بحران اقتصادی سال‌های اخیر و البته همه‌گیری کرونا باعث شد که بسیاری از شرکت‌ها دست به تعدیل‌های گسترده بزنند تا بتوانند بخش از ضررهای مالی خود را جبران کنند. از این رو، تعداد زیادی از کارمندان با بازار رقابتی استخدام مواجه می‌شوند که در صورت نداشتن شرایط لازم، باید ماه‌ها برای استخدام در شرکت‌ها تلاش کنند. در این میان، هستند افرادی که نمی‌توانند برای مدت طولانی بدون حقوق و دستمزد به زندگی خود ادامه دهند و اداره کار برای آنها قانونی به نام بیمه بیکاری را تعریف کرده است.

تعریف بیکار چیست؟

از نظر قانون بیمه بیکاری، بی کار به شخص بیمه‌شده‌ای گفته می‌شود که بدون میل و اراده خود بی‌کار شده و آماده کار است و می‌تواند در محیط کار جدید فعالیت خود را آغاز کند.

براساس قانون، اگر فرد بیمه‌شده به علت تغییرات ساختار اقتصادیِ محل کار و بنا به تشخیص وزارتخانه مربوطه و تائید شورای عالی کار، شغل خود را از دست دهد، «بیکار موقت» شناخته می‌شود. این قانون در مورد بیمه‌شدگانی که به خاطر حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی شغل خود را از دست می‌دهند نیز صدق می‌کند. اما بیمه بیکاری طبق چه بایدها و نبایدهایی به افراد تعلق می‌گیرد؟

شرایط دریافت بیمه بیکاری

برای دریافت بیمه بیکاری، علاوه بر تمام آن مواردی که در تعریف بیکار عنوان کردیم، باید شرایط دیگری را نیز داشته باشید. افراد با داشتن شرایط زیر می‌توانند برای بیمه بیکاری اقدام کنند:

• داشتن قرارداد یک ساله با پرداخت حق بیمه
• سابقه پرداخت حق بیمه به مدت یک سال
• اعلام بیکاری به اداره کار تا ۳۰ روز پس از اخراج
• مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی باشید
• اخراج به صورت غیرارادی باشد
• افراد بیکار، در صورت بروز حوادث غیرمترقبه مانند جنگ، زلزله، آتش‌سوزی و سیل برای دریافت بیمه بیکاری نیازی به داشتن سابقه پرداخت حق بیمه برای مدت زمان مشخص را ندارند
• کارگران فصلی‌ای که قبل از یک سال کاری از کار اخراج شوند، مشمول دریافت بیمه بیکاری هستند
• سربازانی که پس از دو ماه از سربازی برگردد و استخدام نمی‌شوند، مشمول دریافت بیمه بیکاری هستند
• افراد مسنی که در زمان بیکار شدن ۵۵ سال سن یا بیشتر و ۱۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه دارند (در صورت عدم اشتغال) مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری هستند

اما در شرایط دریافت بیمه بیکاری موارد زیر نیز جزء نبایدها هستند:

• فرد بیکار تبعه کشورهای دیگر نباشد
• مستمری‌بگیر، بازنشسته یا از کارافتاده نباشید
• کارفرما، دارای شغل آزاد یا بیمه‌شده اختیاری نباشید

برای اعلام بیکاری چقدر فرصت است؟

در زمان بیکاری، تا ماه‌ها زمان برای درخواست بیمه بیکاری وجود ندارد. برای دریافت مقرری بیمه بیکاری باید حداکثر تا ۳۰ روز از تاریخ بیکار شدن اقدام کنید و از کار بی‌کار شدن خود را به واحدهای تعاون، کار و رفاه اجتماعی اطلاع دهید.

در صورتی که برای بیمه بیکاری دیرتر از این زمان اقدام کنید، باید برای اثبات بیکاری خود به افراد مسئول دلایل قانع‌کننده بیاورید. برای این کار باید به شعبه تامین اجتماعی که کد کارگاه کارفرما در آنجا قرار دارد، مراجعه کنید. در زمان درخواست بیمه بیکاری، لازم است بدانید که مبلغ آن درست از زمان بیکار شدن شما محاسبه می‌شود.

مبلغ بیمه بیکاری چقدر است؟

مسلما برای درخواست بیمه بیکاری، باید از مبلغ آن باخبر باشید. طبق قانون وزارت کار، مقرری روزانه بیمه بیکاری ۵۵% متوسط دستمزد، حقوق یا کارمزد روزانه فرد بیمه‌شده است. این مبلغ به صورت ثابت بین دهم تا پانزدهم هر ماه به حساب شما در بانک رفاه واریز می‌شود و از این رو، باید برای دریافت این مبلغ حسابی در بانک رفاه داشته باشید.

اما مبلغ بیمه بیکاری برای تمام افراد یکسان نیست. برای افراد متاهل و متکفل، به ازای هر یک از افراد تحت تکفل (حداکثر تا ۴ نفر) ۱۰% حداقل دستمزد زمان شروع بیکاری به این مبلغ اضافه می‌شود. اما در هر صورت مبلغ کلی آن نباید از حداقل دستمزد تعیین‌شده برای هر سال کمتر باشد و یا اینکه، از ۸۰% متوسط دستمزد یا حقوق بیمه‌شده بیشتر باشد.

مدارک مورد نیاز برای بیمه بیکاری

اثبات اخراج شدن غیر ارادی از کار، تنها مدرک مورد نیاز برای درخواست بیمه بیکاری نمی‌باشد. برای درخواست مقرری بیمه بیکاری باید مدارک زیر را به واحدهای اداره تعاون، کار و رفاه ‌اجتماعی ارائه دهید:

• اصل و کپی قرارداد یکسال آخر کار یا رای صادرشده
• عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
• اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
• اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی
• اصل و کپی کارت پایان خدمت (برای آقایان)
• پوشه روغنی (یک جلد)
• کپی صفحه اول دفترچه بیمه
• نامه عدم نیاز کارفرما

مدت زمان پرداخت بیمه بیکاری

بیمه بیکاری به صورت مداوم پرداخت نمی‌شود و مقرری موقتی می‌باشد. مدت زمان دریافت بیمه بیکاری، از ۳۶ ماه برای افراد مجرد و ۵۰ ماه برای بیمه‌شده‌های متأهل و متکفل بیشتر نیست. جدول زیر به صورت کامل مدت زمان پرداخت مقرری بیمه بیکاری را نشان می‌دهد: