برخلاف انتظارها یکدفعه دیدید توافق شد

گروه سیاست - هیأت های مذاکره کننده ایران و آمریکا روز شنبه در عمان دور نخست مذاکره را آغاز می کنند. از نگاه ترامپ پنجره دیپلماسی بین ایران و آمریکا آخرین فرصت را پیش رو دارد؛ تنش‌ها بین دو کشور طی 47 سال گذشته آنقدر انباشت شده که بسیاری از کارشناسان ترجیح می‌دهند درباره سرنوشت گفتگوهای پیش رو قضاوتی نکنند. در این میان تندروها در ایران و آمریکا آخرین تلاش های خود را به کار گرفتند تا چوب لای چرخ دیپلماسی بگذارند.

در ایران مخالفان مذاکره از ضرورت دستیابی به بمب هسته ای، تقابل نظامی با آمریکا و حتی گرفتن انتقام از ترامپ سخن می گویند و در مقابل رادیکال ها در واشنگتن همین مواضع را اهرمی قرار می دهند تا دولت ترامپ را از مذاکره با تهران منصرف کنند. حال این سئوال پیش می آید که آیا تهران و واشنگتن برای مذاکره تصمیم جدی گرفته اند و به فرض شروع مذاکره، می توان چشم اندازی برای توافق متصور بود؟

رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با نامه‌نیوز درباره میزان توفیق مذاکره ایران و آمریکا گفت: هم در ایران و هم در آمریکا دیدگاه های متنوع و بعضا متضادی درباره مذاکره دوجانبه وجود دارد و نمی توان گفت اعتراض ها و مخالفت ها با مذاکره ساختگی و تئوری توطئه است اما این نکته را نیز باید درنظر داشت مخالفان مذاکره به ویژه تندروها در هر دو کشور که رسانه دارند و صدای شان بلند است، پای میز تصمیم‌گیری برای مذاکره نیستند، البته آنها سعی می کنند بر مذاکرات تأثیر بگذارند.

وی افزود: نکته دیگر آن است که دو طرف پیش از ورود به میز مذاکره سعی می کنند نشان دهند دست بالا را دارند، ضمن آنکه در داخل با فشار مخالفان مذاکره مواجه هستند و طرف مقابل باید این واقعیت را درک کند. از این رو می بینیم هم در آمریکا و هم در ایران نظرات رادیکالی درباره مذاکره مطرح می شود که معتقدم اگر دیدگاه های رادیکال در داخل ایران مدیریت شود الزاما هم بد نیست چون می تواند بر حسب توانایی مذاکره کنندگان تبدیل به یک نقطه قوت شود.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: البته نگرانی مهم آن است که آیا دیدگاه های رادیکال و متفاوت نهایتا در یک نطقه معین مدیریت و تبدیل به اجماع نظر می شوند یا خیر؟ اگر جواب خیر باشد، طرح دیدگاه های متفاوت و متضاد می تواند این پیام را به طرف مقابل بدهد که اساسا در ایران رسیدن به اجماع برای توافق ممکن نیست و نظام تصمیم گیری دچار اختلافات داخلی است.

وی ادامه داد: نکته سوم آنکه پیش از ورود به مذاکره نمی توان درباره سرانجام آن نتیجه قطعی گرفت. پای میز مذاکره است که مشخص می شود دو طرف چه اهداف و انتظاراتی از گفت‌وگو دارند چون هیچ طرفی همه حرف هایش را در رسانه بیان نمی کند بنابراین از حالا نمی توان گفت نهایتا توافق می شود یا خیر. امکان دارد برخلاف انتظارها توافق حاصل شود یا ممکن است عوامل دیگری وارد ماجرا شوند و با کارشکنی از حصول توافق ممانعت کنند.

قهرمان‌پور با بیان اینکه مولفه های عدم قطعیت در روند مذاکرات ایران و آمریکا زیاد است، یادآور شد: باید منتظر ماند و دید خواسته های اصلی دو طرف از یکدیگر چیست و هر طرف نسبت به خواسته های طرف مقابل چه واکنشی نشان می دهد.

وی درباره ترکیب تیم مذاکره کننده و تأثیر آن بر روند توافق و پایداری توافق گفت: وجود حداقلی از اجماع در نظام تصمیم گیری یک ضرورت است و نمی توان این موضوع را نادیده گرفت. اگر حداقل اجماع نباشد داستان برجام تکرار می شود و کسی جرأت نمی کند به صورت علنی از توافق دفاع کند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: مهم آن است که نظام تصمیم گیری عقب نشینی نکند و بتواند از این تصمیم خود دفاع کند. از این رو بهتر است همه گروه ها با هم در ارتباط باشند و احساس کنند جزیی از روند مذاکره هستند تا وقتی نتیجه مشخص شد از مخالفت جدی با آن خوداری کنند؛ البته این کار سختی است که اما ناممکن نیست.