به اپیدمی خودکشی و قتل نزدیکیم / باید دست از نوسازی آمرانه برداریم

نامه نیوز - در چند روز گذشته گزارش‌ها درباره قتل و خودکشی پر تعداد شده است، از دانش‌آموز گرفته تا فعال سیاسی اجتماعی، خبرنگار، پزشک و وکیل دادگستری سوژه‌های اصلی این خشونت‌ها بودند، اما واقعیت این است که هرکسی در هر نقشی که دارد می‌تواند نفر بعدی باشد، چراکه به‌نظر می‌رسد بستر خشونت‌ورزی علیه خود یا دیگری آماده است، حتماً قبل‌تر اتفاق‌هایی رخ داده یا عواملی انباشته شده که ظهور و بروز این اقدامات را بیشتر کرده است.

براساس آمار پزشکی قانونی در شش ماه اول سال ۱۴۰۳ آمار مراجعه به این سازمان درباره «نزاع» به این شرح است، زن: ۱۱۰۳۵۹ مورد - مرد: ۲۱۳۰۷۳ مورد - در مجموع: ۳۲۳۴۳۲ مورد. اگر تا انتهای سال آمارهای نزاع به‌همین پرتعدادی ادامه پیدا کند، سال ۱۴۰۳ در ده سال گذشته بی‌سابقه خواهد شد، طوری می‌توان انتظار داشت آمار نزاع در سال ۱۴۰۳ در مقایسه با سال ۱۳۹۶ که به پایین‌ترین تعداد خود رسیده بود چیزی حدود ۲۰ درصد افزایش داشته باشد.

ابراهیم فیاض در گفت‌وگو با «نامه نیوز» درباره دلایل افزایش آمار قتل و خودکشی در جامعه ایران گفت: 7 سال پیش بینی کردم خودکشی در ایران اپیدمی می شود. مسئولان مربوطه معتقدند «هر گاه آمار خودکشی را اعلام می کنند، در جامعه شدت خودکشی بالاتر می رود». این نشان می دهد جامعه ما دچار آنمی یا بی هنجاری شده است.

وی افزود: وقتی جامعه بی هنجار، افراد یا فعال می شوند یا منفعل. افراد فعال به دیگران بددهنی و فحاشی می کنند و خشونت می ورزند که نقطه اوج این رفتار دیگرکُشی یا قتل دیگران است. در مقابل افراد منفعل افسرده می شوند که نقطه اوجش خودکشی است. آنمی شدن جامعه به علت نوسازی آمرانه است؛ چنین جامعه ای تمام ساختارهای فرهنگی، اجتماعی، علمی و معرفتی‌اش را از دست می دهد چون مسئولان می خواهند به طور آمرانه روال نوسازی را جلو ببرند؛ در حالی که جامعه چنین مسیری را انتخاب نکرده است یا آماده آن نیست.

این استاد دانشگاه یادآور شد: هم اکنون چنین آسیب هایی در دانشگاه نیز وجود دارد. خیلی از استادها و دانشجویان خودشان به من می گویند یا غیرمستقیم درباره آنها شنیدم که قصد خودکشی دارند چون ما تمام ساختارهای هنجاری دانشی دانشگاه را نابود کردیم. مثلا به جای آنکه بگذاریم استاد و دانشجو هرچه می خواهند تولید کنند، جلوی آنها را می گیریم و می گوییم «فقط مقاله ISI» مبنا است. این مصداق بارز نوسازی آمرانه دانشگاه به سبک آمریکایی است. از این رو دانشگاه به شدت دچار بی هنجاری ساختاری، پارادایمی و معرفتی شده است؛ به همین علت دانشجویان و اساتید بسیاری در معرض خطر خودکشی هستند.

وی با بیان اینکه نوسازی آمرانه باعث از بین رفتن سرمایه اجتماعی شده، ادامه داد: سرمایه اجتماعی به معنی مشارکت گروهی در جهت خلاقیت اجتماعی است. وقتی سرمایه اجتماعی از بین برود حرکت های دگرکُشی و خودکشی جایگزین خلاقیت اجتماعی می شود. معتقدم جامعه ما به طور وحشتناکی وارد دومینوی خودکشی و دگرکُشی شده است. آمار خودکشی و قتل فقط منحصر در طبقه کم درآمد نیست بلکه مصادیق بسیاری را مربوط به قشر تحصیلکرده و مرفه است.

این کارشناس مسائل اجتماعی با اشاره به راهکار کاهش قتل و خودکشی بیان کرد: تنها راهش آن است که دست از نوسازی آمرانه برداریم و بازسازی را شروع کنیم اما متأسفانه دولت هنوز به این موضوع باور ندارد چون همچنان شعار رشد اقتصادی 8 درصد را می دهیم در حالیکه پولش را داریم و نه امکاناتش را. اصرار بر این موضوع جامعه را بیشتر دچار فقدان و فقر سرمایه اجتماعی می کند که همین عامل افزایش آمار قتل و خودکشی خواهد بود.

وی افزود: به اپیدمی خودکشی و قتل نزدیک می شویم، به این معنا خودکشی انگیزه ای برای خودکشی های دیگر در جامعه می شود چون یک حس قهرمانی به افراد می دهد، از این رو آن را «مرگ خودانتخابی» می نامند. آقایان باید این آسیب ها را باور کنند و هرچه سریعتر به درمان بپردازند. یکی از عواملی که از خودکشی و دیگرکشی جلوگیری می کند غریزه جنسی است چون غریزه جنسی، غریزه زندگی است و اگر آن را فعال کنیم می توانیم این روند را معکوس کنیم.

فیاض گفت: امروز جامعه ایران از لحاظ جنسی عقیم شده است چون جوانان از لذت جنسی دور شده اند که نتیجه این اتفاق دور شدن از لذت زندگی است که عاملی برای خودکشی و دگرکشی می شود مثلا جوان پولی برای ازدواج ندارد یا جوان ازدواج کرده مسکنی برای شروع زندگی مشترک ندارد یا مسکن دارد اما اجاره ای است و تمام وقت باید کار کند تا بتواند سال آینده تمدید کند.