زمان نهایی‌شدن برجام
کوروش احمدی دیپلمات سابق ایران در سازمان ملل می گوید: مخالفان برجام در آمریکا به انقضای برخی مفاد و بند‌های غروب و سررسید شماری از محدودیت‌های ایران ذیل برجام ۹۴ اشاره می‌کنند؛ اگر طرف ایرانی این موضوع را مد نظر می‌داشت و یک سال پیش کار را نهایی می‌کرد، اکنون در موقعیت بهتری بودیم.
یک تحلیلگر سیاست خارجی در پیش‌بینی خود از مفاد پاسخ امریکا، می‌گوید که سخنگویان وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا از ارائه توضیحی به تصریح یا تلویح راجع به مفاد پاسخ آمریکا خودداری کرده‌اند. اما اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران، می‌تواند به این معنی باشد که پاسخ تفصیلی و مشتمل بر موارد مثبت و منفی است. در این اواخر برخی مقامات آمریکایی بدون ذکر نام گفته‌اند که بخش عمده مفاد پاسخ ایران به متن "نهایی" در مورد رفع انواع تحریم‌ها و جدول زمانی مربوطه و نیز تضمین‌ها بوده است. این در حالی است که سخنگویان آمریکایی همچنان با تاکید بر اینکه تنها تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران موضوع برجام است و نه تحریم‌های دیگر، به تصریح یا تلویح مدعی می‌شوند که ایران خواستار رفع برخی دیگر از تحریم‌هاست.
آمریکا سرانجام پاسخ خود را به متن نهایی اتحادیه اروپا و واکنش خود را به پاسخ ایران ارائه داد. کوروش احمدی در گفتگو با «انتخاب» در تحلیل خود از این تحول در روند احیای برجام، گفت: «این تازه‌ترین چرخش در روند تقریبا ۱۸ ماهه مذاکرات برای احیای برجام است. از شواهد چنین بر می‌آید که پاسخ آمریکا تفصیلی و همراه با جزئیات است، یعنی تنها در حد بله و خیر نیست. این بدان معناست که ایران اکنون باید پاسخ آمریکا را بررسی کند و به آن پاسخ دهد و سخنگوی وزارت خارجه ایران دقیقا همین را گفته و تاکید کرده است که پاسخ ایران بعد از بررسی پاسخ آمریکا ارائه خواهد شد. این مهم می‌تواند به این معنی باشد که پاسخ ایران نیز احتمالا تفصیلی خواهد بود. حال اینکه این پاسخ‌ها و پاسخ به پاسخ‌ها چقدر طول خواهد کشید، باید صبر کنیم و ببینیم.»
وی در ادامه خاطرنشان کرد: «البته در اینکه تاکنون پیشرفت‌های عمده‌ای در مذاکرات حاصل شده است، شکی نیست. اما مانند هر روند مذاکراتی دیگر روشن است که دراینجا نیز دشوارترین موارد به پایان کار موکول شده است و به این دلیل هنوز هیچ چیزی را نمی‌توان قطعی دانست.»
احمدی درباره علت به طول انجامیدن پاسخ امریکا، عنوان کرد: «این تاخیر ده روزه در ارائه پاسخ آمریکا بسیار مهم است و می‌تواند گویای مشکلات روند، و بویژه مشکل تصمیم‌گیری در دولت بایدن در این مورد باشد که ممکن است روی محتوا نیز تاثیر گذاشته باشد. فکر می‌کنم این تاخیر را باید به مسائل داخلی آمریکا، مسائل منطقه‌ای و نیاز دولت بایدن به هماهنگی با متحدان اروپایی ربط داد. از شواهد چنین بر می‌آید که اسرائیل و برخی دیگر از متحدان منطقه‌ای آمریکا در این آخرین مراحل، نقشی در کند کردن روند داشته‌اند و شاید دلیل اصلی کندی آمریکا در ارائه پاسخ همین امر بوده است. ظاهرا آمریکا هنوز به دلیل کم و کیف روابطش با متحدان منطقه‌ای، اراده لازم برای عبور از سد این متحدان را نیافته است.»
محتوای احتمالی پاسخ امریکا درباره احیای برجام
این کارشناس سیاست خارجی افزود: «در مقام مقایسه به خاطر داریم که چگونه اوباما در چند ماهه اول سال ۲۰۱۵ اراده لازم برای این منظور را یافت و چگونه به تحریکات و تحرکات نتانیاهو، از جمله سخنرانی غیر متعارف او در کنگره آمریکا، بی‌اعتنا ماند. در این رابطه قابل توجه است که مشاور امنیت ملی اسرائیل هفته گذشته در واشنگتن بود و نخست وزیر آن رژیم نیز گفت که "ما علیه هر توافقی نیستیم. ما علیه این توافق هستیم؛ و این توافق این گونه که اکنون نوشته شده است، قابل قبول نیست. " این قضیه احتمالا نه تنها موجب تاخیر شد، بلکه ممکن است در محتوای پاسخ آمریکا نیز تاثیر منفی گذاشته باشد.»
احمدی ضمن بیان اینکه باید توجه داشت که در اسرائیل یک انتخابات مهم در پیش است و در این شرایط رقبای انتخاباتی با هم برای اخلال در احیای برجام و تشدید اظهارات ضد ایرانی مسابقه گذاشته‌اند، گفت: «افزون بر این گفت و گوی تلفنی بایدن با سران انگلیس، آلمان و فرانسه در شنبه گذشته نشان داد که آمریکا دنبال حداکثر هماهنگی با متحدان اروپایی نیز بوده است. بعد از این تماس مقامات بی‌نام آمریکایی مدعی شده‌اند که سه کشور مذکور با محتوای پاسخ آمریکا موافقت کرده‌اند. این هماهنگی‌ها نشان می‌دهد که آمریکا در عین حال سرگرم آماده شدن برای دوره بعد از توافق یا عدم توافق است.»
وی اضافه کرد: «در تحولی که بی‌ارتباط با نقش تحریک‌آمیز اسرائیل نیست، طی روز‌های گذشته تحرکات از سوی عناصر تندرو در داخل آمریکا نیز رو به افزایش بوده است. ظاهرا نیاز دولت بایدن به کسب حداقلی از توافق، حداقل از هم حزبی‌های خود در کنگره نیز عامل مهم دیگر در تاخیر و احیانا در محتوای پاسخ آمریکا بوده است. سکوت دمکرات‌ها، جز یکی دو تا، در این مورد نیز قابل توجه است. این وجه از قضیه بویژه با توجه به در پیش بودن انتخابات کنگره و نزدیک شدن دمکرات‌ها به جمهوریخواهان در نظر سنجی‌ها، می‌تواند از اهمیت مضاعفی برخوردار شده باشد؛ خاصه آنکه مخالفان برجام به نحو فزاینده‌ای به انقضای برخی مفاد و بند‌های غروب و سررسید شماری از محدودیت‌های ایران ذیل برجام ۹۴ اشاره می‌کنند و مدعی شکل‌گیری شرایط ویژه هستند. طبعا اگر طرف ایرانی این موضوع را مد نظر می‌داشت و یک سال پیش کار را نهایی می‌کرد، ما اکنون می‌توانستیم در موقعیت بهتری باشیم.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا در مورد اینکه محتوای پاسخ آمریکا چیست، هیچ شاهد و قرینه‌ای در دست است، بیان کرد: «سخنگویان وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا از ارائه توضیحی به تصریح یا تلویح راجع به مفاد پاسخ آمریکا خودداری کرده‌اند. اما اظهارات سخنگوی وزارت خارجه ایران همانطور که گفتم، می‌تواند به این معنی باشد که پاسخ تفصیلی و مشتمل بر موارد مثبت و منفی است. در این اواخر برخی مقامات آمریکایی بدون ذکر نام گفته‌اند که بخش عمده مفاد پاسخ ایران به متن "نهایی" در مورد رفع انواع تحریم‌ها و جدول زمانی مربوطه و نیز تضمین‌ها بوده است. این در حالی است که سخنگویان آمریکایی همچنان با تاکید بر اینکه تنها تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران موضوع برجام است و نه تحریم‌های دیگر، به تصریح یا تلویح مدعی می‌شوند که ایران خواستار رفع برخی دیگر از تحریم‌هاست.»
وی در این باره افزود: «نشریه پولیتیکو به نقل از یک منبع آمریکایی گفته است که پاسخ آمریکا از حد مورد انتظار ایران کمتر است؛ لذا باید دید که آیا ایران آن را برای خود کافی خواهد دید یا تصمیم به طرح خواسته‌های بیشتر خواهد گرفت. آنچه هنوز روشن نیست، تکلیف مسائل پادمانی بین ایران و آژانس است. برخی منابع غربی و روسی مدعی شده بودند که در پاسخ ایران اشاره‌ای به این قضیه نشده بود. در این رابطه دو حالت متصور فرض می‌شود: یکی اینکه ایران با بند‌های مربوطه در متن "نهایی" موافق است؛ و دیگر اینکه ایران صبر کرده است تا مسائل دیگر حل و فصل شود و بعدا به مسائل پادمانی بپردازد. در هر حال سخنگوی رسانه تیم مذاکره‌کننده ایران اخیرا طی توئیتی تاکید کرد که بدون حل مسائل پادمانی، ایران در جهت انجام تعهدات هسته‌ای برجامی‌اش اقدامی نخواهد کرد که البته درست و قابل درک است.»
احمدی ادامه داد: «شاید در واکنش به این توئیت بود که سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا روز چهارشنبه گفت که آمریکا روز بازاجرای برجام را به حل مسئله پادمان مشروط نمی‌کند و حل این مسئله تنها در صورت پاسخ ایران به سوال‌های آژانس ممکن خواهد بود. در این رابطه مدیر آژانس هم هفته گذشته مواضع همیشگی‌اش در مورد لزوم دریافت پاسخ معتبر از ایران راجع به منشاء اورانیوم در سه سایت و اینکه مواد مربوطه اکنون کجا هستند، تکرار کرد. با توجه به اینکه بورل پاسخ ایران را "معقول" با "برخی تعدیلات" توصیف کرد، می‌توان گفت که از نظر روابط عمومی، ایران قدری از آمریکا جلوتر است.»
دیپلمات سابق ایران در پیش‌بینی خود از سیر امور در آینده، گفت: «ما شروع فصل تحرکات سیاسی و بین‌المللی را از اوایل سپتامبر (۶-۵ روز دیگر) در پیش داریم. در اوایل همین ماه نشست شورای حکام و در اواسط آن نشست مجمع عمومی را خواهیم داشت. در این رابطه، بورل در مصاحبه گفته است که مسئله احیای برجام باید تا قبل از سپتامبر حل و فصل شود. چرا که با شروع سپتامبر دینامیک سیاسی جدیدی شکل خواهد گرفت. ضمن اینکه اظهار نظر بورل در کلیت آن می‌توانست به نوعی ابراز نارضایتی از تاخیر ده روزه آمریکا در پاسخ به پاسخ ایران نیز باشد و به قصد تحت فشار گذاشتن آمریکا برای تسریع در کار مطرح شده باشد.»
احمدی ضمن اشاره یه اینکه اروپا با توجه به بحران اوکراین و مشکل سوخت در قضیه احیای برجام جدی‌تر و عجول‌تر است، در حالیکه آمریکا حداقل با مشکل کمبود انرژی مواجه نیست، تصریح کرد: «با توجه به جمیع جهات، می‌توان احتمال داد که بعد از ارائه پاسخ ایران، اروپا اقدام به برگزاری یک نشست دیگر در وین بکند و در آن نشست تکلیف نهایی کار، ظرف چند روز اول سپتامبر روشن شود.»
دیدگاه تان را بنویسید