بازار ارز به ثبات رسیده است؟

کامران ندری کارشناس مسائل اقتصادی در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو با موضوع الگوی بهبود شاخص‌های اقتصادی، در خصوص وضع بازار ارز گفت: بعد از خیزش شدید و افزایش قیمت نرخ ارز که قیمت دلار را نزدیک به ۲۰ هزار تومان رساند؛ ما شاهد یک ثبات نسبی در بازار ارز بودیم.

وی افزود: اولین دلیل این ثبات نسبی، تصمیم بانک مرکزی بود که توانست با اختیارات لازم در بازار ارز، به صورت واقع بینانه مداخله کند. ما به پایان دوران شش ماهه ابتدایی تحریم آمریکا رسیده‌ایم و آمریکا هر تدبیری که می‌توانست برای به صفر رساندن فروش نفت ایران انجام داد و به نظر می‌رسد حداقل در کوتاه‌مدت نمی‌تواند در این زمینه پیشروی چندانی داشته باشد.عامل دیگر ثبات نسبی قیمت ارز را ظرفیت بازار اشت و بازار ارز هم دیگر نمی‌تواند شاهد قیمت‌های بالاتر ارز‌های خارجی باشد. بالا رفتن قیمت ارز موجب شده که حتی تولیدکنندگان هم مانع افزایش قیمت ارز باشند؛ زیرا در این شرایط نمی‌توانند به خوبی کالا‌های خود را به فروش برسانند.

این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه شاخص‌های بازار ارز ممکن است در آینده باز هم نوسان داشته باشند، گفت: ممکن است مجدداً در آینده شاهد حرکات توده وار در بازار ارز باشیم. یکی از مشکلاتی که با آن مواجهیم شوک‌های روانی در نظام پولی ماست. انتظار مردم از سیستم مالی و پولی با انتظاری که مردم از سیستم بانکی داشتند، برآورده نشده است که این امر می‌تواند به دلیل سوءمدیریت‌ها باشد، به هر حال انتظارات مردم مسئله‌ای جدی است که بر روی بازار ارز تاثیر زیادی دارد.

سید مصطفی صفاری، کارشناس مسائل اقتصادی هم در این برنامه با بیان اینکه دو نوع انتظارات فعالان اقتصادی بر روی بازار ارز تاثیر می‌گذارد، گفت: یکی از این انتظارات، انتظارات تطبیقی است که ناشی از تجربیات تکرار شونده است. این انتظارات بر اساس یک تجربه‌ای است که مدام تکرار شده است. یکی دیگر از این انتظارات، انتظارات عقلایی است که مردم در یک روز ناگهان تصمیم به خرید ارز می‌گیرند و روز دیگر به فروش ارز اقدام می‌کنند. این انتظارات ناشی از بررسی شرایط آینده است.

صفاری با بیان اینکه دو شوک اقتصادی و سیاسی می‌تواند موجب تلاطم در بازار ارز شود، گفت: سخنان مقامات سیاسی از جمله شوک‌های سیاسی است که می‌تواند خصوصاً در کوتاه‌مدت روی بازار ارز تاثیر بگذارد، اما شوک‌های اقتصادی نقش درآمدی دارند و در طولانی مدت تاثیر خود را نشان می‌دهند. ۶ ماه قبل ترامپ قول داده بود که فروش نفت ایران را به صفر می‌رساند، با گذشت زمان مشاهده کردیم که آمریکا عملاً موفق به اجرای این تصمیم خود نشد.کشور‌ها یکی پس از دیگری دچار مشکل شدند و آمریکا ناچار شد به بسیاری از این کشور‌ها معافیت نفتی دهد تا بتوانند با ایران ارتباط داشته باشند.

صفاری با بیان اینکه در ماه‌های قبل، ارز رسمی از ۳۲۰۰ تومان برای کالا‌ها تا ۹ هزار تومان هم در نیما معامله شد، گفت: با تخلیه انتظارات، بازار به تدریج به ثبات رسیده است. اگر نوسانات نرخ ارز در ۲۰ روز اخیر را بررسی کنیم شاهد ثبات ارزی در این مدت هستیم و عملا جمع‌بندی بازیگران بازار ارز به اینجا می‌رسد که تاثیر جو تبلیغاتی سنگین دشمن در حال افول است و مردم می‌بینند که درآمد ارزی نه تنها به صفر نرسیده بلکه با رشد صادرات هم مواجه بوده ایم.

کامران ندری، کارشناس مسائل اقتصادی با تاکید بر اینکه به نسبت شهریور ماه، رشد تورم کاهش داشته است، اظهار کرد: ما در شهریور ماه ماهانه نزدیک به ۶ درصد رشد تورم داشتیم که اکنون رشد تورم در کشور ما ۴ درصد است. آمریکا نتوانست فروش نفت ایران را به طور قابل توجهی کاهش دهد. البته ما معضل دیگری داریم و آن این است که منابع به دست آمده از فروش نفت را چگونه بتوانیم بدست آوریم. نه تنها درآمد صادرات نفت بلکه در خصوص درآمد‌های حاصل از دیگر محصولات هم نگرانی وجود دارد. بخشی از تحریم‌ها، تحریم نفتی است و باید ببینیم روش‌های مقابله با این شرایط همچون کانال مالی اتحادیه اروپا چگونه عمل خواهد کرد.

حسین سلاح ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران هم در این برنامه در پاسخ به این سوال که آیا پس از گذشت دو ماه تلاطم در بازار ارز، به ثبات نسبی در این بازار رسیده ایم، گفت: شرایط امروز بازار ارز با ثبات‌تر بوده و تلاطمات آن کمتر شده است. اما واقعیت این است که مدیریت انتظارات و توقعات در کشور ما چندان مبتنی بر واقع‌بینی نبوده است. وقتی اواخر سال گذشته، ترامپ بازی‌های روانی خود را برای خروج از برجام شروع کرد؛ متاسفانه به جای کنترل و مدیریت واقع‌بینانه بازار ارز اعلام کردیم بدون محدودیت ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای همه نیاز‌ها از جمله واردات کالا‌های لوکس و خودرو تامین خواهیم کرد.

وی با اشاره به اینکه پس از مدتی با تقاضا‌های بیش از حد و نامعقول برای ثبت سفارش مواجه شدیم، گفت: مقامات ناچار به اعلام این موضوع شدند که برای هر کالایی که به گمرک آمده است باید مابه‌التفاوت ارزی آن پرداخت شود. این عوامل منجر به انباشت کالا‌ها پشت درب‌های گمرک شد و عملا در بازار رسانی، تاخیر به وجود آمد و با کمبود ارز مواجه شدیم؛ این شرایط چنین پیامی را به مردم داد که شاید با کمبود کالا مواجه ایم در حالی که اصلا کمبود نداشتیم. آمار‌ها در همان زمان نشان می‌داد که کالا‌های سفارش داده شده و وارد شده نسبت به سال‌های قبل نه تنها کم نشده بلکه افزایش هم یافته است.

نایب رئیس اتاق بازرگانی با بیان اینکه افزایش قیمت ارز فرصتی برای جهش صادراتی کشورمان بود، اظهار کرد: متاسفانه نتوانستیم از این شرایط به خوبی استفاده کنیم، تمامی مواد اولیه را صادر کردیم که منجر به کمبود این مواد در صنایع پایین دستی کشور شد و مجددا با محدودیت صادرات، فعالیت صادرکنندگان را محدود کردیم.

سلاح ورزی با طرح این سوال که در ۱۳ آبان قرار است چه اتفاقی برای نظام پولی کشور بیفتد، گفت: هدف اصلی آمریکا از این اقدامات، محدودیت در فروش نفت و تعاملات بانکی ایران بوده است. در ماه‌های گذشته کشور‌هایی که گوش به فرمان آمریکا بودند خرید نفت خود را از ایران یا کاهش داده و یا به صفر رسانده بودند، اما در این مدت دولت توانست بازار‌های جدیدی را جایگزین و عملاً کاهش عرضه را جبران کند.

وی با بیان اینکه در سه ماهه نخست امسال روزانه ۲.۱ میلیون دلار صادرات نفت داشته ایم، افزود: این اتفاقی است که حداقل از سال ۹۰ بی سابقه بوده است. به نظر من مشکل ما این است که به زبان آمار با مردم صحبت نمی‌کنیم.

صفاری در این برنامه در خصوص بورس نفت گفت: راه‌اندازی بورس نفت تدبیر مناسبی در این شرایط بود. همین امروز چندین شرکت خارجی با ما تماس گرفتند و خواهان کد خرید در بورس نفت کشورمان شدند. موضوع فقط عرضه نفت نیست. ما در چند روز اخیر شاهد فروش ۱۱ میلیون تن از محصولات پتروشیمی بودیم. در حقیقت وقتی شوک ارزی در کشوری به وجود می‌آید اگرچه برای مردم آن کشور شرایط سخت می‌شود؛ برای سرمایه‌گذاری این کشور ارزان شده و شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در آن کشور مشتاق‌تر می‌شوند.

ندری هم با بیان اینکه سه ناترازی در نظام بانکی کشور وجود دارد، اظهار کرد: ناترازی بدهی و دارایی بانک ها، ناترازی درآمد و هزینه بانک‌ها و از همه مهمتر ناترازی در جریان نقدینگی بانک‌ها. جریان ورودی از جریان خروجی بانک‌ها بسیار کمتر است و بانک‌ها در این شرایط با کسری نقدینگی مواجه می‌شوند که این امر موجب افزایش اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی می‌شود. اولین اقدام در این شرایط باید کنترل اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی باشد؛ زیرا ادامه این شرایط موجب می‌شود بانک مرکزی در برابر رشد نقدینگی منفعل شود.

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: موضوع دومی که باید در نظام بانکی به آن توجه شود، اجرای مقررات پولشویی است. هیچ کنترلی به تراکنش سپرده‌ها به خصوص سپرده‌های کلان اعمال نمی‌شود عاجل‌ترین کار کنترل تراکنش‌های خصوصاً کلان است چرا که اگر مبالغ این سپرده‌های کلان حرکت کند می‌تواند تلاطماتی را در بازار ایجاد کند.

حسین سلاح ورزی نایب رییس اتاق بازرگانی ایران در ادامه با اشاره به اینکه پیمان سپاری‌ها در توسعه صادرات قدری مشکل ایجاد کرده است، خاطرنشان کرد: بانک جهانی قیمت هر بشکه نفت را ۷۲ دلار پیش بینی کرده است بنابراین در نیمه دوم سال افزایش درآمد نفتی خواهیم داشت. دولت تصمیمات متناقض و متعددی را اتخاذ می‌کند که این مسئله باعت مبهم شدن فضا برای فعالان اقتصادی شده است، همه باید به سمت واقعی شدن قیمت‌ها پیش برویم تا از نظر صادرات و عرضه داخل به تعادل برسیم.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه نرخ رشد نقدینگی در مردادماه ۲۰ درصد بود، عنوان کرد: دولت باید به درستی خبر‌های خوب را به مردم بدهد، کره یا ژاپن کاهش واردات نفتی از ایران دارند به طوری که رسانه‌ها روی این موضوع را مانور می‌دهند، اما اینکه از طریق هند توانسته ایم صادرات را جبران کنیم، خبری منعکس نمی‌شود، ما از نظر درآمد ارزی، ذخایر ارزی و ذخایر استراتژیک وضعیت خوبی داریم، با مکانیزمی که در پیمان سپاری‌ها داریم باعث ایجاد محدودیت در کار‌های فعالان اقتصادی شدیم.

وی تصریح کرد: اتاق ایران پیشنهادات ۱۲ ماده‌ای را برای دولت ارائه کرده که از سوی دولت مورد استقبال قرار گرفته است، باید از مکانیزم بازار و شرایط رقابت استفاده کنیم و خوراک، مواد اولیه و انرژی را باید با قیمت رقابتی در اختیار تولید کننده قرار دهیم، از نظر فروش نفت بازار جایگزین داریم و درآمد ارزی به واسطه افزایش قیمت ترمیم شده است.

مصطفی صفاری با اشاره به اینکه در زمان رفرم ارزی شرکت‌های واردکننده کاهش تولید داشتند، افزود:خودرو مزیت صادرات ندارد، باید زنجیره تولید را تکمیل و از خام فروشی جلوگیری کرد لذا در صورتی که اروپا بتواند کانال جایگزین برای انتقال ارز را فراهم کند، اثر تحریم به حداقل می‌رسد.رفرنس تولید هفت ماهه سال جاری در کدال منتشر شده است، عموم شرکت‌های صادرات محور با رشد تولید و فروش روبرو بوده اند و شرکت‌های واردکننده با هزینه‌های بسیار مواجه شده اند. در سال۹۰، ۳۰ درصد نیاز فولاد از طریق واردات بود، باید به مزیت‌های مطلق توجه شود لذا الان واردات صفر شده این در حالی است که زمانی ۳۰ درصد واردات فولاد از کشور‌های چین و کره داشتیم.

کامران ندری کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه مشکل در این است که وضعیت را نسبت به آینده خوشبینانه ارزیابی می‌کنیم، ادامه داد: افزایش قیمت‌ها در داخل نگرانی ایجاد می‌کند و این مسئله به دنبال خود رکود به همراه دارد. رشد اقتصادی در سال ۹۷ نسبت به سال گذشته منفی خواهد بود. در حوزه پتروشیمی و میعانات گازی دارای مزیت نسبی هستیم، آمریکا موفق به صفر کردن صادرات نفتی نخواهد شد، اینکه بخواهیم آثار تحریم‌ها را نادیده بگیریم و بگوییم تحریم بر اقتصاد اثر نمی‌گذارد، می‌تواند مردم را در آینده بدبین کند.آثار منفی تحریم باید به حداقل ممکن تقلیل پیدا کند، با تصمیمات غلط، نادرست و بی‌تصمیمی نباید آثار منفی تحریم‌ها را تشدید کنیم.

منبع: باشگاه خبرنگاران