ناجی جدید وزارت کشاورزی / از رئیس کمیسیون کشاورزی تا خوش اخلاق ترین فرد وزارتخانه

صادرات و واردات محصولات کشاورزی، به روز کردن کشت، خرید تضمینی کالاهای استراتژیک، خودکفایی در کالاهای ضروری، تنظیم بازار، عبور از خشکسالی، پرداخت خسارت های مثل سیل، سرمازدگی و ترغیب به کشت و زرع از مهمترین اقداماتی است که انتظار می رود وزارت کشاورزی در دستور کار خود قرار دهد و انتخاب وزیر این وزارتخانه باید به دور از سیاسی بازی و سهم خواهی گروه های سیاسی باشد.

در شرایطی که کمتر از 20 روز تا رئیس جمهور شدن رئیسی باقی نمانده است، اسامی مختلفی برای نشستن بر کرسی وزارت جهادکشاورزی به گوشی می رسد از رئیس کمیسیون کشاورزی تا "خوش اخلاق ترین فرد وزارتخانه"؛ اسامی که رنگ و بوی سیاسی کاری و سهم خواهی دارند.

در روزهای اخیر نام افرادی نظیر سید جواد ساداتی نژاد رییس کمیسیون کشاورزی مجلس، علیرضا بزرگی مدیر عامل سابق مجمع تشکل های کشاورزی کشور و مدیر عامل هلدینگ کشاورزی ستاد اجرایی فرمان امام، حجت الله عبدالملکی معاون کمیته امداد، داود دانش جعفری معاون اموراقتصادی و دارایی دولت دهم و برخی از معاونین و مدیران قبلی و فعلی وزارت جهاد کشاورزی از جمله آقارضا فتوحی و حتی کاظم خاوازی وزیر فعلی کشاورزی برای دور جدید وزارت جهاد کشاورزی مطرح است.

در این میان به نظر می رسد شانس فتوحی برای رسیدن به وزارت کشاورزی بیش از دیگران باشد، او رییس کمیته کشاورزی ستاد سحر ابراهیم رییسی بود که سابقه معاونت وزیرجهاد کشاورزی در دولت دوم محمود احمدی نژاد را دارد و همواره از او به عنوان"خوش اخلاق ترین فرد وزارتخانه" یاد شده است. خاوازی نیز کمترین شانس را دارد چرا که او را ضعیف ترین وزیر کشاورزی پس ازانقلاب می دانند.

وزارت کشاورزی در 43 سال گذشته فراز و فرودهای بسیاری داشته که هر فردی بخواهد سکانداری آن بر عهده بگیرد باید از سابقه آن مطلع باشد. وزارت جهاد کشاورزی وظایفی چون سیاست گذاری، برنامه ریزی و نظارت، امور پژوهش، آموزش وترویج کشاورزی، امور منابع طبیعی و آبخیزداری، امور زیر بنایی کشاورزی وتوسعه روستایی، امور کشاورزی دام و آبزیان، امور حمایتی بخش کشاورزی، امور بازرگانی در بخش کشاورزی داردهمچنین وزارت جهاد کشاورزی موظف است تا به منظور حمایت از تولیدکنندگان قیمت تضمینی خرید محصولات کشاورزی را با موافقت وزیر ‌جهاد کشاورزی تعیین و با خرید به موقع تولیدات داخلی و جلوگیری از توزیع بی‌موقع محصولات وارداتی کشاورزی و تنظیم بازار در‌حمایت از تولیدکنندگان اقدام کند.

اولین وزیر کشاورزی ایران را ترک کرد

اولین وزیر این وزارتخانه علی‌محمد ایزدی فارغ التحصیل در رشته اقتصاد کشاورزی از آمریکا در مقطع دکتری بود در واقع او وزیر دولت موقت بود و توانست  در برابر فشارهای همه‌جانبه و جو سنگین ساخته شده چپ‌گرایی اکثر انقلابیون که مایل بودند زمین‌های کشاورزی بیش از هفت هکتار که بعد از اصلاحات ارضی شاه برای مالکان مانده بود نیز تقسیم شود؛ مقاومت سرسختانه‌ای کرد. ایزدی در انتخابات دوره نخست مجلس شورای اسلامی از حوزه انتخابیه شیراز نامزد شد اما حمله عده‌ای ناشناس، غارت و به آتش کشیده شدن ستاد انتخاباتی‌ وی سبب شد تا پس از انتخابات، برای مسافرتی کوتاه و دیدن خانواده‌اش به آمریکا برود اما در آنجا ماندگار شد و پس از آن به کانادا رفت و تاکنون در آنجا ماندگار شده است.

عباس شیبانی در دولت شورایی عهده دار وزارت کشاورزی شد، او دکتری عمومی داشت اما چون عضو شورای انقلاب بود و آیت الله بهشتی او را به عنوان وزیر کشاورزی انتخاب می کند، مورد تایید امام (ره) قرار می گیرد. شیبانی در انتخابات ریاست جمهوری دوم، رقیب محمدعلی رجایی و در انتخابات پنجم ریاست جمهوری، تنها رقیب آیت الله هاشمی رفسنجانی بود وی در هفتمین همایش چهره های ماندگار به عنوان چهره ماندگار معرفی شد.

اجرای طرح تات از سوی وزیر اصلاح طلب

محمد سلامتی دو دوره وزیر کشاورزی کابینه های شهید رجایی و میرحسین موسوی بود، این وزیر اصلاح طلب اقداماتی چون تدوین برنامه‌ 19 ماده‌ای برای تحول و دگرگونی در سیاست های وزارت کشاورزی، تشکیل مراکز خدماتی در روستاها و دهستان ها و اعزام متخصصان به آنجا و ارائه تحقیقات طرح جدیدی به نام «تات» (تحقیق، آموزش، و ترویج) را در کارنامه خود ثبت کرده است. با آغاز جنگ و تحریم ها، مشکلات متعددی این وزارتخانه را به چالش کشید که می توان به اصلاحات ارضی، قانون کار، قانون تعاونی‌ها و قانون بیمه‌ی بیکاری اشاره کرد که سلامتی مدافع آن ها بود اما مخالفانش او را به باد انتقاد می کشیدند.

حل و فصل زمین ها مصادره ای

سال های پایانی دفاع مقدس همزمان بود با حضور عباسعلی زالی در وزارت کشاورزی، دوره ای پر‎‌مسئولیت و دشوار که تامین و تضمین مایحتاج غذایی مردم به عنوان وظیفه مهم این وزارتخانه بود، قانون گذاری زمین های واگذار شده در 1365 از دیگر اقدامات وزارت کشاورزی در این دوره محسوب می شود که باعث شد به هشت سال بلاتکلیفی و وضعیت نامشخص مالکیت برای زمین های مصادره ای و ملی شده پایان داده و فضای قابل اطمینانی برای مالکان زمین ها و کشتکاران ایجاد شود.

ادغام دو وزارتخانه؛ از کلانتری تا حجتی

وزیر کشاورزی در دولت‌های اول و دوم اکبر هاشمی رفسنجانی و سه سال نخست دولت اول محمد خاتمی عیسی کلانتری با تحصیلات دکتری فیزیولوژی و بیوشیمی محصولات زراعی از دانشگاه ایالتی آیوا آمریکا بود. او اعتقادی به خودکفایی در محصولات استراتژیک نداشت و تمایل بسیاری به واردات محصولات کشاورزی داشت از این رو مورد انتقاد مخالفان قرار می گرفت. کلانتری هم‌اکنون به عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و مشاور معاون اول رئیس‌جمهور در امور آب، کشاورزی و محیط زیست فعالیت می‌کند.

ادغام 2 وزارتخانه جهادسازندگی و کشاورزی در دولت محمد خاتمی عاملی بود که کلانتری وزارت کشاورزی را رها می کند و محمود حجتی روی کار می آید، او طرح کلان افزایش تولید را تدوین و اجرا کرد، قیمت خرید تضمینی گندم را افزایش داد و نخستین جشن خودکفایی در در دوره وزارت محمود حجتی در کابینه دوم اصلاحات برگزار شد. مهمترین انتقاد به حجتی ناتوانی در تنظیم بازار کالاهای اساسی و ناکارآمدی در کنترل قیمت‌ ها بود.

ایران به باشگاه صادرکنندگان گندم پیوست

محمدرضا اسکندری وزیر کشاورزی دولت اول احمدی نژاد بود، او پس از گرفتن رأی اعتماد از نمایندگان مجلس هفتم شماره تلفن همراه خود را در رسانه ملی اعلام کرد تا با کشاورزان ارتباط مستقیم داشته باشد. یک سال پس از تصدی اسکندری مجلس طرح استیضاح او را کلید زد، هر چند که نمایندگان به برکناری وزیر رای ندادند هر چند که واردات گسترده، انتصاب های نامناسب و انتشار آمارهای تبلیغاتی و خلاف واقع از جمله انتقادات نمایندگان به اسکندری بود. صادرات نخستین محموله مازاد گندم در دوره وزارت اسکندری رخ داد و ایران به باشگاه صادرکنندگان گندم پیوست.

گره هدفمندی به کشاورزی

صادق خلیلیان وزیر کشاورزی دولت دوم احمدی نژاد شد مهمترین اتفاق در دوره وزارت خلیلیان اجرای قانون هدفمندی یارانه ها بود به دنبال اجرای این قانون 7.3 درصد از یارانه های حامل های انرژی در بخش کشاورزی حذف شد، محصولات تولیدی خاصیت رقابت پذیری با محصولات خارجی را از دست دادند و خودکفایی در بخش کشاورزی از میان رفت.

بازگشت حجتی به وزارتخانه/خاوازی ضعیف ترین وزیر

با رویه کار آمدن حسن روحانی، محمود حجتی بار دیگر بر صندلی وزارت کشاورزی نشست، او در دولت دوم تدبیر و امید نیز توانست از مجلس رای اعتماد بگیرد، اما نمایندگان به دلایلی چون عدم توانایی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی، عدم اجرای الگوی کشت و عدم حمایت جدی از کشاورزان، عدم توجه به صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی و مواردی دیگر به دنبال استیضاح حجتی بودند که با پذیرش استعفایش از سوی رئیس جمهور، استیضاح از دستورکار مجلس دهم خارج شد و وزارت کشاورزی به دست کاظم خاوازی  رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و تریج کشاورزی افتاد. نزدیک به یک سال از آغاز فعالیت کاظم خاوازی در وزارت جهاد کشاورزی می گذرد و دومین وزیر کشاورزی دولت روحانی بنا بر روایت آمار و ارقام، یکی از بدترین عملکردها را در بخش کشاورزی و دام کشور از خود به جای گذاشته است.

در ابتدای سال ۹۹ ماجرای معدوم شدن جوجه ها و انتشار فیلمهای گسترده آن در شبکه های اجتماعی انگشت اتهام را به شدت به سمت مدیریت ضعیف وزارت جهاد برده بود، بلاتکلیفی موضوع تنظیم بازار در دولت روحانی، وضعیت نامشخص وزارت صمت و ضعف مدیریت کاظم خاوازی و مدیرانش در وزارت جهاد کشاورزی بازار مرغ و تخم مرغ وارد بحران بی سابقه ای شد.

اکنون کار برای وزیر کشاورزی دولت رئیسی سخت شده است و مردم منتظرند فردی روی کار بیاید که قیمت محصولات کشاورزی از میوه تا مرغ و تخم مرغ را مدیریت کند و از سوی دیگر انگیزه کشت در کشاورزان برای خودکفایی در محصولات استراتژیک را افزایش دهد.

منبع: خبرفوری