نگاه آنکارا به توافق قسد و الشرع

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، بسیاری از روزنامه‌های چاپ آنکارا، امروز هم تیتر و عکس صفحه نخست خود را به موضوع توافق مظلوم عبدی فرمانده نیروهای کُرد «قسد» و احمد الشرع اختصاص دادند.

روزنامه‌های آنکارا از این موضوع خبر داده‌اند که حالا زمان آن فرا رسیده که در تمام اخبار و گزارش‌های مرتبط با سوریه، فقط یک رنگ بر روی نقشه به کار برود. چرا که مظلوم عبدی تعهد داده هر چه زودتر حاکمیت و کنترل مناطق کردنشین در شمال و شرق سوریه و همچنین میدان‌های نفتی را به ارتش جدید سوریه واگذار شد.

رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه گفته است: «ما به تمامیت ارضی کشور همسایه خود سوریه، حفظ ساختار واحد و تقویت وحدت و همبستگی آن اهمیت زیادی می‌دهیم. ما از روز اول همیشه از این موضوع دفاع کرده‌ایم و اهمیت آن را برجسته کرده‌ایم. ما هر تلاشی برای پاکسازی سوریه از تروریسم را گامی در جهت درست می‌دانیم. اجرای کامل توافقی که جدیداً حاصل شد، به امنیت و صلح سوریه کمک خواهد کرد. همه برادران سوری ما برندگان این میدان خواهند بود. قاطعانه می‌گویم. تا زمانی که به عنوان عرب، کُرد و ترک برادری خود را پاس بداریم، می‌توانیم توطئه‌ها را خنثی و آینده خود را تضمین کنیم. غیر از این، هیچ راهی برای رستگاری وجود ندارد. باید دستِ هم را محکم بگیرید و به حساسیت‌های همدیگر احترام بگذارید».

اقدام دمشق خطرناک بود، اردوغان به دمشق و لاذقیه برود

جراید و شبکه‌های تلویزیونی نزدیک به حزب حاکم ترکیه تلاش می‌کنند تا گزارش و تحلیل‌های مرتبط با توافق شبه نظامیان کُرد در سوریه و حکومت انتقالی الشرع را همچون دستاورد دیپلماتیک دولت اردوغان نمایش دهند. اما روزنامه‌های منتقد دولت، تردیدهایی درباره متن توافق دارند و در عین حال، از اقدامات خشن افراد مسلح تحت امر الشرع و کشتار علویان، نگران هستند.

فهمی کورو از دیگر روزنامه نگاران مشهور ترکیه که همراه با برادر دیپلمات خود ناجی کورو به حلقه یاران عبدالله گل پیوسته، درباره رویدادهای سوریه نوشته است: «راستش را بخواهید، من از وقایع لاذقیه و طرطوس متعجب نشدم. چرا که هیات التحریرالشام که اکنون قدرت را در دست گرفته، ریشه اولیه خود را از القاعده و داعش گرفته است. جدی‌ترین اشتباه این است که دولت جدید، از اشتباهات کسانی که پس از سرنگونی صدام حسین با حمایت آمریکا در عراق به قدرت رسیدند، درس نگرفت و در عوض ارتش موجود را منحل کرد. ترکیه نمی‌تواند در مورد درگیری‌ها سکوت کند. چرا که حساسیت شهروندان علوی در کشور ما نیز برانگیخته شده است. رئیس جمهور طیب اردوغان می‌تواند همین حالا سفر عقب افتاده خود به دمشق را انجام دهد. حتی تصور می‌کنم اگر اردوغان و الشرع، با هم به لاذقیه و طرطوس بروند و از شهروندان علوی سوریه حمایت کنند، اقدام ارزشمندی است.

هاکان آلبایراک از تحلیلگران محافظه کار ترکیه نیز اعلام کرده که فعالیت کمیسیون مستقل تحقیقات قضایی و جنایی درباره کشتار علویان در سوریه، با قدرت ادامه دارد و احمد الشرع تضمین کرده که همه مقصرین و مهاجمین به مجازات خواهند رسید، حتی اگر از اعضای اصلی تیم او باشند. 

این تحلیلگر مشهور ترکیه، احمد الشرع را با علی عزت بگووییچ رهبر مسلمانان بوسنیایی مقایسه کرده و مدعی شده که الشرع، در مجازات افرادی که به غیرنظامیان علوی شلیک کرده‌اند، کوتاهی نخواهد کرد.

تاثیر نشست اردن

دنیز زَیرَک از تحلیلگران ترکیه معتقد است که برخی تدابیر دیپلماتیک و امنیتی هاکان فیدان که منجر به برگزاری نشست امنیتی پنج جانبه ترکیه، عراق، سوریه، لبنان و اردن در امان شده، بر سرنوشت قسد نیز تاثیر گذاشته است.

او می‌گوید: «توافق 5 کشور بر سر همکاری امنیتی در مبارزه با داعش، کاری کرد که آمریکا نتواند بهانه سازی کند و بگوید که به منظور مقابله با داعش در سوریه می‌ماند و با قسد همکاری می‌کند. منابع دیپلماتیک ترکیه می‌گویند که تصمیم این 5 کشور در امان، فرماندهان قسد را کاملاً ناامید کرد. اما واقعیت این است که دیدار مظلوم عبدی با مایکل کوریلا، فرمانده سنتکام نیز بسیار مهم و موثر بود. بعد از این دیدار بود که عبدی با بالگرد آپاچی متعلق به ارتش آمریکا به دمشق رفت و با احمد الشرع دیدار کرد».

زَیرَک در ادامه می‌گوید: « چارچوب توافق کلی است. جزئیات را کمیته‌ها تعیین می‌کنند. کمیته‌ها مدل‌های اجرایی را تا پایان سال 2025 تعیین خواهند کرد. در این مدت، YPG و SDF کنترل کامل مناطق خود را حفظ خواهند کرد. وقتی به توافق نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد که هر دو طرف یک قدم به عقب رفتند و در میانه با هم توافق کردند. به نظر می‌رسد که آمریکا به عنوان میانجی، هر دو طرف را تحت فشار جدی قرار داده و آنها را وادار به عقب نشینی کرده است. YPG پذیرفته به جای ساختار فدرال، بخشی از دولت سوریه باشد. الشرع نیز کردها را به عنوان شریک پذیرفت. صالح مسلم رهبر PYD با خوشحالی گفته است: ما خیلی جنگیدیم و بعد از این همه تلاش، اکنون در همه چیز شریک هستیم. ما در اداره کشور، تدوین قانون اساسی، زندگی، اقتصاد و همه چیز شریک می‌شویم.»

اعضای ترکیه‌ای «قسد» کجا می‌روند؟

توافق صورت گرفته بین «قسد» (SDF) و دولت مرکزی سوریه از منظر نگرش امنیتی ترکیه بسیار مهم بوده و دارای جزئیات حساسی است. 

این گفتگوهای کردها و دمشق، از همان ابتدا به دقت تحت نظارت و هدایت مجازی سرویس اطلاعات ترکیه بوده و آنکارا از دمشق خواسته، تکلیف اعضای ترکیه‌ای «قسد» نیز روشن شود.

شبنم باباجان از تحلیلگران ترکیه در این مورد در روزنامه نفس چاپ آنکارا نوشته است:«اطلاعات جالبی از پشت صحنه این روند توافق وجود دارد و جزئیات اطلاعاتی، بسیار مهم هستند. مهلت داده شده برای انجام کلیه مراحل، صرفاً 9 ماه می‌باشد. فقط منابع نفت و گاز نیست که به دولت مرکزی منتقل می‌شود. فرودگاه‌ها، مؤسسات و واحدهای امنیتی، زندان‌ها، اردوگاه‌ها و معادن نیز به دولت مرکزی سپرده خواهد شد».

باباجان در ادامه نوشته است: «همه عناصر مسلح قسد در ارتش سوریه ادغام خواهند شد. ادعا می‌شود 3 هزار نیروی مسلح غیر سوری در صفوف YPG وجود دارد. به گفته سرویس اطلاعاتی ترکیه، اغلب آنها اهل ترکیه هستند و توافق شده که سلاح‌های خود را زمین گذاشته و سوریه را ترک کنند. آنها قرار است به کشورهای مختلف نقل مکان کنند. اما به کجا؟ معلوم نیست. همچنین از آنها خواسته نمی‌شود که به صورت دسته جمعی یا گروهی حرکت کنند. بر اساس اطلاعات منابع ترکیه، PYD اکنون یک حزب سیاسی تبدیل خواهد شد و شاخه نظامی آن یعنی YPG به طور کامل منحل خواهد شد».

خودگردان یا دولت یکپارچه؟

طاها آک یول از دیگر تحلیلگران ترکیه به اهمیت نقش وزارت امور خارجه و سرویس اطلاعاتی این کشور در امضای توافق بین شبه نظامیان کُرد و احمد الشرع اشاره کرده و نوشته است: «قرار است شبه نظامیان YPG که یک سوم سوریه و منابع نفتی غنی آن را در اختیار دارند و از حمایت نظامی آمریکا برخوردارند، سلاح‌های خود را زمین بگذارند و نفرات آن در ارتش سوریه ادغام شود. این یک تحول و پیشرفت بسیار مهم و مطمئناً امیدوار کننده است. این مرحله‌ای دیگر از همان روندی است که اردوغان، باغچلی و اوجالان آغاز کردند. گفته می‌شود که سرویس اطلاعاتی میت، برای رسیدن به نقطه کنونی، دقیقاً یک سال تمام کار کرده است. پ.ک.ک در واقع یک فرقه رهبر محور است و او را مرجع تصمیم‌گیری نهایی می‌داند. اوجالان متوجه شد که از منظر فلسفی، نظری و استراتژیک، محیط پنجاه سال پیش در ترکیه و سوریه، دیگر وجود ندارد و دوران تروریسم منسوخ شده است».

طاها آک یول در ادامه به برخی تردیدهای مهم پرداخته و نوشته است: «برخی بندهای توافقنامه 8 ماده‌ای، زمینه برای تفسیرهای متفاوت و متناقض دارد. هنوز 24 ساعت نگذشته بود که صالح مسلم از دیگر رهبران کردهای سوری اعلام کرد که خواهان شریک شدن کردها در تمام اجزای حکمرانی است و خودگردانی دموکراتیک باید تاسیس شود. ولی اردوغان، آشکارا از دولت واحد و یکپارچه حرف می‌زند. امیدوارم این روند با مانع روبرو نشود و با دقت و آرامش دنبال شود».

در پایان باید گفت: بسیاری از منتقدین اردوغان بر این باورند که او در جریان توافق با اوجالان و حتی توافق قسد با دمشق، اهداف سیاسی و حزبی خاص خود را دنبال کرده و به دنبال تغییر قانون اساسی ترکیه برای نامزدی مجدد در انتخابات است.