ترکیه به دنبال منافع حداکثری در جمهوری آذربایجان

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، بعدازظهر امروز دوشنبه به ترکیه سفر کرد. او در فرودگاه مورد استقبال اردوغان قرار گرفت و قبل از ورود به نهاد ریاست جمهوری در کاخ بش تپه آنکارا، دور از چشم خبرنگاران به مدت نیم ساعت با هم صحبت کردند.

در دیدار بین اردوغان و علی اف در کاخ بش تپه، جودت‌ییلماز معاون رئیس جمهور، عمر چلیک سخنگوی حزب عدالت و توسعه و چاغتای کلیچ مشاور اردوغان نیز حضور داشتند.

درباره اهداف سفر علی اف به ترکیه، جزئیاتی در اختیار رسانه‌ها گذاشته نشده، اما این سفر در شرایطی صورت گرفته که ترکیه به تازگی، کسب امتیازات اقتصادی فراوان در نخجوان را هم در دستور کار قرار داده است.

تنها چند روز قبل از سفر علی اف به ترکیه، گروه جوانان مستقل موسوم به کمپین «هزار جوان برای فلسطین»، با تظاهرات در برابر سفارت جمهوری آذربایجان در آنکارا و نیز دفتر شرکت نفت و گاز آذربایجان(سوکار)، فروش نفت باکو به رژیم صهیونیستی را محکوم کرده و خواهان آن شدند که علاوه بر قطع کامل روابط تجاری بین آنکارا – اسراییل، انتقال نفت از خط باکو – تفلیس – جیهان به سرزمین های اشغالی نیز قطع شود.

اما چند ساعت پس از این رویداد، تعدادی از جوانان مزبور در منازل خود توسط نیرو‌های امنیتی ترکیه دستگیر شدند.

یک تاریخچه، یک خیز جدید

ترکیه اولین کشوری است که در سال 1991 میلادی و پس‌ از انحلال اتحاد جماهیر شوروی، استقلال کشوری به نام جمهوری آذربایجان را به رسمیت شناخت. روابط دیپلماتیک دو کشور در 14 ژانویه 1992 برقرار شد و از آن زمان به طور مداوم توسعه یافته است.

به گفته رسانه‌های نزدیک به حزب حاکم ترکیه، روابط آنکارا -باکو، در سطح اتحاد استراتژیک است. پس از پیروزی آذربایجان در قره باغ، با سفر اردوغان به شوشا در 15 ژوئن 2021 میلادی روابط بین دو کشور ابعاد جدیدی پیدا کرد. اردوغان اعلامیه شوشا را با همتای آذربایجانی خود الهام علی اف امضا و در همانجا اعلام کرد که این رابطه، به سطح ائتلاف استراتژیک، ارتقا یافته است.

طی چند سال گذشته، پیمانکاران ترکیه‌ای توانسته‌اند بخش مهمی از پروژه های عمرانی جمهوری آذربایجان را در دست بگیرند. برای نخستین بار در سال 2023 میلادی، حجم تجارت دوجانبه به 7.5 میلیارد دلار رسید و سرمایه‌گذاری‌های متقابل از 34 میلیارد دلار فراتر رفت. شرکت‌های پیمانکاری ترکیه تاکنون 526 پروژه به ارزش تقریبی 19 میلیارد دلار را در آذربایجان انجام داده‌اند.

هدف مهمی به نام انرژی

ترکیه و آذربایجان سال هاست که در دو حوزه بسیار مهم انرژی و حمل و نقل پروژه‌های مشترکی داشته‌اند.

خط لوله نفت باکو-تفلیس-جیهان، خط لوله گاز طبیعی باکو-تفلیس-ارزروم، TANAP که انتقال گاز طبیعی به ترکیه و اروپا را تأمین می‌کند و همچنین خط راه آهن باکو-تفلیس-قارص، همگی از رشته‌های ارتباطی مهمی هستند که منافع آنکارا و باکو را به هم گره زده‌اند و علی اف توانست از طریق ترکیه، گاز کشورش را به دست مصرف‌کنندگان ایتالیایی برساند.

ترکیه‌امیدوار است که از طریق سازمان کشور‌های ترک، روابط خود را با باکو و دیگر حوزه‌های سیاسی قفقاز و آسیای میانه توسعه دهد. از این گذشته، اردوغان تاکنون بار‌ها تلاش کرده تا علی اف را نیز وارد بازی قبرس کند و از او بخواهد که دولت موسوم به «جمهوری ترک قبرس شمالی» را به رسمیت بشناسد. اما جمهوری آذربایجان که روابط گسترده ای با اتحادیه اروپا و آمریکا دارد، حاضر نشده چنین درخواستی را اجابت کند.

آنکارا برای منابع انرژی باکو چه خوابی دیده است؟

درماه‌های گذشته، شاهد تحرکات جدید دولت اردوغان برای کسب امتیاز از جمهوری آذربایجان در حوزه انرژی بوده‌ایم.

چندی پیش در بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز خزر در باکو، مهندسین حوزه انرژی ترکیه و جمهوری آذربایجان، درباره ظرفیت‌ها و امکان توسعه روابط در حوزه انرژی گفتگو کردند.

پرویز شهبازوف وزیر انرژی جمهوری آذربایجان در این نشست اعلام کرد: «دو کشور در بسیاری از زمینه‌ها از نفت گرفته تا گاز طبیعی، از انرژی‌های تجدیدپذیر گرفته تا اتصالات برق با یکدیگر همکاری دارند. ما معتقدیم که همه این‌ها موفقیت‌های جدیدی را به همراه خواهند داشت. آذربایجان از طریق ترکیه گاز طبیعی خود را به اروپا می‌رساند و با قرارداد‌های جدیدی که امضا کردیم، گاز بیشتری را از طریق ترکیه به اروپا ارسال خواهیم کرد. ما در حوزه مدیریت انرژی و اتخاذ تدابیر لازم در برابر تغییرات اقلیمی، با ترکیه همکاری خواهیم کرد. باید انرژی‌های تجدیدپذیر را بر اساس تعهدات بین‌المللی خود تا 3 برابر افزایش دهیم».

وزیر انرژی جمهوری آذربایجان همچنین اعلام کرده که کشورش حاضر است بخش مهمی از پروژه‌های تلاش برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه در منطقه نخجوان را در اختیار مهندسین ترکیه بگذارد.

در بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی نفت و گاز خزر که با حضور آلپ ارسلان بایراکتار وزیر انرژی و منابع طبیعی و میکائیل کاباروف وزیر اقتصاد آذربایجان برگزار شد، موضوع مهم دیگری نیز بررسی شد که مربوط به فعالیت‌های ترکیه در نخجوان است.

اردوغان و علی اف، برای جوش دادن معاملات بزرگ گازی در منطقه، پای ترکمنستان را هم به میان آورده‌اند.

نبض گاز ترکیه در دست جمهوری آذربایجان

با وجود تبلیغات جنجالی اردوغان در مورد کشف میادین گازی در استان‌های ساحلی ترکیه در منطقه دریای سیاه، هنوز هم سود اقتصادی این میادین اثبات نشده و استخراج در آن، مستلزم پرداخت هزینه‌های بالایی است که مقرون به صرفه نیست. به همین دلیل، ترکیه هنوز هم محتاج به گاز جمهوری آذربایجان است.

قرارداد تأمین گاز طبیعی آذربایجان و ترکیه که قرار بود در پایان سال 2024 میلادی به پایان برسد، عملاً یک فشار روانی سنگین برای آنکارا به وجود آورده بود. اما پس از درخواست رسمی اردوغان از علی اف، این قرارداد نیز تا پایان سال 2030 تمدید شد. در حال حاضر، دو کشور در تلاش برای افزایش ظرفیت‌های اتصال برق بین ترکیه و نخجوان هستند.

آلپ ارسلان بایراکتار وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه اعلام کرده که بر اساس تصمیم مشترک آنکارا – باکو، ارسال گاز طبیعی به نخجوان از طریق استان ایغدیر عملی است و ترکیه متعهد شده که زمستان پیش رو، به نخجوان گاز برساند.

در پایان باید گفت، تاسیس کارخانه مشترک تولید پهپادهای بیرقدار توسط مهندسین ترکیه در خاک جمهوری آذربایجان و انجام برخی همکاری های نظامی و امنیتی بین طرفین، بخش دیگری از روابط ترکیه و جمهوری آذربایجان را تشکیل می دهد. اما شواهد کنونی نشان دهنده این واقعیت است که در معادلات سیاسی و اقتصادی بین ترکیه و جمهوری آذربایجان، عنصری مهمتر از انرژی وجود ندارد.