذاکرات وین تاثیر بگذارد؟" در بدو امر، پاسخ این پرسش منفی است اما با کمی تعمق می‌توان بین تصمیم اخیر شورای نگهبان و مذاکرات وین ارتباطی پیدا کرد.

برجام پیش از انتخابات احیا می‌شود

آنچه انتشار لیست نهایی رقبای انتخابات 1400 نشان داد این بود که اصلاح‌طلبان جدی و سفت و سخت و نیز طرفداران دولت یا حتی اصول‌گرایان هم رای با دولت (مانند علی لاریجانی) جایی در فهرست نهایی ندارند. طرف غربی به خوبی درک کرده و می‌کند که مذاکره با کاندیداهای ریاست جمهوری و پیروز احتمالی انتخابات به مراتب سخت‌تر از توافق با دولت روحانی است که خود بانی ایجاد برجام شده بود. از طرف دیگر، در صورت بازگشت آمریکا به برجام، خروج ایران از آن سخت بوده و همزمان امری غیرقانونی نیز خواهد بود. این چیزی است که فواد ایزدی (کارشناس اصولگرای مسائل بین المللی) نیز اخیرا بر آن تاکید کرده است. ایزدی در یک مصاحبه تاکید کرد که در شرایط فعلی و با افزایش احتمال بازگشت دولت بایدن به توافق هسته‌ای خروج ایران از آن کار منطقی  و عقلانی نیست و ایران اگر می‌خواست از برجام خارج شود باید زمان خروج دولت ترامپ از این توافق، این اقدام را انجام می‌داد.

این مطالب نشان می‌دهد که انتشار لیست نهایی نامزدهای انتخابات ایران بر سرعت مذاکرات وین افزوده و احتمالا تا قبل از انتخابات یا خروج روحانی از پاستور، فرآیند احیای برجام تکمیل خواهد شد.

دو نتیجه احیای برجام پیش از انتخابات ریاست جمهوری

 این اتفاق (احیای برجام) در صورت وقوع دو نتیجه اصلی دارد: اول اینکه مذاکرات به سرعت انجام شده و احتمالا برخی جزئیات برجامی و اختلافات دو طرف مسکوت می‌ماند تا فرآیند احیای برجام قبل از انتخاب دولت جدید تمام شود. اما نباید فراموش کرد این اتفاق بعد از انتخاب دولت جدید باعث دردسر شده و زمینه ساز اختلافات برجامی دوطرف خواهد شد و توافق هسته‌ای را هم به خطر می‌اندازد.

 نتیجه دوم اما تثبیت جایگاه دولت بعدی جمهوری اسلامی ایران است. در صورت بازگشت آمریکا به برجام، دولت بعدی وارث نوعی ثبات در عرصه سیاست خارجی می‌شود. دولت سیزدهم می‌تواند با آسودگی بیشتری زمینه واردات و صادرات کالاها و اقلام را فراهم کند، نفت را به سهولت بفروشد، کسری بودجه را جبران کند و به خصوص تورم را کنترل نماید. همچنین، اختلافات عمیق ایران و همسایگان عربی، اختلافات ایران و اروپا و به خصوص خطر جنگ با آمریکا نیز کمتر و کمتر می‌شود. این چیزی است که دولت بعد حداقل در سال ابتدایی خود، وارث آن خواهد بود و می‌تواند در صورت تدبیر آن را در سراسر عمر 4 ساله‌اش حفظ کند.

چرا احیای برجام قبل از انتخابات به نفع روحانی است؟

نباید از خاطر برد که احیای برجام پیش از برگزاری انتخابات یا تعویض دولت، به نفع روحانی و تیم سیاست خارجی‌اش هم است. روحانی و ظریف بزرگترین دستاورد خود را برجام دانسته و می‌دانند. مشخص است که شیخ دیپلمات علاقه ندارد پاستور را بدون تحقق دستاورد خود ترک کند. در نتیجه به نظر می‌رسد هم غرب و هم ایران علاقه مند باشند که تا قبل از پایان دوره دولت، مذاکرات احیای برجام را تکمیل کنند.

فارن پالیسی: بایدن فرصت زیادی ندارد

بسیاری از پایگاه‌های خبری و رسانه‌های خارجی در این مدت، بارها بر نظریه فوق الذکر تاکید کرده اند. فرانس 24 در مطلبی به نقل از چند مقام آمریکایی گفت که آمریکا ترجیح می‌دهد قبل از تغییر دولت ایران، توافق هسته‌ای با ایران را زنده کرده و به برجام بازگردد. فارن پالیسی در گزارشی که در دسامبر 2020 منتشر کرد، نوشت: "بایدن 5 ماه فرصت دارد تا توافق هسته‌ای با ایران را احیا کند". منظور نویسنده این بود که بایدن تا پیش از اتمام دوره ریاست جمهوری حسن روحانی باید به برجام بازگردد در غیر این صورت، شرایط برایش دشوار خواهد شد. به جز این، رسانه‌های بسیار دیگری نیز تاکنون از تمایل غرب به بازگشت به برجام در دوران روحانی گفته یا به بایدن هشدار داده اند هرچه سریعتر به برجام بازگردد (اینجا بخوانید).

سه ضلع منتفع از برجام پیشا انتخاباتی

باید صبر کرد و دید در آینده چه اتفاقی می‌افتد. آنچه واضح است این است که اگر فرآیند احیای برجام سه ضلع داشته باشد (غرب و آمریکا، دولت حسن روحانی، دولت احتمالا اصولگرای بعدی)، هر سه ضلع ترجیح می‌دهند توافق هسته ای قبل از پایان عمر دولت به پایان برسد. طرف غربی ترجیح می‌دهد با دولت روحانی که پیش از این در سال 2016 به توافق رسید، به نتیجه برسد. دولت روحانی به دنبال زنده کردن مهم ترین میراث خود است و دوست ندارد آن را از دست رفته ببیند. دولت احتمالا اصولگرای بعد هم ترجیح می‌دهد از دستاورد برجام استفاده کند و همزمان منتقد آن هم باشد. به هرحال، برای اصولگرایان به مراتب سخت‌تر است که با توجه به شعارهایشان به توافقی شبیه برجام رسیده یا اصلا به سمت مصالحه با آمریکا پیش بروند. در صورت احیای برجام پیش از آغاز دولت جدید اما، دولت اصولگرا هم می‌تواند از ثمرات برجام استفاده کند و هم همزمان، منتقد این توافق باشد.

منبع: خبر فوری