بانکداری بدون ربا؛ از رویا تا واقعیت

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

عباسعلی نورا* تصویب قانون عملیات بانکداری بدون ربا در شهریورماه سال 1362 در حقیقت تلاش نظام جمهوری اسلامی برای رسیدن به جامعه اقتصادی اسلام محور و تکاپویی برای نیل به عدالت مورد نظر آخرین دین الهی بوده است.

برپایی انقلاب و افزوده شدن پسوند اسلامی بنام کشور متمدن ایران، صبغه اسلامی یافتن قوانین حاکم بر جامعه را باعث شده و اجرای شایسته آن از وظایف اصلی خدمتگذاران نظام گردید و صد حیف که تصویب قانون و فاصله اجرایی شدن آن گاهی آنقدر معنادار می شود که متأسفانه قانون رنگ کهنگی به خود گرفته و نه تنها از نصب العینی که حتی از یادها هم فراموش می شود.

در سال های اخیر نیز متاسفانه فعالیت های بانک های کشور به سمت و سویی رفته که بارها از آن انتقاد شده و اخیرا نیز رئیس جمهور از مشکلات نظام بانکداری به عنوان یکی از موانع اصلی اقتصاد برای عبور از رکود و تورم یاد کرده است.

اما بدون شک یکی از مشکلات اصلی نظام بانکداری ایران موضوع بانکداری بدون ربا است که ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی در این رابطه اعلام کرده است شرط ورود به بانکداری اسلامی حذف رباست و بانک‌هایی که قصد ورود به این رقابت را دارند باید ربا را به صورت کلی و جزئی از فعالیت‌های خود حذف کنند.اگر ربا را درست تجربه کنیم و مفاهیم شرعی را رعایت کنیم خیر چون سازگار نیست.

اما نکته ای که در زمینه اسلامی شدن بانک ها باید به آن توجه کرد این است که وقتی در جامعه ای نمی توان تورم را درست هدایت کنیم و از طرفی هم فسادهای اقتصادی زیاد است عملا نمی توانیم از حذف ربا و اسلامی شدن نظام بانکی کشور سخن بگوییم.

بررسی نظام بانکداری و شرایط ویژه اقتصادی کشور نشان می دهد که دو موضوع تورم و فساد اقتصادی موانع اصلی رسین به نظام بانکداری اسلامی هستند که متاسفانه موضوع فساد در سال های اخیر روند رو به رشدی داشته است.

البته در زمینه تورمی یکسال گذشته اقدامات خوبی صورت گرفته و آمارها حاکی از کاهش نرخ تورم است اما این موضوع بدون در نظر گرفتن فساد موجود در اقتصاد نمی تواند به اسلامی شدن نظام بانکداری کشور کمک کند.

بر همین اساس مسئولان اقتصادی کشور در صورتی که می خواهد به سمت اسلامی شدن نظام بانکداری حرکت کنند باید با این دو مقوله به خوبی برخورد کنند و مغفول ماندن از یکی از آنها نیز نمی تواند باعث رسیدن به این هدف بزرگ شود.

البته در این زمینه اقتصاد کشور با مشکلات متعددی نیز رو به رو است که از مهم ترین آنها می توان به موضوع نظارت بر عملکرد بانک ها و به خصوص بانک های خصوصی اشاره کرد که متاسفانه نظارتی بر نظام بانکداری خصوصی در کشور وجود ندارد.

این در شرایطی است که مسئولان اقتصادی کشور بارها از افزایش قدرت نظارت بر بانک های خصوصی سخن گفته اند اما باید به این نکته توجه کنند که برای نظارت مناسب بر بانکداری خصوصی در کشور باید فرهنگ موجود در جامعه را پذیرفت و باید نظارت را بر اساس فرهنگ موجود در جامعه عملیاتی کرد.

متاسفانه در کشور ما در نظام بانکداری خصوصی تصمیم های لیبرالی اتخاذ می شود و با توجه به این موضوع رسیدن به بانکداری اسلامی و بدون ربا بیش از آنکه به حقیقت تبدیل شود در حال تبدیل شدن به یک رویای همیشگی است.

* عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس هشتم