اجماع برای مذاکره شکل بگیرد، جریان جلیلی نمی‌تواند کاری کند

نامه نیوز - هرچند بعد از پایان ریاست جمهوری بایدن، مقامات کاخ سفید هیچ صحبتی درباره مذاکره با تهران نکردند و فقط دولت پزشکیان بود که یکطرفه به واشنگتن برای مذاکره چراغ سبز نشان می داد، ترامپ از هفته دوم در مقام جبران برآمد و یکی یکی در حال مطرح کردن موضوعات مدنظرش برای گفت‌وگو با تهران است. او اخیرا یکی از اهداف مذاکراتی خود با ایران را بازگشایی سفارت آمریکا در تهران اعلام کرد.

برخی کارشناسان معتقدند «ترامپ دنبال معامله کوچک نیست بلکه می آید تا حداکثر حداکثرها را روی میز مذاکره بگذارد و این کار تهران را سخت می کند» اما در مقابل هستند کارشناسانی که می گویند «می شود برای دامنه توافقات با ترامپ حدومرز قائل شد و در عین حال رضایت او را نیز کسب کرد».

رحمان قهرمان پور در گفت‌وگو با نامه نیوز درباره مذاکرات آتی ایران و آمریکا گفت: در مذاکره «هنر مذاکره» مهم است، طبیعتا هر طرفی می خواهد با دادن کمترین امتیازات، بیشترین امتیازات را کسب کند. وقتی مذاکرات شروع شود دو طرف پیشنهادات شان را روی میز می گذارند و به یک ارزیابی مشخصی از دیدگاه های همدیگر می رسند، سپس براساس آن برای دستیابی به اهداف شان نقشه راهی را طراحی می کنند.

وی با بیان اینکه پیش از آغاز گفتگوها نمی توان اعلام کرد نقطه تعادل مذاکره ایران و آمریکا کجاست، افزود: در مذاکره هیچ طرفی نمی تواند به حداکثر خواسته هایش برسد و نهایتا بعد از گفتگوها دو طرف به یک نقطه تعادلی دست می یابند. برخی کارشناسان معتقدند «باید قبل از آغاز گفتگوها، ما نقشه راه داشته باشیم» اما طراحی نقشه راه پیش از آغاز مذاکرات خیلی مبنای علمی ندارد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: قطعا مذاکره با دولت ترامپ سخت است و اصولگرایان به حق درباره این موضوع را هشدار می دهند. این تصور که ترامپ اهل معامله است و خیلی ساده معامله می کند، درست نیست. ترامپ خودش را در موقعیت برتر می بیند و احساس می کند، ایران ضعیف است، از این رو قبل از آغاز مذاکره می خواهد مطمئن شود ایران دنبال خرید زمان نیست اما این به آن معنا نیست که مذاکره حتما شکست خواهد خورد، پس ما نباید وارد مذاکره با آمریکا شویم.

وی افزود: اگر شرایط لازم فراهم شود با هنر و توانایی تیم مذاکراتی می توان مسیر گفتگوها را به سمتی برد که از ترامپ امتیاز بگیریم. نخستین و مهمترین شرط موفقیت در این مسیر آن است که مذاکره جنبه رقابت جناحی و گروهی پیدا نکند و در داخل کشور یک اجماع حداقلی درباره مذاکره با آمریکا شکل بگیرد. درست است اصلاح طلبان مجری مذاکرات پیش رو خواهند بود اما قرار است دیدگاه ها، رویکردها و تصمیمات نظام در این مذاکرات دنبال شود. اگر همه مجموعه های سیاسی داخل کشور به این جمع بندی برسند، امکان موفقیت در مذاکره وجود دارد.

قهرمان پور درباره پروسه زمانی مذاکرات گفت: اجبار یا محدودیت زمانی، تفاوتی است که مذاکرات این دوره با مذاکرات دوره های قبلی دارد. زمان برجام در آبان 1404 به پایان می رسد و احتمال فعال شدن مکانیزم ماشه وجود دارد، طبیعتا باید موفقیت در مذاکره تا پیش از آن تاریخ حاصل شده باشد. اگر مذاکرات طولانی، مکانیزم ماشه فعال و ایران از ان پی تی خارج شود اصل مذاکره زیر سئوال خواهد رفت. البته این محدودیت زمانی فشار بیشتری را به تهران وارد می کند تا آمریکا.

وی درباره موافقت ها و مخالفت ها با محور بودن ظریف در تیم مذاکراتی ادامه داد: مسئله مذاکره خیلی به شخص متکی نیست، یعنی هم با ظریف و هم بدون ظریف امکان موفقیت در مذاکره وجود دارد. مهم آن است که بشود از ظرفیت افراد و گروه های مختلف استفاده کرد. این هم منوط به آن است که درباره مذاکرات یک اجماع نظری در داخل کشور بین اصولگرایان و اصلاح طلبان شکل بگیرد تا مذاکره رنگ و بوی سیاسی به خودش نگیرد. وگرنه اگر دعواهای سیاسی اتفاق بیفتد همان تجربه برجام تکرار می شود که اگر هم توافقی شکل بگیرد، آن وسط می ماند و هیچ کس جرأت دفاع از آن را نخواهد داشت.

کارشناس مسائل سیاست خارجی درباره قدرت و توان سعید جلیلی و همفکران او برای به شکست کشاندن مذاکرات اظهار کرد: نباید موضوع مذاکره را به یک شخص تقلیل داد. آقای جلیلی نماد جریان مخالف مذاکره است اما ناکامی مذاکرات یا ناکامی در تجربه برجام را نباید به یک شخص مربوط کرد. زمان برجام اجماع نظر داخلی شکل نگرفت، جناح اصولگرا احساس کرد جناح رقیب رفت و مذاکره کرد و همه دستاوردهایش را هم می خواهد برای خودش بردارد؛ از این رو هر چند در ابتدا از مذاکره حمایت کرد اما بعد رها کرد.

وی افزود: اگر زمان برجام نیز موضوع توافق، جناحی نمی شد، مخالفت آقای جلیلی نیز نمی توانست خیلی موثر باشد. الان هم همین وضعیت را داریم اگر اجماع شکل بگیرد، جریان آقای جلیلی نمی تواند کاری کند اما اگر اجماع نشود می تواند در فضای رقابت های سیاسی از شکاف شکل گرفته استفاده و مانع تراشی کند.