تلقی دستگاه اطلاعاتی ترکیه از خطر «جریان راست افراطی»- بخش ۱

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، قدرت گرفتن بسیاری از چهره ها و احزاب سیاسی در جهان و به ویژه در کشورهای اروپایی، موضوع مهمی است که از بسیاری جهات، جای تامل دارد.

ترکیه نیز همچون بسیاری از کشورهای دیگر، این موضوع را به شکل جدی رصد می کند. چرا که بسیاری از کارشناسان معتقدند که بر اساس نظریه بال پروانه، تقویت تفکر ملی گرایی راست افراطی در هر نقطه از جهان، می تواند بر نقاط دیگر نیز تاثیر بگذارد.

اگر در گذشته، انتقال افکار سیاسی تنها از راه رسانه های مرسوم، سفر و تجارت میسر بود، حالا به خاطر استفاده گسترده از وسایل ارتباطی مبتنی بر اینترنت و تلفن همراه، سرعت نشر افکار و تاثیرگذاری سیاسی – فرهنگی، چندبرابر شده است.

در نتیجه، از هلند و رژیم صهیونیستی گرفته تا ایتالیا، آلمان و بسیاری کشورهای دیگر، نشر تفکر ملی گرایی و سربرآوردن راست افراطی، به یک حوزه مطالعاتی مهم تبدیل شده است.

ترکیه نیز یکی از کشورهایی است که تفکر ملی گرایی و ورژن و نسخه راست افراطی آن، در صحنه های اجتماعی، سیاسی، رسمی و غیر رسمی، نمود و نمایش فراوانی دارد. شاید به همین دلیل است که سرویس اطلاعاتی ترکیه به شکل بی سر و صدا، موضوع رشد جنبش های راست افراطی را به لیست تهدیدات امنیتی افزوده و این اقدام، توجه تحلیلگران سیاسی را به سوی خود جلب کرده است.

زمانی برای شراکت اعتدال گرایان و راست افراطی

حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان در سال 2009 میلادی، در شرایطی به قدرت رسید که خود را به عنوان یک حزب مخالف گفتمان «ملی گرایی راست افراطی» و «نگرش های نژادی - تباری» معرفی کرد.

رجب طیب اردوغان و رفقای او همچون عبدالله گل، بلنت آرنچ و دیگران، به تبعیت از آموزه های استادشان مرحوم نجم الدین اربکان، اعتقاد راسخی به ضرورت ترویج تفکر اعتدال و میانه روی داشتند و معتقد بودند که اندیشه راست افراطی آلپ ارسلان ترکش و دیگر ملی گرایان، ترکیه را با تنگناها و بحران های امنیتی بزرگی روبرو کرده است و حزبی باید صاحب قدرت شود که علاوه بر تعامل با غرب، در داخل نیز به دنبال میانه روی و تعادل باشد و از تبلیغ در مورد مفاهیم نژادی و تباری، خودداری کند.

 اما حالا، رجب طیب اردوغان به عنوان رهبر این حزب با افراطی ترین چهره ملی گرای ترکیه یعنی دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی، رفیق و همراه است و از سال 2015 میلادی تاکنون، در یک ائتلاف و زیر یک چتر هستند.

از روزی که اردوغان با باغچلی رفیق شده و سخنان تند خود علیه گفتمان نژادپرستی و ملی گرایی را کنار گذاشته، هر سال با او به ملازگرد می رود تا در سالگرد جنگ بزرگ ملازگرد شرکت کند و به زیارت قبور امرا و فرماندهان سلجوقی برود. اما با این حال، اردوغان و تیم او، به خوبی می دانند که قدرت گرفتن راست افراطی تا چه اندازه برای ترکیه خطرناک است.

حوزه های شراکت با راست افراطی

علاوه بر دولت باغچلی رهبر حزب راست افراطی حرکت ملی گرا، مصطفی دستیجی رهبر حزب وحدت بزرگ نیز عملاً شریک اردوغان است. از این ها گذشته، امید اوزداغ رهبر حزب ظفر و مرال آکشنر رهبر حزب خوب، از سیاستمداران راست افراطی مهمی هستند که طرفداران فراوانی دارند و راست دیگری همچون سینان اوغان نیز با وجود آرای ناچیز خود، عملاً سرنوشت انتخابات 2023 میلادی را تغییر داد و حاضر شد به نفع اردوغان از گردونه رقابت خارج شود.

بنابراین حزب عدالت و توسعه نمی تواند در جریان مقابله با راست افراطی، به جنگ همه این جریانات سیاسی – اجتماعی قدرتمند برود.

با در نظر گرفتن این موضوع که راست افراطی در ترکیه، با تکیه بر تفکرات ملی گرایانه و نژادپرستانه، به طور مداوم در حال تقویت نگرش های «دیگری ساز» و ستیز با «دیگری» است،  ترکیه به عنوان یک کشور دارای تکثر قومی و سوابق موجود در اعمال تبعیض بر کردها و علویان، می تواند درگیر تنش های کوچک و بزرگ شود.

یکی دیگر از حوزه های مهم، رفاقت و امتزاج دیرینه ملی گرایی راست افراطی و چهره های نظامی و امنیتی در ترکیه است. با آن که پس از کودتای نافرجام سال 2016 میلادی، ارتش و نهادهای اطلاعاتی و انتظامی به دست دولت و حزب حاکم تسویه شد، هنوز هم بیم آن وجود دارد که در یک بزنگاه حساس، جبهه نظامی – امنیتی، با راست افراطی همراه شود و آکپارتی یا حزب حاکم را از سر راه بردارد.

آیا همه چیز زیر سر کالن است؟

پروفسور ابراهیم کالن، یک ملاصدرا شناس اهل فلسفه است که در یکی از ده ها سخنرانی خود درباره حوزه های مختلف تفکر و اندیشه، لیستی از کتاب های مهم اندیشمندان ایرانی را برای مطالعه توصیه می کند و معتقد است که همه باید مولوی، غزالی و دیگران را به درستی مطالعه کنند.

شاید انتظار می رفت که چنین فردی، وزیر فرهنگ شود. اما او نشان داده که علاقه وافری به حوزه اطلاعات و امنیت دارد. او که قبلاً سخنگوی نهاد ریاست جمهوری و رئیس تیم مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی بود، حالا به جای هاکان فیدان، ریاست سرویس اطلاعاتی میت را در اختیار دارد و  ظاهراً علاوه بر سیاست خارجی دولت اردوغان، برای حوزه های امنیت ملی و عملیات برون مرزی نیز نسخه می پیچد.

از روزی که کالن به سرویس اطلاعاتی میت رفته، دو کار مهم انجام داده است:

1.افتتاح دانشکده متعلق به سرویس اطلاعاتی میت و معرفی رئیس و اعضای هیات علمی این دانشگاه به منظور پرورش کادرهای حوزه امینت ملی.

2.بها دادن به مطالعات تحلیل تهدید امنیت ملی در حوزه های نژادی و تباری.

شواهد نشان می دهد که کالن، حتی قبل از آن که به میت برود، درباره خطرات تکثیر تفکر ملی گرایی راست افراطی هشدار داده و به منظور کاستن از میزان حساسیت این موضوع و دلخور نشدن جریان راست افراطی شریک اردوغان، ترجیح داده که این حوزه را به صورت چراغ خاموش و با برند مطالعات خطرات راست افراطی اروپا پیش ببرد. چرا؟

به این دلیل که در چند دهه گذشته،  تفکر راست افراطی در ترکیه ریشه دوانده و چندین حزب و جریان سیاسی، هواخواه این گفتمان هستند. از دیگر سو، حزب عدالت و توسعه، از سال 2014 به بعد، هیچگاه قادر نبوده که  به تنهایی کابینه تشکیل دهد و به ناچار با راست افراطی، نرد عشق باخته است.

کشور ترکیه , 

در بخش بعدی مطلب، به این موضوع می پردازیم که ابراهیم کالن، رئیس سرویس اطلاعاتی میت و جمع کارشناسان تحت امر او، چه راهی برگزیده اند تا هم رصدگر سیر اثرگذاری و نشر تفکر راست افراطی باشند و راهی برای مقابله با آن پیدا کنند، هم به گونه ای عمل کنند که مقابله با تبعات راست افراطی، موجب رنجش و دل آزردگی ملی گرایان رفیق دولت نشود.

ادامه دارد...